Турдалиев Дилшоджон Олимжон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қаҳрамонлик эпоси услубий хосланишининг қиёсий таҳлили (рус билиналари ва “Алпомиш” ўзбек халқ достони мисолида), 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Fil2991.
Илмий раҳбар: Мухиддинов Анваржон Гофирович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Содиқов Зохид Якубжанович, филология фанлари доктори, профессор; Золотова Татяна Аркадевна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат чет тиллари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади жаҳон халқлари эпосларининг жанр ва услуб жиҳатидан расмийлаштиришдаги ўхшашлик ва фарқларни рус билиналари ва “Алпомиш” ўзбек халқ достони материаллари асосида аниқлашдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
рус билиналари ҳамда “Алпомиш” ўзбек халқ достонининг структур-семантик хусусиятлари, эпик сюжетнинг асосини ташкил этувчи архетипик образ, мотив ва сюжет чизиқлари каби асосий бирлик ва тамойилларни аниқлаш ҳамда эпик санъатнинг универсал ва ўзига хос хусусиятларини англашда қиёсий таҳлилни қўллашнинг мақсадга мувофиқлиги асосланган;
эпосларнинг жанр ҳамда услуб хусусиятларига ёндашиш эпик асарнинг структураси ва функсияларидаги қаҳрамонлик йўли, мифологик бирликлар, диний маросимлар изоморфизми ҳамда  эпик асарнинг шакли ва мазмунига таъсир кўрсатадиган маданий ва миллий хусусиятларда намоён бўлувчи қаҳрамонлар ҳақидаги тасаввурлар, уларнинг мотивацияси ва қадрият тамойилларидаги фарқлар аломорфизмини аниқлаш имконияти далилланган;
рус билиналарининг муҳим элементлари сифатида қайд этилган зиёфат, фотиҳа, от эгарлаш, олишув ва “эр ўз хотинининг тўйида” саҳнаси каби анъанавий формулалар  эпоснинг структураси ва мазмунини шакллантирувчи умумий мавзу ва мотивларни ажратувчи универсалияликлар сифатида  тавсифланиб, уларнинг турли халқлар эпик анъаналарига, жумладан, “Алпомиш” ўзбек халқ достонига ҳам хослиги ҳамда эпос куйлаш анъаналари таъсирида ўзгариши исботланган;
билиналар ва достонларнинг олий (ватанпарварлик) ва инструментал (озодлик, тинчликсеварлик, дўстлик, меҳнат ва оилавий қадриятлар) аксиологик муносабатлари  мазкур эпик анъаналарни бирлаштирувчи ва уларнинг ўзига хос маданий контекстларини акс эттирувчи ахлоқий ва ижтимоий қадриятлар эпос куйловчи ва тингловчи учун аҳамиятлилиги, ўзбек ва рус халқларининг тарихий ва маданий қадриятлари билан боғлиқлиги, маънавий тажрибасининг муҳим таркибий қисми сифатида аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қаҳрамонлик эпосини қиёсий ўрганишнинг назарий хулосалари ва амалий натижаларидан қуйидагича фойдаланилди:
рус билиналари ҳамда “Алпомиш” ўзбек халқ достонининг структур-семантик хусусиятлари, эпик сюжетнинг асосини ташкил этувчи архетипик образ, мотив ва сюжет чизиқлари каби асосий бирлик ва тамойилларни аниқлаш ҳамда эпик санъатнинг универсал ва ўзига хос хусусиятларини англашда қиёсий таҳлилни қўллашнинг мақсадга мувофиқлиги ҳақидаги хулосалардан 2020-2022-йилларга мўлжалланган №12.35.56-б12 “Абдулла Қаҳҳорнинг адабиётшунослиги” фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Артвин Чорух университетининг (Туркия) 2023-йил 4-октябрдаги Е.2335-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг илмий-назарий аҳамийати ортган;  
рус билиналарининг муҳим элементлари сифатида қайд этилган зиёфат, фотиҳа, от эгарлаш, олишув ва “эр ўз хотинининг тўйида” саҳнаси каби анъанавий формулалар  эпоснинг структураси ва мазмунини шакллантирувчи умумий мавзу ва мотивларни ажратувчи универсалликлар сифатида  тавсифланиб, уларнинг турли халқлар эпик анъаналарига, жумладан, “Алпомиш” ўзбек халқ достонига ҳам хослиг ҳамда эпос куйлаш анъаналари таъсирида ўзгаришига оид хулосалардан 2021-2023-йилларга мўлжалланган №Ф3-201912258 “Ўзбек адабиётининг кўп тилли (ўзбек, рус, инглиз тилларида) электрон платформасини яратиш” амалий лойиҳасида фойдаланилган (Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 24-майдаги 04/1-1018-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг илмий-амалий аҳамийати ортган;  
билиналар ва достонларнинг олий (ватанпарварлик) ва инструментал (озодлик, тинчликсеварлик, дўстлик, меҳнат ва оилавий қадриятлар) аксиологик муносабатлари  мазкур эпик анъаналарни бирлаштирувчи ва уларнинг ўзига хос маданий контекстларини акс эттирувчи ахлоқий ва ижтимоий қадриятлар эпос куйловчи ва тингловчи учун аҳамиятлилиги, ўзбек ва рус халқларининг тарихий ва маданий қадриятлари билан боғлиқлиги, маънавий тажрибасининг муҳим таркибий қисми эканлиги ҳақидаги хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Фарғона” телеканалининг “Хайрли кун” кўрсатуви ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Фарғона” телеканалининг 2022-йил 23-декабрдаги 317-сон маълумотномаси). Натижада халқ оғзаки ижодининг бой анъаналарини телетомошабинлар ўртасида кенг тарғиб қилиш ва кўрсатувларни илмий далиллар билан асослашга эришилган.