Раҳматов Эркин Тагаймурадовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Алоуддин Атторнинг нақшбандия таълимоти ривожидаги ўрни”, 09.00.03 – Фалсафа тарихи (фалсафа фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2. PhD/Fal866
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, PhD.03/27.02.2020.F.72.08.
Илмий раҳбар: Негматова Шахзода Шухратовна, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Шарипова Ойгул Турсуновна, фалсафа фанлари доктори, доцент: Амонов Меҳрожиддин Узбекович, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат педагогика институти
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Алоуддин Атторнинг нақшбандийлик таълимоти ривожидаги ролини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Хожа Муҳаммад Порсонинг “Рисолаи қудсия” асари асосида Алоуддин Аттор томонидан Баҳоуддин Нақшбанднинг “Қудсий калималари” жамланиб, нақшбандия тариқатининг тарбия ва покланишга қаратилган сўфиёна тажрибалари, инсон камолотининг руҳий-маънавий юксалиш йўллари, “иршод” ва “ирфон”, пок қалб билан саодат топиш тамойилларини илгари сурганлиги асослаб берилган;
Алоуддин Атторнинг шахсияти, генеологияси, асарларидаги шажаравий, муридлик, муршидлик алоқалари ҳамда яхшилик ва ёмонлик, қалбни огоҳ этиш, нафсни тарбия этиш, ҳалол меҳнатга оид ахлоқий ғоялари “Мақомоти Хожа Баҳоуддин Нақшбанд”, “Мақомоти Алоуддин Аттор”, “Насойим ул-муҳаббат” ва “Туҳфатул зоирин” каби илмий-тасаввуфий манбалар асосида очуб берилган;
Алоуддин Атторнинг 27 банддан иборат Нақшбандия таълимотини янги ғоялар билан бойитган ирфоний-фалсафий “рашҳа”лари (қоидалар) тариқатдаги “пир-мурид”, “муршид-солик” анъаналарининг маърифий жамиятда “устоз-шогирд” тамойили асосида ёшларни касб-ҳунарга ўргатишда, инсонни камолга етказишда муҳим рол ўйнаши ва ҳақиқатни англашнинг ҳаётбахш услуби эканлиги аниқлаштирилган;
Алоуддин Атторнинг “ижтимоий муросасозлик” консепсиясидаги жамият тараққиётини таъминлаш тамойиллари (маслаҳат, келишиш, шериклик, ҳамкорлик, ўзаро яқин қўшничилик, тинчликсеварлик) ҳамда инсон маънавий оламини поклаш, рационал ва иррационал билиш, интеллектуал, креатив тафаккур, юксак маърифат, мустаҳкам эътиқод, адолат, бағрикенглик, ҳушёрлик ва вақтни қадрлаш, ризо каби ғояларининг Янги Ўзбекистонда “эзгулик ва инсонпарварлик” тамойилига асосланган маърифатли жамият барпо этиш консепсиясига адекват эканлиги мантиқий даллиланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Алоуддин Атторнинг нақшбандийик таълимоти ривожидаги ўрнини тадқиқ этиш натижалари асосида:
Хожа Муҳаммад Порсонинг “Рисолаи қудсия” асари асосида Алоуддин Аттор томонидан Баҳоуддин Нақшбанднинг “Қудсий калималари” жамланиб, нақшбандия тариқатининг тарбия ва покланишга қаратилган сўфиёна тажрибалари, инсон камолотининг руҳий-маънавий юксалиш йўллари, “иршод” ва “ирфон”, пок қалб билан саодат топиш тамойилларини илгари сурганлигига оид назарий умумлашмалар ва хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом ал-Бухорий халқаро илмий тадқиқот маркази фаолиятида, жумладан “Хожа Баҳоуддин Нақшбанд” рисоласини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом ал-Бухорий халқаро илмий тадқиқот марказининг 2023-йил 25-сентябрдаги 02/452-сон маълумотномаси). Натижада, таклиф ва тавсиялар аҳоли орасида тасаввуф алломалари меросидаги ма'навий-ахлоқий, тарбиявий ишлар самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
Алоуддин Атторнинг шахсияти, генеологияси, асарларидаги шажаравий, муридлик, муршидлик алоқалари ҳамда яхшилик ва ёмонлик, қалбни огоҳ этиш, нафсни тарбия этиш, ҳалол меҳнатга оид ахлоқий ғоялари “Мақомоти Хожа Баҳоуддин Нақшбанд”, “Мақомоти Алоуддин Аттор”, “Насойим ул-муҳаббат” ва “Туҳфатул зоирин” каби илмий-тасаввуфий манбалар асосида очиб берилганлигига доир илмий янгилик, методологик тавсиялари ҳамда амалий таклифлардан Ўзбекистон Миллий университетида бажарилган А-ОТ-2021-11 рақамли “Ўзбек халқи диний ва миллий қадриятлари комплексининг электрон-трансдициплинар платформасини яратиш”' мавзусидаги амалий илмий- тадқиқот лойиҳа доирасида белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий университетининг 2023-йил 8-ноябрдаги 01/10-11-7489-сон маълумотномаси). Натижада, тадқиқот тойиҳасини янада такомиллаштиришга ҳамда Алоуддин Атторнинг етакчилик (муршидлик) фаолияти, нақшбандия таълимотининг ривожидаги мавқеи, ирфоний-фалсафий қарашлари диний ва дунёвий қадриятлар интеграциясини такомиллашувига хизмат қилган;
Алоуддин Атторнинг 27 банддан иборат Нақшбандия таълимотини янги ғоялар билан бойитган ирфоний-фалсафий “рашҳа”лари (қоидалар) тариқатдаги “пир-мурид”, “муршид-солик” анъаналарининг маърифий жамиятда “устоз-шогирд” тамойили асосида ёшларни касб-ҳунарга ўргатишда, инсонни камолга етказишда муҳим рол ўйнаши ва ҳақиқатни англашнинг ҳаётбахш услуби эканлиги аниқлаштирилганлигига оид хулосалардан Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот маркази фаолиятида, жумладан буюртма асосида таёрланган “Хожа Алоуддин Аттор” номли китоб тайёрлаш ва фонд каталогини шакллантиришда фойдаланилган (Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2023-йил 8-февралдаги 01-07/25-сон маълумотномаси). Натижада, китобхонлар аллома ахлоқий қарашларининг қиёсий таҳлилига оид янгиликлар, уларнинг мазмун-моҳияти билан яқиндан таништирилган ва билими ошишига, ислом фалсафаси ва тасаввуфга оид илмий тўплам ва китобларни бойитишга хизмат қилган;
Алоуддин Атторнинг “ижтимоий муросасозлик” консепсиясидаги жамият тараққиётини таъминлаш тамойиллари (маслаҳат, келишиш, шериклик, ҳамкорлик, ўзаро яқин қўшничилик, тинчликсеварлик) ҳамда инсон маънавий оламини поклаш, рационал ва иррационал билиш, интеллектуал, креатив тафаккур, юксак маърифат, мустаҳкам эътиқод, адолат, бағрикенглик, ҳушёрлик ва вақтни қадрлаш, ризо каби ғояларининг Янги Ўзбекистонда “эзгулик ва инсонпарварлик” тамойилига асосланган маърифатли жамият барпо этиш консепсиясига адекват эканлигига доир таклиф ва тавсияларидан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси фаолиятида, жумладан 2023-йил 28-июл куни эфирга узатилган “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг“Тақдимот” ҳамда “Ўзбекистон 24” телеканалининг “Денов: кеча ва бугун” телекўрсатувлари дастури ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2023-йил 20-сентябрдаги 02-06-1423-сон маълумотномаси). Натижада, халқимиз, ўсиб келаётган ёш авлодни миллий ва умуминсоний қадриятлар руҳида тарбиялаш зарурлиги, ёшларни сабрлилик, шукроналик руҳида тарбиялашда энг самарали, мақбул усуллари ҳақидаги хулосалар телетомошабинларга керакли маълумотларни олиш имкониятини бериб, кўрсатувларнинг илмийлиги ва оммабоплигини таъминлашга хизмат қилган.