Назарова Зилола Хайруллаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Боксчи ёшларнинг спорт муваффақиятига эришишида мотивациянинг ўрни (илк ўспирин ва ўспиринлар)», 19.00.06. – Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/P262.
Илмий раҳбар: Шоумаров Ғайрат Баҳромович, психология фанлар доктори, профессор, академик.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Камилова Нодира Ғайратовна, психология фанлари доктори, профессор; Арзиқулов Дилшод Неъматович, психология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади боксчи ёшларнинг спорт муваффақиятига эришишида мотивациянинг аҳамиятлилигини очиб бериш ва зарур амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
боксчи ёшларнинг спорт муваффақиятига эришишида мақсадга интилишнинг қадриятларга уйғунлашуви, ирода кучи ҳамда фаолиятдан эмоционал завқланиш, рақиб билан тўқнаш келганда ҳиссий ҳолатни енгиб ўта олиш кўникмасининг даражавий ифодаланишидаги тафовутлар туфайли мағлубиятдан қочиш мотивациясининг намоён бўлишидаги гендер фарқларнинг мавжудлиги далилланган;
боксчи ёшларнинг спорт фаолияти билан шуғулланишидаги мотивациянинг ёшга оид хусусиятларига кўра эришилган кўрсаткичларнинг шахс мотивацион тузилмасига “тасодифийлик” тамойили, вазиятга, шахсий имкониятларига боғлиқ ҳолда интеграцияси туфайли илк ўспиринларда “натижа қонунияти” мотивининг устувор ҳарактерга эга эканлиги асосланган;
боксчи ёшларнинг спортда эришган ютуқларини даражасига кўра муваффақиятга интилиш мотивацияси, ички, ўзини қадрлаш ва мусобақалашув мотивларининг халқаро тоифадаги спорт усталарида, қочиш мотиви биринчи тоифадаги, билиш мотиви иккинчи тоифадаги спорт устасининг фаолиятида устувор намоён бўлиши туфайли спортчиларда фрустрация ҳолатини ифодаланишида дифференциал фарқларнинг мавжудлиги исботланган;
шахснинг мотивацион соҳаси структурасининг мақсадли, когнитив, эмоционал, хулқ-атвор компонентларига коррексион-адаптив таъсир этиш натижасида ўзига ишонч, мақсадга йўналганлик, омадга интилиш мотивини фаолиятдан завқланишни ифодаловчи праксик ҳисларга боғлиқ равишда устувор ривожланиши туфайли спортчилардаги мағлубиятдан қочиш ҳамда фрустрация ҳолатининг пасайиши мумкинлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Боксчи ёшларнинг спорт муваффақиятига эришишида мотивациянинг ўрни (илк ўспирин ва ўспиринлар) тадқиқ этиш асосида:
боксчи ёшларнинг спорт муваффақиятига эришишида мақсадга интилишнинг қадриятларга уйғунлашуви, ирода кучи ҳамда фаолиятдан эмоционал завқланиш, рақиб билан тўқнаш келганда ҳиссий ҳолатни енгиб ўта олиш кўникмасининг даражавий ифодаланишидаги тафовутлар туфайли мағлубиятдан қочиш мотивациясининг намоён бўлишидаги гендер фарқларнинг мавжудлигини далиллашга оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2023-йил 22-декабрдаги ПМ-100 сон буйруғи асосида “Умумий психология” ва “Онтогенез психологияси” модулларига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқуй-илмий марказининг 2023-йил 28-декабрдаги ПМ 100-а-сон маълумотномаси). Натижада, ўспирин ёшидаги спортчиларда мақсадга эришишга қаратилган мотивлар шаклланганлик даражасини аниқлаш имконияти аниқланган;
боксчи ёшларнинг спорт фаолияти билан шуғулланишидаги мотивациянинг ёшга оид хусусиятарига кўра эришилган кўрсаткичларинг шахс мотивацион тузилмасига “тасодифийлик тамойили, вазиятга, шахсий имкониятларига боғлиқ ҳолда интеграцияси туфайли илк ўспиринларда “натижа қонунияти” мотивининг устувор ҳарактерга эга эканлиги асослашга оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2023-йил 22-декабрдаги ПМ-100 сон буйруғи асосида “Умумий психология” ва “Онтогенез психологияси” модулларига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқуй-илмий марказининг 2023-йил 28-декабрдаги ПМ 100-а-сон маълумотномаси). Натижада, боксчи йошларнинг қайси ёшда етакчи мотивининг устунлик қилиши, муваффақиятга эришишида таʼсир етувчи психологик омил сифатида ҳизмат қилиш самарадорлиги ортган;
боксчи ёшларнинг спортда эришган ютуқларини даражасига кўра муваффақиятга интилиш мотивацияси, ички, ўзини қадрлаш ва мусобақалашув мотивларининг халқаро тоифадаги спорт усталарида, қочиш мотиви биринчи тоифадаги, билиш мотиви иккинчи тоифадаги спорт устасининг фаолиятида устувор намоён бўлиши туфайли спортчиларда фрустрация ҳолатини ифодаланишида дифференциал фарқларнинг мавжудлигини исботлашга оид маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2023-йил 22-декабрдаги ПМ-100-сон буйруғи асосида “Умумий психология” ва “Онтогенез психологияси” модулларига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқуй-илмий марказининг 2023-йил 28-декабрдаги ПМ 100-а сон маълумотномаси). Натижада, спортчиларнинг бир поғонадан иккинчи поғонага чиқишида мотивлар кучининг муҳим эканлиги исботланган;
шахснинг мотивацион соҳаси структурасининг мақсадли, когнитив, эмоционал, хулқ-атвор компонентларига коррексион-адаптив таъсир этиш натижасида ўзига ишонч, мақсадга йўналганлик, омадга интилиш мотивини фаолиятдан завқланишни ифодаловчи праксик ҳисларга боғлиқ равишда устувор ривожланиши туфайли спортчилардаги мағлубиятдан қочиш ҳамда фрустрация ҳолатининг пасайиши мумкинлиги далиллашга оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2023-йил 22-декабрдаги ПМ-100-сон буйруғи асосида “Умумий психология” ва “Онтогенез психологияси” модулларига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқуй-илмий марказининг 2023-йил 28-декабрдаги ПМ 100-а-сон маълумотномаси).  Натижада, инсон руҳий ҳолатидаги бир психик жараённинг иккинчи психологик ҳисларга таъсири натижасида муваффақиятга эришиш мумкинлиги ёритилган.