Макаров Данил Василевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Каср тартибли ҳосила ҳисобининг иқтисодий цикллар ва инқирозларни математик моделлаштиришда қўлланилиши», 05.01.07–Математик моделлаштириш. Сонли усуллар ва дастурлар мажмуи (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:B.2024.2.PhD/FM1134
Илмий раҳбар: Паровик Роман Иванович, физика-математика фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети ва Витус Беринг номидаги Камчатка давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2019.FM.01.02 рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Шадиметов Холматвай Махкамбаевич, физика-математика фанлари доктори, профессор; Твёрдий Дмитрий Александрович, физика-математика фанлари бўйича PhD.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади ташқи даврий таъсир, активлар рентабеллигини жамғарма нормасига боғлиқлигини ҳисобга олган ҳолда С.В.Дубовский каср тартибли динамик системасини сифат ва миқдорий жиҳатдан таҳлил қилишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
К-узун тўлқинларини тавсифлаш учун мавжуд С.В.Дубовскийнинг классик моделини умумлаштирувчи ўзгармас ва ўзгарувчи наслийликни ҳисобга олган ҳолда математик моделлар ишлаб чиқилган;
Бенидиксон аломати ёрдамида С.В.Дубовскийнинг классик динамик системаси ёпиқ фазавий траекторияларга эга бўлиши исботланган;
активлар рентабеллигига тескари функсия бўлган жамғарма нормасининг циклик тебранишлар даврига таъсир қилиши асосланган;
ўзгармас ва ўзгарувчи наслийликни ҳисобга олган ҳолда математик моделларнинг ечимини топиш Адамс-Башфорт-Мултон усули асосида сонли ечиш алгоритмлари ишлаб чиқилган;
сонли ечиш усуллари ва алгоритмлари ёрдамида моделлар параметрларининг ва жамғарма нормаси функсиясининг турли қийматларида оссиллограммалар ва фазавий траекториялар қурилган;
ташқи таъсир бўлмаганда С.В.Дубовскийнинг классик математик модели фақат сўнувчи тебранишларга эга эканлиги ва ташқи таъсири бўлганда лимит циклнинг мавжуд бўлиши асосланган;
ўзгарувчи наслийликка эга С.В.Дубовский каср тартибли математик моделининг сонли ечиш алгоритми қурилган ва дастурий мажмуаси яратилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Иқтисодий цикллар ва инқирозларни тадқиқ қилиш учун Н.Д.Кондратевнинг узун тўлқинларини математик ва сонли моделлаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
каср тартибли динамик системаларни сонли ечиш учун Адамс-Башфорт-Мултон усули асосида қурилган алгоритмлардан АААА-А16-216122960167-1-“Мураккаб системаларни иқтисодий-математик моделлаштириш” ва АААА-А17-117031050058-9-“Тебранма жараёнлар назариясида каср тартибли ҳосила ҳисобини қўлланилиши” илмий-тадқиқот лойиҳаларида наслийликни ҳисобга олган ҳолда иқтисодий циклларни визуаллаштиришда қўлланилган (Россия, Витус Беринг номидаги Камчатка давлат университетининг 2024 йил 12 февралдаги 02-12-сонли маълумотномаси). Илмий натижаларни қўллаш Адамс-Башфорт-Мултон сонли усули ёрдамида наслийликни ҳисобга олганда иқтисодий циклларни визуаллаштириш ва уларни талқин қилиш имконини берган;
ўзгарувчи наслийликка эга С.В.Дубовский каср тартибли математик моделининг сонли ечиш алгоритми ва дастурий мажмуасидан  Герасимов-Капуто маъносидаги ўзгармас ва ўзгарувчи каср тартибли ҳосилага эга чизиқсиз динамик системаларни сонли моделлаштиришда ва натижаларни визуаллаштиришда қўлланилган (Амалий математика ва автоматизация институти маълумотномаси (Россия Фанлар академияси Кабардино-Балкар илмий маркази Амалий математика ва автоматлаштириш институтининг 2024 йил 15 январдаги 09-сонли маълумотномаси). Илмий натижаларни қўлланилиши каср тартибли динамика масалаларини ечишнинг сонли алгоритмларини тестдан ўтказиш ва таҳлил қилиш имконини берган.