Давиров Шароф Мажидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Узун найсимон суякларнинг жарохат ва остеомиелитдан кейинги суяк тўқимаси дефектларида даволаш усулини такомиллаштириш”, 14.00.22–Травматология ва ортопедия  (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Tib2520.
Илмий раҳбар: Уринбаев Пайзилла Уринбаевич, тиббиёт фанлари фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.62.01.
Расмий оппонентлар: Борзунов Дмитрий Юрьевич, тиббиёт фанлари доктори (Россия Федерацияси); Каримов Муродилла Юлдашевич, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Академик Н.Д.Батпенов номидаги травматология ва ортопедия миллий илмий маркази, Астана, Қозоғистон Республикаси
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II.    Тадқиқотнинг мақсади: Илизаров аппарати учун дистракцион-фиксацион модулни ишлаб чиқиш орқали узун найсимон суякларнинг суяк дефектларини даволаш натижаларини яхшилашдир.
III.    Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ишлаб чиқилган узун найсимон суяк дефектларини дистракцион- фиксацион модул ёрдамида жарроҳлик йўли билан даволаш усули суяк тўқималарига янада самарали таъсир кўрсатиши, беморларни стационар даволаш вақтини қисқартириши ва уларнинг ҳаёт сифатини яхшилаши, шу жумладан жисмоний фаолият 14,7% га яхшиланиши SF-36 сўровномаси натижалари асосида исботланган;
қониқарсиз натижалар хавфини камайтирадиган, индивидуал хусусиятларга ва дефектнинг ўлчамига мослаштирилган узун найсимон суякларнинг дефектларини батафсил ташхислаш ва даволаш усулини танлаш учун алгоритм ишлаб чиқилган;
остеосинтез учун оптималлаштирилган геометрик параметрлар ва юмалоқ қирралари бўлган иккита носимметрик бурмалар билан стержен-шуруп ишлаб чиқилган бўлиб, терининг шикастланишини ва чандиқ кенглигини 2 баравар камайтириш, шу билан бирга юқори эгилиш кучини сақлаб қолиш ва бемор учун муолажанинг қулайлигини яхшилаш имконини берган;
суяк илиги канали, юмшоқ тўқималар ва суяк қирраларининг яхлитлигини сақлаб, кам шикастли остеотомияни таъминлайдиган эгилган кесувчи қирраси ва симметрик чекловчи майдончалари бўлган остеотом ишлаб чиқилган бўлиб, бу унинг асоратлар хавфини камайтириши ва жарроҳлик жараёнини соддалаштиришда самарадорлилиги исботланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Самарқанд давлат тиббиёт университети эксперт комиссиясининг 2024 йил 6 майдаги 38-сонли хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: ишлаб чиқилган узун найсимон суяк дефектларини дистракцион- фиксацион модул ёрдамида жарроҳлик йўли билан даволаш усули суяк тўқималарига янада самарали таъсир кўрсатиши, беморларни стационар даволаш вақтини қисқартириши ва уларнинг ҳаёт сифатини яхшилаши, шу жумладан жисмоний фаолият 14,7% га яхшиланиши SF-36 сўровномаси натижалари асосида исботланган. Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ошириш марказининг кўп тармоқли клиникасида (18.11.2021 й., №60-3), Бухоро туман тиббиёт бирлашмасида (05.11.2022 й., №71) ва Республика ихтисослашган травматология ва ортопедия илмий амалий тиббиёт марказининг Самарқанд филиалида (02.11.2021й., №55-И) жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: қурилма билан манипуляциялар сони 16 баравар камайди, бунда беморнинг ўзи мустақил равишда уларни бажаради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: стационар даволаниш кунларини 6,6 баравар (63 кундан 9,5 кунгача) қисқартириш имконини берди, бу эса беморни амбулатория шароитида бошқариш ҳисобига ҳар бир бемор учун харажатларни 10352250 сўмга камайтирди. Хулоса: Илизаров аппарати учун кам шикастли фиксация билан ишлаб чиқилган дистракцион-фиксацион модул суяк дефектларини даволашни тезлаштиради, стационар вақтини 6,6 баравар камайтиради ва даволаш харажатларини камайтиради, Россия Федерацияси ва Ўзбекистон Республикасининг патентлари билан тасдиқлнган бўлиб беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилайди, тиббиёт марказларига жорий этилган.
иккинчи илмий янгилик: қониқарсиз натижалар хавфини камайтирадиган, индивидуал хусусиятларга ва дефектнинг ўлчамига мослаштирилган узун найсимон суякларнинг дефектларини батафсил ташхислаш ва даволаш усулини танлаш учун алгоритм ишлаб чиқилган. Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ошириш марказининг кўп тармоқли клиникасида (18.11.2021 й., №60-3), Бухоро туман тиббиёт бирлашмасида (05.11.2022 й., №71) ва Республика ихтисослашган травматология ва ортопедия илмий амалий тиббиёт марказининг Самарқанд филиалида (02.11.2021й., №55-И) жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: клиник ва радиологик кўрсаткичларни, МРТ ва МСКТ маълумотларини таҳлил қилиш асосида ишлаб чиқилган алгоритмдан фойдаланиб, суяк нуқсонининг катталигига қараб жарроҳлик даволаш усулини танлаш узун найсимон суякларнинг суяк нуқсонини даволашнинг функционал ва анатомик натижаларини яхшилади, стационар даволаниш муддатини қисқартирди, реабилитацияни эрта бошлаш ва тўлиқ тикланиш имконини берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: дефект ҳажмига қараб, жарроҳлик техникаси усулини танлаш учун табақалаштирилган ёндашув қўлланилади, бу текширув вақтида жарроҳлик даволашнинг тўғри тактикасини танлаш имконини беради. Алгоритмга кўра, бемор тактикага қараб 590 000 дан 1073000 сўмгача тежаш имкониятига эга бўлди. Хулоса: яратилган даволаш-диагностик алгоритми клиник ва диагностика маьлумотларини таҳлил қилиш асосида даволаш тактикасини аниқлайди, асоратлар хавфини камайтиради, суяк дефектларининг даволаш натижаларини яхшилайди ва беморларнинг иқтисодий самарадорлиги ва тез тикланишини таъминлайдиган стационар вақтини қисқартиради.
учинчи илмий янгилик: остеосинтез учун оптималлаштирилган геометрик параметрлар ва юмалоқ қирралари бўлган иккита носимметрик бурмалар билан стержен-шуруп ишлаб чиқилган бўлиб, терининг шикастланишини ва чандиқ кенглигини 2 баравар камайтириш, шу билан бирга юқори эгилиш кучини сақлаб қолиш ва бемор учун муолажанинг қулайлигини яхшилаш имконини берган. Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ошириш марказининг кўп тармоқли клиникасида (18.11.2021 й., №60-3), Бухоро туман тиббиёт бирлашмасида (05.11.2022 й., №71) ва Республика ихтисослашган травматология ва ортопедия илмий амалий тиббиёт марказининг Самарқанд филиалида (02.11.2021й., №55-И) жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: стержендан кейинги чандиқнинг катталиги 50% га камайди ва қурилма қўйилган вақтда беморнинг оғриқли ҳислари 0,81 баравар камайди (ВАШ шкаласи бўйича), шунингдек, яллиғланиш жараёнлари 41,3% га камайтирилди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: беморда яллиғланиш асоратларини камайтириш такрорий амбулатор ёки стационар даволанишни олдини олади, бу эса харажатларни кунига ўртача 38 000 сўмга, даволаш курси учун эса 276 000 сўмга камайтиради. Хулоса: оптималлаштирилган геометрия ва носиммметрик лискалар билан остеосинтез учун мўлжалланган  стержен-шуруп шикастланишни камайтиради ва дистракцияда инфекцион асоратлар хавфини камайтиради, беморнинг қулайлигини яхшилайди ва самарали реабилитацияга ёрдам беради, оғриқ хиссини ва операциядан кейинги асоратларни камайтиради, бу эса даволаниш харажатларини сезиларли даражада тежайди.
тўртинчи илмий янгилик: суяк илиги канали, юмшоқ тўқималар ва суяк қирраларининг яхлитлигини сақлаб, кам шикастли остеотомияни таъминлайдиган эгилган кесувчи қирраси ва симметрик чекловчи майдончалари бўлган остеотом ишлаб чиқилган бўлиб, бу унинг асоратлар хавфини камайтириши ва жарроҳлик жараёнини соддалаштиришда самарадорлилиги исботланган. Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ошириш марказининг кўп тармоқли клиникасида (18.11.2021 й., №60-3), Бухоро туман тиббиёт бирлашмасида (05.11.2022 й., №71) ва Республика ихтисослашган травматология ва ортопедия илмий амалий тиббиёт марказининг Самарқанд филиалида (02.11.2021й., №55-И) жорий қилинган.  Илмий янгиликнинг ижтимоий аҳамияти: остеотом, ўлчамига қараб 5-5,5; 10-11 см суяк нуқсонларини ўрнини босиш кунлари сонини 0,94; 0,95 мартага камайтиришга имкон берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: суяк нуқсонининг битиш кунлари сонини 5,3%; 5,0% га камайтириш беморга иш қобилиятини тезроқ тиклашга имкон беради, бу меҳнатга лаёқатсизлик тўловларини иш ҳақидан 14,1% га камайтиради. Хулоса: суяк илиги канали, юмшоқ тўқималар ва суяк илиги каналинининг яхлитлигини сақлаб, кам шикастли остеотомияни таъминлайдиган эгилган кесувчи қирраси ва симметрик чекловчи майдончалари бўлган остеотом ишлаб чиқилган бўлиб, дефектларни тиклашни яхшилайди, реабилитация вақти ва харажатини камайтиради, бу патентлар билан тасдиқланган, тиббий амалиётга жорий этилган.