Саттаров Шухрат Ярашевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўткир мезентериал тромбозни ташхислашни такомиллаштириш ва даво тактикасини танлаш», 14.00.40 – Шошилинч тиббиëт. (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.1.PhD/Tib1811.
Илмий раҳбар: Сапаев Дилшод Аминович, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика шошилинч тиббий ëрдам илмий маркази Хоразм филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.63.01.
Расмий оппонентлар: Хаджибаев Фарход Абдухакимович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хакимов Мурод Шавкатович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик
II.    Тадқиқотнинг мақсади: ўткир мезентериал тромбозни даволаш ва ташхислаш алгоритмини такомиллаштириш орқали ушбу касалликка чалинган беморларни даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўткир мезентериал тромбоз ривожланишнинг асосий предикторлари, клиник кўринишлари, асоратлар ва ўлим келиб чиқиш хавфи аниқланган, қон таркибидаги Д-димер миқдорига қараб касалликни эрта ташхислаш тартиби асосланган;
ўткир тутқич тромбози бўлган беморларда клиник, клиник-лаборатор, гемостазиологик параллеллар комплекси, уларнинг диагностик ўзига хослиги, сезгирлиги ва самарадорлиги ўрганилган ва уларнинг белгиларига қараб олти соатгача бўлган муддатда некроз ривожланмаганлигини инобатга олиб ичак ишемияси босқичида эндоваскуляр жарроҳлик амалиётини қўлланилиб, ичакнинг некротик жараёнини олдини олиш ҳисобига беморларнинг ҳаёт сифатини сақлашга эришилиши исботланган;
ўткир тутқич тромбози бўлган беморларда ичакнинг инфаркт босқичида ичакларнинг некротик зарарланишини мультиспирал компютер томография белиларига таяниб гибрид жаррохлик амалиёти яъни эндоваскуляр ва қорин бўшлиғи очиқ амалиётида ичак резекциялари амалга оширилиши зарурлиги исботланган;
ўткир мезентериал тромбозни кечки перитонит босқичида ичак некрози учун хавф гуруҳларини ташхислаш асосида беморларни жарроҳлик йўли билан даволашнинг табақалаштирилган тактикаси ишлаб чиқилган ва унинг самараси ҳисобига умр кўриш давомийлиги сезиларли даражада яхшиланиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Ўткир мезентериал тромбозни ташхислаш ва дифференциал даволашни яхшилаш учун олинган илмий натижалар, Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 02 ноябрдаги 8 н-р/1218-сонли хулосаси асосида:
биринчи илмий янгилик: ўткир мезентериал тромбоз ривожланишнинг асосий предикторлари, клиник кўринишлари, асоратлар ва ўлим келиб чиқиш хавфи аниқланган, қон таркибидаги Д-димер миқдорига қараб касалликни эрта ташхислаш тартиби асосланган ва РШТЁИМ Сурхондарё филиали даволаш ва диагностик фаолиятига (12.11.2022 й.; №178-Т рақамли) ҳамда РШТЁИМ Наманган филиали даволаш ва диагностик фаолиятига (19.01.2024 й.; №15s/t7-рақамли) буйруқлари билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: турли лабаратор тестлар ва инструментал текшириш усулларини комбинацияда қўллаш натижалари асосида ишлаб чиқилган ўткир мезентериал тромбозни ташхислаш ва дифференциал даволаш алгоритмини қўллаш беморларга эрта ташхис қўйилиши ва оператив даво янатижаларини яхшилаш, амалиётдан кейинги асоратларни камайтириш орқали беморларнинг хаёт сифатини яхшилаш алгоритми ишлаб чиқилган.  Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: турли лабаратор тестлар ва инструментал текшириш усулларини комбинацияда қўллаш натижалари асосида ишлаб чиқилган ўткир мезентериал тромбозни ташхислаш ва дифференциал даволаш алгоритмини қўллаш беморларнинг шифохонада қолиш муддатини 8 кундан 6 кунга қисқартирилиши натижасида бир нафар бемор учун бюджет маблағларидан кунига 78000 сўмни ва ўрин кунларни 2 кунга қисқартириш орқали 156000 минг сўмга, ҳамда тадбиқ кўламига нисбатан эса (n=84) 13104000 иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: турли лабаратор тестлар ва инструментал текшириш усулларини  натижалари тахлил қилиниб ўткир мезентериал тромбозни ташхислаш ва дифференциал даволаш усуллари оптималлаштирилган.
иккинчи илмий янгилик: ўткир тутқич тромбози бўлган беморларда клиник, клиник-лаборатор, гемостазиологик параллеллар комплекси, уларнинг диагностик ўзига хослиги, сезгирлиги ва самарадорлиги ўрганилган ва уларнинг белгиларига қараб олтти соатгача бўлган муддатда некроз ривожланмаганлигини инобатга олиб ичак ишемияси босқичида эндоваскуляр жарроҳлик амалиётини қўлланилиб, ичакнинг некротик жараёнини олдини олиш ҳисобига беморларнинг ҳаёт сифатини сақлашга эришилиши исботланган ва РШТЁИМ Сурхондарё филиали даволаш ва диагностик фаолиятига (12.11.2022 й.; №178-Т рақамли) ҳамда РШТЁИМ Наманган филиали даволаш ва диагностик фаолиятига (19.01.2024 й.; №15s/t7-рақамли) буйруқлари билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Беморларда ўткир мезентериал тромбозни ташхислаш ва даволашни биз томонимиздан такомиллаштириш натижасида, ўтказиладиган лабаратор ва инструментал текширишлар натижалари касалликнинг келиб чиқишига сезгирлиги ва спецификлиги аҳамиятли ҳисобланади. Ўткир мезентериал тромбозни ташхислашда энг самарали лаборатор усул қонда Д-димер миқдорини аниқлаш ва компютер тамографик ангиография бўлиб сезгирлик ва спецификлик мос равишда 92,9%, 89,1%, 100%, 100% ни ташкил қилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўткир тутқич тромбози бўлган беморларда клиник белгиларига қараб олтти соатгача бўлган муддатда некроз ривожланмаганлигини инобатга олиб ичак ишемияси босқичида эндоваскуляр жарроҳлик амалиётини қўлланилиб, ичакнинг некротик жараёнини олдини олиш ҳисобига иқтисодий самарадорлик даволаш усулига қараб алоҳида беморларнинг умумий сони учун ҳисобланган умумий харажат билан 1 бемор учун даволаш усулини жорий этишдан олинадиган иқтисодий самара 24000 сўмни, беморнинг шифохонада қолиш муддатини қисқартиришдан тежалган улуши 156000 сўмни, ўткир тутқич тромбози бўлган беморларда эндоваскуляр йўл билан ичакда қон айланиши йўлларини фаолиятини тиклаш натижасида иқтисодий самарадорлиги ҳар бир бемор учун ўртача 180000 сўмни ва амалга ошириш кўлами бўйича (84 нафар бемор) 15120000 сўмни иқтисод қилишга эришилади. Хулоса: ўткир тутқич тромбози бўлган беморларда клиник белгиларига қараб олтти соатгача бўлган муддатда некроз ривожланмаганлигини инобатга олиб ичак ишемияси босқичида эндоваскуляр жарроҳлик амалиётини қўлланилиб, ичакнинг некротик жараёнини олдини олиш ҳисобига ҳар бир бемор учун ўртача 180000 сўмни ва амалга ошириш кўлами бўйича (84 нафар бемор) 15120000 сўмни иқтисод қилишга эришилади.
учинчи илмий янгилик: ўткир тутқич тромбози бўлган беморларда ичакнинг инфаркт босқичида ичакларнинг некротик зарарланишини мультиспирал компютер томография белиларига таяниб гибрид жаррохлик амалиёти яъни эндоваскуляр ва қорин бўшлиғи очиқ амалиётида ичак резекциялари амалга оширилиши зарурлиги исботланган ва РШТЁИМ Сурхондарё филиали даволаш ва диагностик фаолиятига (12.11.2022 й.; №178-Т рақамли) ҳамда РШТЁИМ Наманган филиали даволаш ва диагностик фаолиятига (19.01.2024 й.; №15s/t7-рақамли) буйруқлари билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўткир тутқич тромбози бўлган беморларда ичакнинг инфаркт босқичида ичакларнинг некротик зарарланишини мультиспирал компютер томография белиларига таяниб гибрид жаррохлик амалиёти яъни эндоваскуляр ва қорин бўшлиғи очиқ амалиётида ичак резекциялари амалга оширилиши амалиётдан кейинги асоратларини ва ичакдаги резекция кўламини камайтириш орқали дволаш сифатини яхшилаш имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўткир тутқич тромбози бўлган беморларда ичакнинг инфаркт босқичида ичакларнинг некротик зарарланишини мультиспирал компютер томография белиларига таяниб гибрид жаррохлик амалиёти яъни эндоваскуляр ва қорин бўшлиғи очиқ амалиётида ичак резекциялари амалга оширилиши беморларни шифохонадаги ўрин кун сони ва уларга сарфланадиган дори дармон сарфи камайиши натижасида жорий этилган усулнинг иқтисодий самарадорлиги ошади. Ўткир мезентериал тромбозни ичак инфаркти босқичида даволашда гибрид усулдан фойдаланиш хасталанган 1 нафар беморда амалга оширилган усулнинг иқтисодий самарадорлиги: 60000 сўм, иқтисодий самарадорлик ҳар бир беморга даволаш курсига 122414 сўмни ташкил этади. Татбиқ кўламига нисбатан эса 29 нафар бемор учун 3550006 сўм иқтисод қилинади. Хулоса: ўткир тутқич тромбози бўлган беморларда ичакнинг инфаркт босқичида ичакларнинг некротик зарарланишини мультиспирал компютер томография белиларига таяниб гибрид жаррохлик амалиёти яъни эндоваскуляр ва қорин бўшлиғи очиқ амалиётида ичак резекциялари амалга оширилиши амалиётдан кейинги асоратларнинг камайиши ва реваскуляризация хисобига резекция қилинадиган ичак кўламини камайтиради бу эса ўз навбатида беморларда эрта реабилитация бўлиш имконини беради ва 3550006 сўм иқтисод қилинади.
тўртинчи илмий янгилик: ўткир мезентериал тромбозни кечки перитонит босқичида ичак некрози учун хавф гуруҳларини ташхислаш асосида беморларни жарроҳлик йўли билан даволашнинг табақалаштирилган тактикаси ишлаб чиқилган ва унинг самараси ҳисобига умр кўриш давомийлиги сезиларли даражада яхшиланган ва РШТЁИМ Сурхондарё филиали даволаш ва диагностик фаолиятига (12.11.2022 й.; №178-Т рақамли) ҳамда РШТЁИМ Наманган филиали даволаш ва диагностик фаолиятига (19.01.2024 й.; №15s/t7-рақамли) буйруқлари билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўткир мезентериал тромбозни кечки перитонит босқичида анъанавий жаррохлик усулларидан фарқли равишда ичакларнинг зарарланган қисми резекцияси ва кечиктирилган режали ичаклараро анастомозлар қўйиш операциядан кейинги асоратларни ва ўлимни камайтириши аниқланди ва бу усуллар жаррохга қорин бўшлиғида перитонит белгиларини тўлиқ йўқотиш ва режали равишда ичаклараро анастомозлар қўйиш ёки стомалар чиқариш жаррохлик усуллар тактикасини танлаш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: қуйидагилардан иборат: ўткир мезентериал тромбозни кечки перитонит босқичида ичак некрози учун хавф гуруҳларини ташхислаш асосида беморларни жарроҳлик йўли билан даволашнинг табақалаштирилган тактикасини беморларга тадбиқ этиш 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини кунига 122414 сўмини иқтисод қилиш имконини беради. Хулоса: ўткир мезентериал тромбозни кечки перитонит босқичида ичак некрози учун хавф гуруҳларини ташхислаш асосида беморларни жарроҳлик йўли билан даволашнинг табақалаштирилган тактикаси ўткир мезентериал тромбозни даволашдаги жаррохлик усулларининг энг самарали усулилигини кўрсатади. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Ўткир мезентериал тромбозни ташхислашни такомиллаштириш ва даво тактикасини танлаш » мавзусидаги диссертацион тадқиқоти натижаларининг амалиётга жорий қилинганлиги тўғрисида илмий янгиликни бошқа даволаш-профилактика муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 02 ноябрдаги 8 н-р/1218-сонли хулосаси олинган.