Шаева Раъно Ғайратовнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Танглай туғма кемтигини жарроҳлик даволашда тўқима етишмовчилигини бартараф этиш усулларининг самарадорлигини қиёсий баҳолаш”, 14.00.21 – Стоматология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.DSc/Tib918.
Илмий раҳбар: Шомуродов Қахрамон Эркинович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент Давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент Давлат стоматология институти DSc.04/30.12.2019.Tib.59.01.
Расмий оппонентлар: Боймуродов Шухрат Абдужалилович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Дусмухамедов Махмуджон Зокирович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Фоменко Ирина Валеревна, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси).
Етакчи ташкилот: Малая университети (Малайзия).
Диссертациянинг йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади уранопластикада латерал нуқсонларни қоплашнинг анъанавий усуллари натижаларини қиёсий баҳолаш ва танглайнинг анатомик-фунционал яхлитлигини тиклаш имконини берувчи тўқималар етишмовчилигини тўлдириш усулини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ретроспектив таҳлил асосида танглайнинг латерал нуқсонлар (87,7%) юзасини қоплаш учун асосан ёдоформли бинтнинг қўлланиши ва операциядан кейинги эрта ва кечки маҳаллий асоратларнинг юзага келиш частотаси билан ижобий корреляцион боғлиқлик (р > 0) аниқланган;
танглайнинг латерал нуқсонлар юзасини тўлдириш учун лунж ёғ ёстиғидан фойдаланиш алгоритмининг умумий клиник самарадорлиги яра эпителизациясини 2 маротабага тезлашиши, танглайни 76,6±0,6 мм га узайиши ва танглай-ютқин ҳалқасини 28,6±0,5 мм кенгликда шаклланишида ифодалангани исботланган;
танглай шиллиқ қаватининг лазер допплер флоуметрия маълумотларига асосланиб, тўқима микроциркуляциясининг энг кам даражада ифодаланган бузилишлари ва ишемиянинг тезроқ бартараф этилиши лунж ёғ ёстиғи билан тўлдирилган латерал нуқсонлар соҳасида аниқланган, бу эса чекка нуқсонлар бўйлаб тўқималар таранглиги мавжуд эмаслиги ва яранинг битиш жараёни меъёрда кечиши асосланган;
танглайнинг латерал нуқсонларини даволаш динамикасини клиник-ситологик баҳолашга оид маълумотларга кўра, тўлиқ эпителизацияга ўртача 18±1,5 кун ичида эришилганлиги исботланган, бу бошқа материалларга (ёдоформли бинт, ПРФ, коллагенли ёстиқча) нисбатан жами икки баравар тезроқлиги аниқланган;
танглайнинг чекка нуқсонлари юзасини қоплаш учун ёдоформли бинтдан фойдаланиш жағнинг ўсишига тўсқинлик қилувчи операциядан кейинги қалин иккиламчи чандиқларнинг пайдо бўлиши сабабли юқори жағнинг трансверсал (7,2 %га) ва сагиттал (12,7 %га) ўлчамларини максимал даражадаги редукциясига олиб келиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги қошидаги Илмий-техник Кенгашнинг 2024 йил 25 июндаги №01/19-сон хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: танглайнинг латерал нуқсонлар юзасини қоплаш учун асосан ёдоформли бинтнинг қўлланиши ва операциядан кейинги эрта ва кечки маҳаллий асоратларнинг юзага келиш частотаси билан ижобий корреляцион боғлиқлик аниқланган ва олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, хусусан, Бухоро вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 4 майдаги №41-сонли буйруғи ва Самарқанд вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 3 майдаги №2-сонли буйруғига биноан муассасаларнинг амалий фаолиятига тадбиқ этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: татбиқ натижасида даволаниш муддати қисқарди, оптимал эстетик ва фунционал натижага эришилди, анъанавий жарроҳлик усулларига хос бўлган асоратларни олди олинди, қўшимча жарроҳлик аралашуви билан боғлиқ бўлган ноқулайликлар бартараф этилди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган усул беморларнинг даволаш самародорлигини ошириб, ортиқча ҳаражатларни камайтиради. Даволашнинг умумий давомийлиги, дори-дармонларни сотиб олиш харажатлари, реабилитация даври, фунционал тикланиш вақти, назорат текширувларга сарфланадиган маблағнинг тўлиқ тан нархининг ўртача арифметик қиймати бўйича камида 2000000 сўм тежалишига олиб келиши аниқланди. Хулоса: «Танглай туғма кемтигини жарроҳлик даволашда тўқима етишмовчилигини бартараф этиш усулларининг самарадорлигини қиёсий баҳолаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига 2024 йил 15 июндаги №04-1331-сонли хат юборилган.
иккинчи илмий янгилик: танглайнинг латерал нуқсонлар юзасини тўлдириш учун лунж ёғ ёстиғидан фойдаланиш яра эпителизациясини 2 маротабага тезлаштиради, танглай параметрларини нормал кўрсаткичларга яқин тиклаш имкониятини беради ва олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, хусусан, Бухоро вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 4 майдаги №41-сонли буйруғи ва Самарқанд вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 3 майдаги №2-сонли буйруғига биноан муассасаларнинг амалий фаолиятига тадбиқ этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: яра четларининг тортилиши ва қўпол чандиқланишни олдини олиш орқали тиш-жағ тизими, нутқ, чайнаш ва ютиш функцияларини шаклланиши учун мақбул шароитлар яратилади ва бу ўз навбатида болаларнинг ижтимоий интеграцияси, ақлий ва руҳий ривожланиши учун муҳим ўринга эга. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган усул беморларнинг даволаш самародорлигини ошириб, ортиқча ҳаражатларни камайтиради. Эпителизация ва ярани битиш муддатини ўртача 2 баробарга қисқартиради ҳамда камида 2000000 сўм тежалишига олиб келди. Хулоса: «Танглай туғма кемтигини жарроҳлик даволашда тўқима етишмовчилигини бартараф этиш усулларининг самарадорлигини қиёсий баҳолаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига 2024 йил 15 июндаги №04-1331-сонли хат юборилган.
учинчи илмий янгилик: лунж ёғ ёстиғи билан тўлдирилган латерал нуқсонлар соҳасида тўқима микроциркуляцияси бузилишини энг кам даражадалиги ва ишемиянинг тезроқ бартараф этилиши аниқланган, бу эса чекка нуқсонлар бўйлаб тўқималар таранглиги мавжуд эмаслиги ва яранинг битиш жараёни кечишини ўрганиш бўйича олинган илмий натижалари соғлиқни сақлаш амалиётига, хусусан, Бухоро вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 4 майдаги №41-сонли буйруғи ва Самарқанд вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 3 майдаги №2-сонли буйруғига биноан муассасаларнинг амалий фаолиятига тадбиқ этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: татбиқ натижасида даволаниш муддати қисқарди, оптимал эстетик ва фунционал натижага эришилди, анъанавий жарроҳлик усулларига хос бўлган асоратларни олди олинди, қўшимча жарроҳлик аралашуви билан боғлиқ бўлган ноқулайликлар бартараф этилди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган усул беморларнинг даволаш самародорлигини ошириб, ортиқча ҳаражатларни камайтиради. Эпителизация ва ярани битиш муддатини ўртача 2 баробарга қисқартиради ҳамда камида 2000000 сўм тежалишига олиб келди. Хулоса: «Танглай туғма кемтигини жарроҳлик даволашда тўқима етишмовчилигини бартараф этиш усулларининг самарадорлигини қиёсий баҳолаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига 2024 йил 15 июндаги №04-1331-сонли хат юборилган.
тўртинчи илмий янгилик: танглайнинг латерал нуқсонлар юзасини тўлдириш учун лунж ёғ ёстиғидан фойдаланиш яра эпителизациясини 2 маротабага тезлаштиради, танглай параметрларини нормал кўрсаткичларга яқин тиклаш имкониятини беради ва эпителизация динамикасини клиник-ситологик ўрганишнинг илмий натижалари соғлиқни сақлаш амалиётига, хусусан, Бухоро вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 4 майдаги №41-сонли буйруғи ва Самарқанд вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 3 майдаги №2-сонли буйруғига биноан муассасаларнинг амалий фаолиятига тадбиқ этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: яра четларининг тортилиши ва қўпол чандиқланишни олдини олиш орқали тиш-жағ тизими, нутқ, чайнаш ва ютиш функцияларини шаклланиши учун мақбул шароитлар яратилади ва бу ўз навбатида болаларнинг ижтимоий интеграцияси, ақлий ва руҳий ривожланиши учун муҳим ўринга эга. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган усул беморларнинг даволаш самародорлигини ошириб, ортиқча ҳаражатларни камайтиради. Эпителизация ва ярани битиш муддатини ўртача 2 баробарга қисқартиради ҳамда камида 2000000 сўм тежалишига олиб келди. Хулоса: «Танглай туғма кемтигини жарроҳлик даволашда тўқима етишмовчилигини бартараф этиш усулларининг самарадорлигини қиёсий баҳолаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига 2024 йил 15 июндаги №04-1331-сонли хат юборилган.
бешинчи илмий янгилик: танглайнинг чекка нуқсонлари юзасини қоплаш учун турли материаллардан фойдаланиш жағнинг ўсишига тўсқинлик қилувчи операциядан кейинги қалин иккиламчи чандиқларнинг пайдо бўлиши сабабли юқори жағнинг трансверсал ва сагиттал ўлчамлари редукция даражасини ўрганишнинг натижалари соғлиқни сақлаш амалиётига, хусусан, Бухоро вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 4 майдаги №41-сонли буйруғи ва Самарқанд вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 3 майдаги №2-сонли буйруғига биноан муассасаларнинг амалий фаолиятига тадбиқ этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: татбиқ натижасида даволаниш муддати қисқарди, оптимал эстетик ва фунционал натижага эришилди, анъанавий жарроҳлик усулларига хос бўлган асоратларни олди олинди, қўшимча жарроҳлик аралашуви билан боғлиқ бўлган ноқулайликлар бартараф этилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилган усул беморларнинг даволаш самародорлигини ошириб, ортиқча ҳаражатларни камайтиради. Эпителизация ва ярани битиш муддатини ўртача 2 баробарга қисқартиради ҳамда камида 2000000 сўм тежалишига олиб келди. Хулоса: «Танглай туғма кемтигини жарроҳлик даволашда тўқима етишмовчилигини бартараф этиш усулларининг самарадорлигини қиёсий баҳолаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига 2024 йил 15 июндаги №04-1331-сонли хат юборилган.