Султонова Машҳура Рустамбоевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Оилада зўравонликка учраган аёлларда копинг-стратегия шаклланишининг ижтимоий-психологик хусусиятлари”, 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/P288.
Илмий раҳбар: Муллабаева Нозима Махмуджановна, психология фанлари доктори, доцент
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институти, PhD.21/30.10.2020.Ped/S.127.01 (бир марталик илмий кенгаш).
Расмий оппонентлар: Қодиров Умарали Дўстқобилович, психология фанлари доктори, профессор; Арапбаева Дамегул Курбановна, психология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади оилада зўравонликка учраган аёлларда копинг-стратегия шаклланишининг ижтимоий-психологик хусусиятларини аниқлаш, зўравонликдан кейинги даврда аёлларнинг мослашувини амалга оширишда самарали ижтимоий-психологик хизматни жорий этиш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
оилада аёлларга нисбатан жисмоний, оғзаки ва иқтисодий зўравонликни мунтазам ва прогрессив бўлиши натижасида, аёлларда “провокация”, “дезадаптатив хулқ-атвор”, “бўйсуниш”, “муносабатларга қарамлик”, “оғриқли аддиксия”, “эмоционал ригидлик”, “муносабатлар дефицити”  каби каби психологик хусусиятлари намоён бўлиши туфайли, “комбинациялашган зўравонлик мотиви” шаклланиши исботланган;
оилавий зўравонлик қурбони бўлган аёлларнинг эскапизм, эскалация, муаммодан қочиш, апатик диффузия каби хусусиятларини “эго” функсиясининг орқали психопрофилактика қилиш натижада, уларда “экстроверсия”, “фидойиликка тайёрлик”, “абюзерларига содиқлик” каби копинг стратегия механизмлари шаклланиши далилланган;
аёлларни шахсий ва стимулятив хавотир остида яшашига кўра, кўпроқ хавфсиз “бошпана излаш”, комфорт зонани қидириш ва ижтимоий-психологик дезадаптация каби омилларни реабилитация қилиш туфайли ижтимоий интеграциялашув ва копинг стратегияларни шаклланиши даллинланган;
зўравонликка учраган аёлларда “обективлик”, “ижтимоий қўллаб-қувватлашни қидириш”, “муаммодан қочиш”, “субектив-локис назорат даражаси”, “конфронтация” ва “компромис” копинг хусусиятларини коррексиялаш орқали фрустрация ҳолатига тушмаслик,  депрессияни тез енгиб ўтиш частотасини ортиши далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Оилада зўравонликка учраган аёлларда копинг-стратегия шаклланишининг ижтимоий-психологик хусусиятлари бўйича олинган илмий тадқиқот натижалари асосида:
оилада аёлларга нисбатан жисмоний, оғзаки ва иқтисодий зўравонликни мунтазам ва прогрессив бўлиши натижасида, аёлларда “провокация”, “дезадаптатив хулқ-атвор”, “бўйсуниш”, “муносабатларга қарамлик”, “оғриқли аддиксия”, “эмоционал ригидлик”, “муносабатлар дефицити”  каби каби психологик хусусиятлари намоён бўлиши туфайли, “комбинациялашган зўравонлик мотиви” шаклланиши исботланганлигига оид таклифлари Оила ва хотин-қизлар давлат қўмитаси ҳузуридаги Аёлларни реалибитация қилиш ва Республика мослаштириш марказининг “Тазйиқ ва зўравонликдан жабр кўрган, ўз жонига суиқасд қилган ёки ўз жонига қасд қилишга мойиллиги бўлган хотин-қизларга аноним тарзда шошилинч тиббий, психологик, ижтимоий, педагогик, ҳуқуқий ва бошқа ёрдам кўрсатиш” номли иш режасини бажарилишида фойдаланилган (Аёлларни реабилитация қилиш ва Республика мослаштириш марказининг 2023-йил 11 апредаги 72-сон маълумотномаси). Натижада аёлларга нисбатан жисмоний, оғзаки ва иқтисодий зўравонликни олдини олиш бўйича янги психологик механизм яратилган;
оилавий зўравонлик қурбони бўлган аёлларнинг эскапизм, эскалация, муаммодан қочиш, апатик диффузия каби хусусиятларини “эго” функсиясининг орқали психопрофилактика қилиш натижада, уларда “экстроверсия”, “фидойиликка тайёрлик”, “абюзерларига содиқлик” каби копинг стратегия механизмлари шаклланиши далилланганлигига доир янгилиги Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2023-йил 14-августдаги ПМ-55-сон буйруғи билан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Психология ўқув-илмий марказининг 2023-йил 18-августдаги ПМ-55-сон маълумотномаси). Натижада оғир ижтимоий аҳволда қолган, оилавий муаммолар ва турмушида зўрлик ишлатилишига дуч келган хотин-қизлар билан ишлаш самарадорлиги ортган;
аёлларни шахсий ва стимулятив хавотир остида яшашига кўра, кўпроқ хавфсиз “бошпана излаш”, комфорт зонани қидириш ва ижтимоий-психологик дезадаптация каби омилларни реабилитация қилиш туфайли ижтимоий интеграциялашув ва копинг стратегияларни шаклланиши даллинланганлигига оид тавсиялари Марказнинг 2023-йил 14-мартдаги буйруғи асосида «Низоли вазиятларни, оилавий-маиший зўрлик ишлатишни ва ўз жонига қасд қилишга мойил хулқ-атворни, уларнинг келиб чиқишига олиб келадиган сабаблар ва шарт-шароитларни таҳлил қилиш, умумлаштириш ва уларга барҳам бериш бўйича таклифлар ишлаб чиқиш» номли иш режасига киритилган (Аёлларни реабилитация қилиш ва Республика мослаштириш марказининг 2023-йил 11 апредаги 72-сонли буйруғи). Натижада оилавий-маиший зўрлик ишлатишни ва ўз жонига қасд қилишга мойил хулқ-атворни, уларнинг келиб чиқишига олиб келадиган сабаблар ва шарт-шароитларни таҳлил қилиш усуллари бойитилган;
зўравонликка учраган аёлларда “обективлик”, “ижтимоий қўллаб-қувватлашни қидириш”, “муаммодан қочиш”, “субектив-локис назорат даражаси”, “конфронтация” ва “компромис” копинг хусусиятларини коррексиялаш орқали фрустрация ҳолатига тушмаслик, депрессияни тез енгиб ўтиш частотасини ортиши далилланганлиги ҳақидаги янгилиги Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2023-йил 14-августдаги ПМ-55-сон буйруғи билан “Оила психология” модулига киритилган (Психология ўқув-илмий марказининг 2023-йил 18-августдаги ПМ-55-сон маълумотномаси). Натижада марказ ходимлари учун забрланган аёлларнинг фрустрация ҳолатига тушмаслик, депрессияни тез енгиб ўтиш частотасини ортишига хизмат қиладиган психологик усул яратилган.