Хасанов Мардон Мухаммадикуловичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Суправезикал обструкцияда рационал даволаш тактикасини танлаш», 14.00.31 – Урология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.DSc/Tib817.
Илмий маслаҳатчи: Мухтаров Шухрат Турсунович, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: академик В.Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази Dsc.04/30.12.2019.Tib.49.01.
Расмий оппонентлар: Чалый Михаил Евгеньевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Гайбуллаев Асилбек Асадович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Арипов Мерсаид, физика-математка фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Л.Манагадзе номидаги миллий урология маркази (Грузия Республикаси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади:  оптимал тактик ёндашувларни ишлаб чиқиш йўли билан хавфсиз генезли суправезикал обструкцияни ташхислаш ва даволашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
суправезикал обструкциянинг асоратли кечиши учун асосий хавф омиллари коеффициентларининг дискриминант таҳлил жараёнида олинган қийматлари ҳамда касалликнинг прогрессив кечишининг эрта ташхислаш мезонлари аниқланган;
суправезикал обструкциянинг асоратли кечишини прогноз қилишда пиуриянинг оғирлиги, лейкоцитлар сонининг чапга силжиши, мочевина ва креатинин даражасининг чегара қийматларидан юқори бўлишининг аҳамияти исботланган;
буйрак паренхимасининг 6 мм ва ундан кам юпқалашиш даражаси, буйрак функциясининг пасайиши ёки йўқлиги аъзо сақловчи режалаштирилган ташрихлар самарадорлигини баҳолашнинг асосий прогностик омиллари эканлиги аниқланган;
суправезикал обструкция кечишини прогноз қилиш учун ишлаб чиқилган модел даволаш тактикасини танлашда зарур бўлган кўрсаткичлар қийматларининг чегараларини аниқлашга имкон бериши исботланган;
суправезикал обструкциянинг дискриминант таҳлилга асосланган асоратли ва асоратсиз кечиш мезонлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Асоратланган суправезикал обструктсияни даволашни такомиллаштириш бўйича илмий тадқиқот натижаларига кўра:
биринчи илмий янгилик: дискриминант таҳлил ўтказилганда олинган супрравезикал обструксиянинг асоратли кечишида асосий хавф омиллари коеффициентларининг қийматлари аниқланган, шунингдек касалликнинг прогрессив кечишини эрта ташхислаш мезонлари верификация қилинган. Aсословчи таклифлар "Суправезикал обструксиянинг асоратланган кечиши бўлган беморларни олиб бориш тактикасида прогнозлашнинг дискриминант моделини қўллаш" услубий тавсияномаси ЎзР ССВ "РИУИAТМ" ДМ эксперт кенгаши томонидан 19.12.2023-йилдаги 0016-19/ХИИм-сон билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлашнинг даволаш-профилактика муассасалари, хусусан, Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази ва "Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази" ДМ Хоразм филиали амалиётига жорий этилган (РИУИAТМ мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 06.05.2024-йилдаги 06-05-014-сон маълумотномаси ва ЎзР Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий-техник кенгашининг 08.07.2024-йилдаги 02/14-сон ма’лумотномаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: Жарроҳлик амалиёти самарадорлигини аниқлашда прогностик омилларни ҳисобга олиш қўшимча муолажаларга бўлган эҳтиёжни камайтириш ва такрорий мурожаатлар сонини 2,2% дан 0,8% гача камайтириш имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: асоратлар ривожланишининг олдини олиш орқали беморларнинг шифохонада қолиш муддати ҳамда асоратларни бартараф этиш бўйича муолажалар қисқаради. СВОнинг асорати бўлган 206 нафар беморда асосий ташхис бўйича жарроҳлик амалиёти ўтказилди, 35 нафар беморда юқори сийдик йўлларини олдиндан дренажлаш амалга оширилди. Шифохонада ўрин-кун харажати 155000 сўмни ташкил этиб, жами 465000 сўм маблағ иқтисод қилинди. Aсоратланган кечиши бўлган барча 35 нафар беморга қайта ҳисобланганда 16275000 сўм иқтисод қилиш имконини берди. Хулоса: асоратланган СВОни даволашнинг ушбу тактикасидан фойдаланиш келажакда асоратлар ривожланишининг олдини олиш ва беморларнинг шифохонада қолиш муддатини қисқартириш, шунингдек, ҳар бир бемор учун харажатларни 465000 сўмгача камайтириш имконини беради;
иккинчи илмий янгилик: пиуриянинг ифодаланиши, қон лейкоцитар формуланинг чапга силжиши, мочевина ва креатинин даражасининг чегаравий қийматлардан ошиши, асоратланган суправезикал обструксияни башорат қилишда муҳим аҳамиятга эга эканлиги исботланган. Aсословчи таклифлар "Суправезикал обструксиянинг асоратланган кечиши бўлган беморларни олиб бориш тактикасида прогнозлашнинг дискриминант моделини қўллаш" услубий тавсияномаси ЎзР ССВ "РИУИAТМ" ДМ эксперт кенгаши томонидан 19.12.2023-йилдаги 0016-19/ХИИм-сон билан тасдиқланган. мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлашнинг даволаш-профилактика муассасалари, хусусан, Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази бўлимлари ва "Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази" ДМ Хоразм филиали амалиётига жорий этилган (РИУИAТМ мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 06.05.2024-йилдаги 06-05-014-сон ма’лумотномаси ва Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий-техник кенгашининг 08.07.2024-йилдаги 02/14-сон маълумотномаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий аҳамияти: Кўрсатилган омиллар деярли ҳар қандай даволаш-профилактика муассасасида осонлик билан қайта тикланади. Ушбу мезонларнинг ма’лум чегара қийматлари эса, даволовчи шифокорга СВОнинг асоратли кечиши бўлган беморларни олиб бориш тактикасида тўғри қарор қабул қилиш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: асоратлар ривожланишининг олдини олиш орқали беморларнинг шифохонада қолиш муддати, шунингдек, асоратларни бартараф этиш бўйича манипуляциялар қисқаради. СВОнинг асорати бўлган 206 нафар беморда асосий ташхис бўйича жарроҳлик амалиёти ўтказилди, 35 нафар беморда юқори сийдик йўлларини олдиндан дренажлаш амалга оширилди. Шифохонадаги ўрин-кун нархи 155000 сўмни ташкил этиб, жами 465000 сўм маблағ иқтисод қилинди. Aсоратланган кечиши бўлган барча 35 нафар беморга қайта ҳисобланганда 16275000 сўм иқтисод қилиш имконини берди. Хулоса: асоратланган СВОни даволашнинг ушбу тактикасидан фойдаланиш келажакда асоратлар ривожланишининг олдини олиш ва беморларнинг шифохонада қолиш муддатини қисқартириш, шунингдек, ҳар бир бемор учун харажатларни 465000 сўмгача камайтириш имконини беради;
учинчи илмий янгилик: режалаштирилган а’золарни сақлаб қолиш операциялари самарадорлигини баҳолашда буйрак паренхимасининг 6 мм ва ундан кам юпқалашиш даражаси, буйрак функсиясининг пасайиши ёки йўқлиги асосий прогностик омиллар эканлиги аниқланган. Aсословчи таклифлар "Суправезикал обструксиянинг асоратланган кечиши бўлган беморларни олиб бориш тактикасида прогнозлашнинг дискриминант моделини қўллаш" услубий тавсияномаси ЎзР ССВ "РИУИAТМ" ДМ эксперт кенгаши томонидан 19.12.2023-йилдаги 0016-19/ХИИм-сон билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлашнинг даволаш-профилактика муассасалари, хусусан, Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази ва "Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази" ДМ Хоразм филиали амалиётига жорий этилган (РИУИAТМ мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 06.05.2024-йилдаги 06-05-014-сон ма’лумотномаси ва ЎзР Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий-техник кенгашининг 08.07.2024-йилдаги 02/14-сон маълумотномаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий аҳамияти: реконструктив операцияларнинг самарадорлигини башорат қилиш одатий равишда иккиламчи нефректомия билан тугайдиган кейинги иккиламчи операцияларнинг олдини олишга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: асоратлар ривожланишини олдини олиш орқали беморларнинг шифохонада қолиш муддати, шунингдек, асоратларни бартараф этиш бўйича манипуляциялар қисқаради. СВОнинг асорати бўлган 206 нафар беморга асосий ташхис бўйича жарроҳлик амалиёти ўтказилди, 22 нафар беморда буйрак функсияси йўқлиги сабабли боғлам нефректомияси ўтказилди. Шифохонада ўрин-кун нархи 155000 сўмни, иккиламчи нефректомия 899500 сўмни ташкил этди, жами 1364500 сўм иқтисод қилинди. Aсоратли кечиши бўлган барча 22 нафар беморга қайта ҳисобланганда 30019000 сўм иқтисод қилиш имконини берди. Хулоса: асоратланган СВОни даволашнинг ушбу тактикасидан фойдаланиш такрорий жарроҳлик аралашувларини олдини олиш ва беморларнинг шифохонада қолиш муддатини қисқартириш, шунингдек, ҳар бир бемор учун харажатларни 1364500 сўмгача камайтириш имконини беради;
тўртинчи илмий янгилик: ишлаб чиқилган суправезикал обструксия кечишини башорат қилиш модели даволаш тактикасини танлашда зарур бўлган кўрсаткичлар қийматларининг чегараларини аниқлаш имконини бериши исботланган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлашнинг даволаш-профилактика муассасалари, хусусан, Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази ва "Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази" ДМ Хоразм филиали амалиётига жорий этилган (РИУИAТМ мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 06.05.2024-йилдаги 06-05-014-сон ма’лумотномаси ва ЎзР Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий-техник кенгашининг 08.07.2024-йилдаги 02/14-сон маълумотномаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: Сабаб ва хавф омилларини ҳисобга олган ҳолда прогнозлашнинг дискриминант моделидан фойдаланиш асоратланган суправезикал обструксиянинг кечишини ва ўз навбатида 87 дан 98% гача сезувчанлик ва 75 дан 95% гача ўзига хослик билан фаол аралашув зарурлигини белгилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: асоратлар ривожланишининг олдини олиш орқали беморларнинг шифохонада қолиш муддати, шунингдек, асоратларни бартараф этиш бўйича манипуляциялар қисқаради. СВОнинг асорати бўлган 206 нафар беморда асосий ташхис бўйича жарроҳлик амалиёти ўтказилди, 35 нафар беморда юқори сийдик йўлларини олдиндан дренажлаш амалга оширилди. Шифохонадаги ўрин-кун нархи 155000 сўмни ташкил этиб, жами 465000 сўм маблағ иқтисод қилинди. Aсоратланган кечиши бўлган барча 35 нафар беморга қайта ҳисобланганда 16275000 сўм иқтисод қилиш имконини берди. Хулоса: асоратланган СВОни даволашнинг ушбу тактикасидан фойдаланиш келажакда асоратлар ривожланишининг олдини олиш ва беморларнинг шифохонада қолиш муддатини қисқартириш, шунингдек, ҳар бир бемор учун харажатларни 465000 сўмгача камайтириш имконини беради;
бешинчи илмий янгилик: суправезикал обструксиянинг асоратланган ва асоратланмаган кечиши мезонлари дискриминант таҳлил асосида аниқлаштирилган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлашнинг даволаш-профилактика муассасалари, хусусан, Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази ва "Республика ихтисослаштирилган урология илмий-амалий тиббиёт маркази" ДМ Хоразм филиали амалиётига жорий этилган (РИУИAТМ мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 06.05.2024-йилдаги 06-05-014-сон ма’лумотномаси ва ЎзР Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий-техник кенгашининг 08.07.2024-йилдаги 02/14-сон маълумотномаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ҳар бир гуруҳ учун З сони чегараси (бўсағавий қийматлар) аниқланган, ундан юқори ҳолат асоратланган кечиш сифатида баҳоланади ва СВОнинг асоратланган кечиши бўлган беморларни олиб бориш тактикаси қўлланилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: асоратлар ривожланишининг олдини олиш орқали беморларнинг шифохонада қолиш муддати, шунингдек, асоратларни бартараф этиш бўйича манипуляциялар қисқаради. СВОнинг асорати бўлган 206 нафар беморда асосий ташхис бўйича жарроҳлик амалиёти ўтказилди, 35 нафар беморда юқори сийдик йўлларини олдиндан дренажлаш амалга оширилди. Шифохонадаги ўрин-кун нархи 155000 сўмни ташкил этиб, жами 465000 сўм маблағ иқтисод қилинди. Aсоратланган кечиши бўлган барча 35 нафар беморга қайта ҳисобланганда 16275000 сўм иқтисод қилиш имконини берди. Хулоса: асоратланган СВОни даволашнинг ушбу тактикасидан фойдаланиш келажакда асоратлар ривожланишининг олдини олиш ва беморларнинг шифохонада қолиш муддатини қисқартириш, шунингдек, ҳар бир бемор учун харажатларни 465000 сўмгача камайтириш имконини беради.