Шарипова Мўтабаржон Камоловнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Замонавий рус ва ўзбек тилларида аббревиатураларнинг шаклланиши ва функсиялари (ОАВ материаллари асосида)», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Fil2319.
Илмий раҳбар: Малиновский Евгений Андреевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Мўминов Файзулла Абдуллаевич, филология фанлари доктори, профессор; Чўпонов Отаназар Отожонович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади замонавий рус ва ўзбек тилларида аббревиатураларнинг шаклланиши ва функсияларининг оммавий ахборот воситалари материаллари асосида муштарак ва ўзига хосликларни аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
замонавий рус ва ўзбек тилларида қисқартмаларнинг комплекс таснифи асосида уларнинг юқори функсионал потенсиалга ва ўзининг прагматик табиатига эгалиги, контекстуал ва коммуникатив шартланганлиги, парадигматик ва синтагматик актуаллашуви семантика-синтактика-прагматика бўлинмас учлигида намоён бўлиши исботланган;   
ҳар иккала тилда қисқартмаларнинг тасвир ва талқин асосини коммуникатив, экспрессив хусусиятлар ташкил қилиши ҳамда матн яхлитлиги, унинг мантиқий-мазмуний изчиллигини таъминлашдаги иштироки мулоқот вазияти билан шартланганлиги асосланган;
рус ва ўзбек тиллари фонетик, лексик, грамматик, график сатҳларида ҳосил бўладиган қисқартмаларнинг контекстуал, окказионал, эмоционал хусусиятлари мулоқот жараёнининг парадигматик (тил сатҳи) ва синтагматик (нутқ сатҳи) муносабати ҳосиласи эканлиги далилланган;
қиёсланаётган тиллар ОАВ материалларида аббревиатуралар, акронимлар ва қўшма сўзлар сиёсий партиялар, саноат корхоналари, тиббиёт препаратлари, ҳарбий бўлинмалар, қурол номлари, турли вазирликлар, идоралар, олий ўқув юртлари ва бошқа таълим муассасалари номларини ҳосил қилишда продуктив лексик ҳодиса сифатида намоён бўлиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Замонавий рус ва ўзбек тилларида аббревиатураларнинг шаклланиши ва функсияларининг Ўзбекистон оммавий ахборот воситалари материаллари асосида аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
замонавий рус ва ўзбек тилларида қисқартмаларнинг комплекс таснифи асосида уларнинг юқори функционал потенциалга ва ўзининг прагматик табиатига эгалиги, контекстуал ва коммуникатив шартланганлиги, парадигматик ва синтагматик актуаллашуви семантика-синтактика-прагматика бўлинмас учлигида намоён бўлишига оид назарий хулосалардан  Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида 2012-2016 йилларда бажарилган ФА-Ф1-ГОО3 “Замонавий қорақалпоқ тилида хизмат сўзларининг шаклланиши” мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2022-йил 1-декабрдаги  18.01/44-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек қисқартмаларига рус қисқартмаларини шакллантириш анъаналари ҳамда ушбу қисқартмалар ҳозирги кунда ҳам рус, ҳам ўзбек тилларининг умумий сўз захирасининг ажралмас қисми эканлиги борасида хулосалар чиқарилган;  
 ҳар иккала тилда қисқартмаларнинг тасвир ва талқин асосини коммуникатив, экспрессив хусусиятлар ташкил қилиши ҳамда матн яхлитлиги, унинг мантиқий-мазмуний изчиллигини таъминлашдаги иштироки мулоқот вазияти билан шартланганлигига  оид хулосалардан Самарқанд давлат чет тиллар институтида 2016-2018 йилларда амалга оширилган Европа Иттифоқининг Эрасмус+ дастури 561624-ЭРР-1-2015-УК-ЭППКА2-CБҲЕ-СП-ЭРАСМУС+ CБҲЕ ИМЕП: “Ўзбекистонда олий талим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” номли хорижий лойиҳада фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2023-йил 30-мартдаги 828/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада аббревиатуралар, акронимлар ва қўшма сўзлар оммавий ахборот воситалари томонидан қўлланилланганлиги ва маълум вақт ўтиши билан луғатларнинг мулкига айланиб кетиши, умумий фойдаланиш луғатини янги қисқартмалар билан доимий равишда тўлдириш борасида фикрлар хулосаланган;
рус ва ўзбек тиллари фонетик, лексик, грамматик, график сатҳларида ҳосил бўладиган қисқартмаларнинг контекстуал, окказионал, эмоционал хусусиятлари мулоқот жараёнининг парадигматик (тил сатҳи) ва синтагматик (нутқ сатҳи) муносабати ҳосиласи эканлиги билан боғлиқ хулоса ва натижалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали”нинг "Бедорлик", "Таълим ва тараққиёт", "Ижод завки", "Миллат ва маънавият" радиоешиттиришлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси “Ўзбекистон Телерадиокамали”нинг 2022-йил 21-февралдаги 04-36-287-сон маълумотномаси). Натижада радио дастурларида келтирилган ушбу илмий натижалар тингловчиларда ўзбек ва рус тилларида газета, журнал, бюллетен ва бошқа даврий нашрларда ишлатиладиган қисқартмаларнинг пайдо бўлиши ва шаклланиши хусусиятларини ўрганиш кўникмаларини шакллантиришда хизмат қилган.