Sayt test rejimida ishlamoqda

Жақсиликова Албина Сагинбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: «Қорақалпоқ сатирик насри (генезиси, ривожланиш тенденсиялари, поетикаси)», 10.00.12 – «Қорақалпоқ адабиёти» (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.1.PhD/Fil700.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Бекбергенова Мария Досбергеновна, филология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Нукус давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, DSc.03/30.04.2021.Fil.20.01.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Нуржанов Пердебай Эржанович, филология фанлари доктори (DSc), доцент; Байниязова Тазагул Киркбаевна, филология фанлари философия доктори (PhD).
Етакчи ташкилот номи: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади қорақалпоқ сатирик насрининг генезиси, адабий ривожланиш қонуниятлари ва бадиий хусусиятларини аниқлаш, ижодкорнинг характер ва конфликт яратиш маҳорати билан боғлиқ ўзига хосликни услубий-шаклий изланишлар мисолида очиб бериш, адабий йўналиш сифатида қорақалпоқ адабиёти тарихида бажарадиган функсияси ҳамда тутган ўрнини белгилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жаҳон ва туркий халқлар адабиётида ўзига хос ўрин тутадиган сатирик насрнинг пайда бўлиши, шаклланиши ва ривожланиш босқичларини илмий-назарий тадқиқ этиш баробарида унинг йўналишлари, ғоявий-мавзувий ва структурал-семантик моҳияти бўйича янгича бадиий – адабий жараён эканлиги очиб берилган;
қорақалпоқ адабиётшунослигида шаклланган илмий-назарий қарашлар асносида сатирик наср тараққиёт тенденсиялари, ҳажвий тафаккур типида ғоявий-тематик йўналишлар, сатирик характер яратишдаги язувчиларнинг индивидуал хусуссиятлари комизм ва драматизм ўзаро синтези, драматик воқеаларнинг комик вазиятлар замирига сингдирилишидаги ижодкорлар маҳорати муҳим поетик омил эканлиги асосланган;
қорақалпоқ насридаги роман, қисса ва ҳикояларда сатирик характер яратиш билан боғлиқ давр ва муҳит зиддиятлари муносабати умумлаштирилган ҳолда комедик конфликт, ташқи (сужетли) ва ички конфликт каби кўринишлари хусусан,  ижобий ва салбий, шунингдек салбий қаҳармонларнинг ўзаро қарама-қаршиликлари, уларнинг ўз-ўзини ёки бир-бирини фош этиши, персонажлар позицияси ва муаллиф идеалининг тўқнашувлари асосида вужудга келиши далилланган;  
ҳажвий тафаккурда ирония, сарказм, гротеск, гипербола каби тасвирий воситалар ва вулгаризм, варваризм, жаргон сўзлар, арготизмлар каби лексик ресурслар ҳамда мақол-маталларнинг контекстдаги бадиий вазифаси ва улардан фойдаланишда ижодкор маҳорати илмий-назарий исботини топганлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қорақалпоқ сатирик насри генезиси, тараққиёт тенденсиялари ва поетикаси, ҳажвий қаҳрамон яратиш тажрибасида поетик маҳорат бўйича  олиб борилган  тадқиқотлар, олинган илмий натижалар асосида:
қорақалпоқ адиблари сатирик талқини, айниқса, насрда ҳажвий қаҳрамон яратиш маҳорати, конфликт шаклланиши ҳамда бадиий изланишлар муаммосига бағишланган илмий-назарий хулосалардан ЎзР ФА ҚҚ бўлими, Қорақалпоқ гуманитар илмий-тадқиқот институтıда 2012-2016- йилларда бажарилган ФА-Ф1, ГОО2 «Қорақалпоқ фолклорı ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини ўрганиш», 2017-2020-йилларда бажарилган ФА-Ф-1-005 - «Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш» мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти 2023-йил 12-июлдаги 285/1-сон маълумотномаси). Натижада сатиранинг қорақалпоқ прозаси ривожида асосий босқичлари, юзага келган янгича услубий изланишлар белгилари, поетик ўзига хослиги ва ғоявий-тематик йўналишларини белгилашда манба вазифасини ўтаган;
қорақалпоқ адабиётида сатирик проза тараққиёт босқичлари ва ғоявий-тематик йўналишлари, жанрий хусусиятлари, ҳажвий характер ва конфликт яратиш масалалари тўғрисидаги илмий-назарий қарашлардан ЎзР ФА ҚҚ бўлими, Қорақалпоқ гуманитар илмий-тадқиқот институтıда 2012-2016- йилларда бажарилган ФА-Ф1, ГОО2 «Қорақалпоқ фолклорı ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини ўрганиш», 2017-2020-йилларда бажарилган ФА-Ф-1-005 - «Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш» мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти 2023-йил 12-июлдаги 285/1-сон маълумотномаси). Натижада, қорақалпоқ ёзувчиларининг ўрни, сатирик проза асосий  тенденсиялари, муаллифнинг ҳажвий қаҳрамон яратишдаги поетик маҳорати, сатирик  характер ва конфликт муносабатини очиб беришга муайян замин яратилган;
қорақалпоқ сатирик насри ғоявий-тематик йўналишлари, бадиий-эстетик вазифаси ва сатирик ижодкорларнинг шаклий-услубий изланишларида ўзига хос иқтидори ҳақидаги илмий ҳамда амалий хулосалардан Қорақалпоғистон телерадикомпаниясининг «Адабиёт бўстони», «Адабиёт ва замон», «Мерос», «Адабий портрет» маданий-маърифий эшиттиришларида фойдаланилган (Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясıнинг 2023-йил 11-июлдаги 05-22/340-сонли маълумотномаси). Натижада, қорақалпоқ адабиётида сатирик насрнинг пайдо бўлиши, шаклланиш ва ривожланиш босқичлари, ғоявий-тематик йўналишлари, характер ва конфликт яратишда бадиий изланишлар, шунингдек, сатирик асарлардаги комизм ва драматизм, уларнинг синтези масалалари кенг жамоатчиликка тарғиб қилинган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish