Sayt test rejimida ishlamoqda

Тўхтаев Феруз Садуллоевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Композицион полимер сорбентларнинг янги таркибларини яратиш ва уларни саноат оқава сувлар таркибидаги металл ионларини ажратиб олишда қўллаш», 02.00.07 – Композицион, лок-бўёқ ва резина материаллари кимёси ва технологияси; 02.00.06 – Юқори молекуляр бирикмалар (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.DSc/K185.
Илмий маслаҳатчилар: Негматов Сайибжан Садикович, техника фанлари доктори, профессор, академик; Негматова Комила Сайибжановна, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДУК.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДУК, DSc.03/30.12.2019.K/T.03.01.
Расмий оппонентлар: Каттаев Нуритдин Тураевич, кимё фанлари доктори, профессор; Абед Нодира Сойибжоновна, техника фанлари доктори, профессор; Ихтиярова Гулнора Акмаловна, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: композицион полимер сорбентларнинг янги таркибларини яратиш ва уларни саноат оқава сувлар таркибидаги металл ионларини ажратиб олишда қўллашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“Навбаҳор” ишқорий бентонити, айлант дарахти қипиқлари ҳамда полианилин-полиакрил кислота асосидаги полимер-полимер комплекслардан иборат композицион полимер сорбентларнинг самарали таркиблари ишлаб чиқилган;
композицион полимер сорбентларнинг термик ва кимёвий барқарорлиги, бўкиш хусусиятлари, мустаҳкамлик даражалари ва капилляр-ғоваклик кўрсаткичлари исботланган;
композицион полимер сорбентларнинг функционал гуруҳларнинг табиати, физик-механик ва сорбцион хоссалари аниқланган;
композицион полимер сорбентларнинг металл катионлари (Сu2+, Ag+, Fe3+, Ca2+, Mg2+, Pb2+) ва бихромат анионлари билан ҳосил қилган комплекс бирикмаларнинг оптимал структуралари, улардаги электрон ва потенциал тақсимоти, боғларнинг геометрик кўрсаткичлари ва табиати замонавий квант-кимёвий ҳисоблаш усуллари ёрдамида асосланган;
композицион полимер сорбентларда сув буғлари адсорбцияси асосида уларнинг капилляр-ғоваксимон кўрсаткичлари ҳамда полимер–эритувчи таъсирларни аниқлаш орқали интерполимер комплекслардаги полимерлараро таъсирлашув хусусиятлари ва гидрофиль-гидрофоб марказлар табиати исботланган;
композицион полимер сорбентлар саноат оқава сувлари таркибидаги металл катионлари (Сu2+, Ag+, Fe3+, Ca2+, Mg2+, Pb2+) ва бихромат анионларини сорбциялаш изотермалари олинган ҳамда жараённинг кинетик ва термодинамик параметрлари аниқланган;
кимё ва металлургия саноати корхоналарининг оқава сувлар таркибидаги рангли, оғир ва қимматбаҳо металл ионларини сорбциялаш учун композицион полимер сорбентлар олиш технологияси такомиллаштирилган;
янги таркибли композицион полимер сорбенти “Электрокимёзавод” ҚК AЖнинг марказий лабораториясида синовдан ўтказилган, саноат миқёсида сорбент ишлаб чиқаришнинг иқтисодий самарадорлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Композицион полимер сорбентларнинг янги таркибларини яратиш ва уларни саноат оқава сувлар таркибидаги металл ионларини ажратиб олишда қўллаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
композицион полимер сорбентларнинг самарали таркиблари “Электрокимёзавод” ҚК Aжда амалиётга жорий этилган (“Электрокимёзавод” АЖ ҚКнинг 2023 йил 21 сентябрдаги 15-сон маълумотномаси). Натижада, қимматбаҳо, оғир ва рангли металларни минимал концентрациясигача сорбциялайдиган ва оптимал статик алмашинув сиғими 4,7 мг-экв/г га тенг бўлган сорбентларни ишлаб чиқариш имконини берган;
композицион полимер сорбентни ишлаб чиқаришнинг технологик параметрлари ва олиш технологияси “Электрокимёзавод” ҚК Aжда амалиётга жорий этилган (“Электрокимёзавод” АЖ ҚКнинг 2023 йил 21 сентябрдаги 15-сон маълумотномаси). Натижада, маҳаллий хом ашёлар асосида физик-кимёвий ва технологик хоссаларга эга бўлган композицион полимер сорбентларни ишлаб чиқариш имконини берган;
ишлаб чиқилган композицион полимер сорбент “Электрокимёзавод” ҚК AЖнинг оқава сувлари таркибидан турли зарарли катионларни сорбциялаш жараёнига жорий этилган (“Электрокимёзавод” АЖ ҚКнинг 2023 йил 21 сентябрдаги 15-сон маълумотномаси). Натижада, ва сувларнинг турли хил металл ионларидан 96-99% самарадорлик билан тозалаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish