Sayt test rejimida ishlamoqda

Хошимов Шахром Мансуржон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қизилмия чиқиндиси асосидаги углеродли материалларнинг тузилиши ва адсорбсион хоссаларига калий гидроксид билан фаоллашнинг таъсири», 02.00.11 – Коллоид ва мембрана кимёси (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/К739.
Илмий раҳбарлар: Эшметов Иззат Дўсимбатович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Умумий ва ноорганик кимё институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Умумий ва ноорганик кимё институти, DSc.02/30.12.2019.К/Т.35.01.
Расмий оппонентлар: Якубов Ёʻлдош Юсупбоевич, кимё фанлари доктори, профессор; Исмоилов Равшан Исроилович, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент кимё технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қизилмия чиқиндиси асосидаги углерод материалларининг структураси ва адсорбсион хусусиятларига калий гидроксиди билан фаоллаштиришнинг таъсирини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кўмирларнинг термик ишлов бериш ҳароратини ошириш уларнинг бензол бўйича адсорбсион сиғимининг ортишига ва максимал сиғим 800°C да ишлов берилганда 1,668 ммол/г ни, шу билан бирга КОҲ эритмаси билан кўмирларни кимёвий фаоллаштириш уларнинг ёд бўйича адсорбсион фаоллигини, фаоллаштирилмаган кўмир учун 80,645 мг/г, фаоллаштирилган намуналар учун 1117,6 мг/г гача ошириши аниқланган;
ҳароратнинг ошиши билан кўмирларда азот бойича солиштирма юзанинг ошиб бориши ва энг юқори солиштирма юзага 169,8 м²/г (800-850°C) да эришилди, ҳароратни янада оширилиши солиштирма юзанинг 77,5 м²/г гача пасайишига, бу ғовакларнинг бирлашиши ёки йўқолиши каби структуравий ўзгаришлар ҳисобига бўлиши аниқланди;
КОҲнинг карбонизатга нисбати 1:1 (АК1-800) ва 1:5 (АК5-800) бўлганида солиштирма юза 698,93 дан 1451,16 м²/г гача ҳамда ғовакларнинг умумий ҳажми 0,2543 дан 0,5167 см³/г гача ортиши, карбонизат:КОҲ (АК7-800) нисбатини янада ошириш бу кўрсаткичларнинг пасайишига, яни ғовакларнинг қисман тўсилиши ва уларнинг адсорбсия самарадорлигини камайтиришига олиб келиши асосланган;
карбонизатнинг кимёвий фаоллаштирилишида КОҲ нинг (20%) модификатор сифатида юқори самарадорлиги 120°C ҳароратда ва 4 соат давомида бориши, ғоваклик ва адсорбсия самарадорлигининг сезиларли кўтарилишига, бунда ғовакликнинг ортиши ва кул миқдорининг 17,9%дан 4,35% гача камайиши аниқланган;
рентгенофазовий таҳлил асосида КОҲ билан кимёвий фаоллаштириш аморф углеродга хос бўлган чўққиларнинг камайишига ва графитга ўхшаш тузилмаларни кўрсатувчи чўққиларнинг кўпайишига олиб келиши, бунда КОҲнинг 20% эритмаси ва карбонизатнинг 1:5 нисбатида энг паст кул миқдори ҳамда энг юқори углерод миқдорига эга эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қизилмия чиқиндилари асосида ғовакли материаллар олиш ва уларнинг коллоид-кимёвий хусусиятларини аниқлаш бўйича олнган илмий натижалар асосида:
қизилмия илдизпояси чиқиндиларининг термик ва кимёвий фаоллаштирилиши натижасида олинган углерод адсорбентларидан фойдаланиб соя мойини эркин ёғ кислоталари ва бўёқ моддалардан адсорбсион тозалаш усули “Наманган тола текстил” МЧЖ нинг «2026-2030-йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати» га киритилган (Ўзбекистон Республикаси Ёғ-мой саноати бирлашмасининг 2024 йил 6 мартдаги КC/3-62-сонли маълумотномаси). Натижада, ёғнинг кислоталик даражаси 10,09-5,83 мг КОҲ/г га тенг бўлган ва қизил ҳамда кўк бирликлар мос равишда 1,8 дан 1,0 гача ва 1,2 дан 0,0 гача камайиш имконини беради;
глисеринни АК5-800 углерод адсорбентидан фойдаланиб адсорбсион тозалаш усули “УРГАНЧ ЁҒ-МОЙ” МЧЖнинг «2026-2030-йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати» га киритилган (Ўзбекистон Республикаси Ёғ-мой саноати уюшмасининг 2024 йил 6 мартдаги КC/3-62-сонли маълумотномаси). Натижада АК5-800 углерод адсорбенти глисериннинг рангини ва кул миқдорини камайтириш ҳисобига импорт қилинган углерод адсорбентни алмаштириш имконини беради.

Yangiliklarga obuna bo‘lish