Ачилов Телман Саъдуллаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ҳарбий тарих фанини ўқитиш жараёнида талабаларда ватанпарварлик туйғусини қарор топтириш методикаси”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (тарих) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.PhD/Ped7008.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Чирчиқ давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Ходжамқулов Умид Негматович, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Чирчиқ давлат педагогика университети, DSc.03/30.04.2021.Ped.82.01.
Расмий оппонентлар: Махкамов Улфат Илҳамович, педагогика фанлари доктори, профессор; Усманходжаев Талъат Саидович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Навоий давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади талабаларда ҳарбий тарих фанини ўқитиш орқали ватанпарварлик туйғусини қарор топтириш методикасини такомиллаштириш ҳамда педагогик имкониятларини ошириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
талабаларда ҳарбий тарих фанини ўқитиш орқали ватанпарварлик туйғусини қарор топтиришнинг педагогик-психологик хусусиятлари мураккаб педагогик тизимда метод, восита, шакл ва мазмун компонентларининг ўзаро боғлиқлиги ва алоқадорлигини ретроспектив даврийлигига кўра таъминлаш механизмларини такомиллаштириш асосида аниқлаштирилган;
талабаларда ҳарбий тарих фанини ўқитиш орқали ватанпарварлик туйғусини қарор топтиришнинг амалий механизмлари жараён самарадорлигини аниқлашда кўрсаткичлар ва баҳолаш мезонларини таълим компонентларининг горизонтал ва вертикал таъсир кўрсатиш хусусиятлари ва изчиллик тамойилларига таълим ресурсларини ташкил этишнинг интеграл тизимлари орқали интеграциялш асосида такомиллаштирилган;
талабаларда ҳарбий тарих фанини ўқитиш орқали ватанпарварлик туйғусини қарор топтиришнинг педагогик модели субъектларнинг фаолият алгоритми ҳамда мотивацион жараёнлар изчиллигини таъминлаш механизмларини витаген таълим интеграциясини таъминлашнинг устувор йўналишларига мувофиқ жорий этиш асосида такомиллаштирилган;
субъеклар индувидуал фаолиятини тизимлаштириш ва уни технологик жараёнлар тузилмаси сифатида ташкилий-методик жиҳатдан такомиллаштириш асосида талабаларда ҳарбий тарих фанини ўқитиш орқали ватанпарварлик туйғусини қарор топтиришнинг амалий-технологик тизимини такомиллаштиришга оид методик тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ҳарбий тарих фанини ўқитиш жараёнида талабаларда ватанпарварлик туйғусини қарор топтириш методикасини такомиллаштириш борасида олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
мураккаб педагогик тизимда метод, восита, шакл ва мазмун компонентларининг ўзаро боғлиқлиги ва алоқадорлигини ретроспектив даврийлигига кўра таъминлаш механизмларини такомиллаштириш асосида аниқлаштирилган талабаларда ҳарбий тарих фанини ўқитиш орқали ватанпарварлик туйғусини қарор топтиришнинг педагогик-психологик хусусиятлари, жараён самарадорлигини аниқлашда кўрсаткичлар ва баҳолаш мезонларини таълим компонентларининг горизонтал ва вертикал таъсир кўрсатиш хусусиятлари ва изчиллик тамойилларига таълим ресурсларини ташкил этишнинг интеграл тизимлари орқали интеграциялш асосида такомиллаштирилган талабаларда ҳарбий тарих фанини ўқитиш орқали ватанпарварлик туйғусини қарор топтиришнинг амалий механизмлари бўйича таклиф ва тавсиялар Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг А1-ХТ-0-91997-рақамли “Ёшларни умуинсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий-ахлоқий тарбиялашнинг муаммолари” мавзусидаги амалий лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2023 йил 29 августдаги 449-сон маълумотномаси) Натижада, умумий ўрта таълимда ўқувчиларни ватанпарварликка оид билим ва кўникмалари ривожлантирилган;
субъектларнинг фаолият алгоритми ҳамда мотивацион жараёнлар изчиллигини таъминлаш механизмларини витаген таълим интеграциясини таъминлашнинг устувор йўналишларига мувофиқ жорий этиш асосида такомиллаштирилган талабаларда ҳарбий тарих фанини ўқитиш орқали ватанпарварлик туйғусини қарор топтиришнинг педагогик моделига доир таклифлар “Кураш турлари ва уни ўқитиш методикаси” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 27-мартдаги 68-сонли буйруғи билан берилган №68-204-сонли нашр гувоҳномаси). Натижада, юқори синф ўқувчиларида таълим жараёнида ватанпарварликни ривожлантириш мазмуни аниқлаштирилган;
субъеклар индувидуал фаолиятини тизимлаштириш ва уни технологик жараёнлар тузилмаси сифатида ташкилий-методик жиҳатдан такомиллаштириш асосида талабаларда ҳарбий тарих фанини ўқитиш орқали ватанпарварлик туйғусини қарор топтиришнинг амалий-технологик тизимини такомиллаштиришга оид методик тавсиялар “Кураш турлари ва уни ўқитиш методикаси (миллий кураш)” номли дарслик мазмунига сингдидрилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2020-йил 14-августдаги 418-сонли буйруғи билан берилган 418-073-сонли нашр гувоҳномаси). Натижада, олий таълим тизимида баркамол инсон шахсиятини шакллантиришда ҳарбий ватанпарварлик сифатларига қўйиладиган талаблар ва мезонлар тўғрисида услубий асос яратилди.