Солиев Иқболжон Рахмонбердиевичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Фарғона водийси ер ости сувлари режимига иқлим ўзгаришининг таъсири», 04.00.04–Гидрогеология ва муҳандислик геологияси» (геология-минералогия фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.2.PhD/GM39.

Илмий раҳбар: Камалов Баҳодир Асамович, география фанлари доктори, доцент.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Минерал ресурслар институти, Геология ва геофизика институти, Гидрогеология ва инженерлик геологияси институти, Сейсмология институти, Ўзбекистон Миллий университети ва Тошкент давлат техника университети, DSc.27.06.2017.GM.40.01.

Расмий оппонентлар: Юсупов Шухрат Сакиджанович, геология-минералогия фанлари доктори; Абдуллаев Ботиржон Дадажонович, геология-минералогия фанлари доктори.

Етакчи ташкилот: «Ўзбекгидрогеология» ДУК.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Фарғона водийси ер ости сувлари режимига иқлимўзгаришининг таъсирини баҳолашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

ер ости сувлари режимини баҳолаш ўртача квадратик четланиш, корреляцион функция, тренд қийматларини ҳисоблаш статистик усуллари асосида такомиллаштирилган;

Фарғона водийсининг катта қисмида ер ости сувлари сатҳи иқлим илиши шароитида кўтарилиб бораётгани асосланган;

Фарғона водийси учун мутлақ баландлик асосида ер ости сувлари сатҳини ҳисоблаб топишнинг тўғри чизиқли тенгламаси ишлаб чиқилган;

ер ости сувлари сатҳининг дарёлар оқими билан боғлиқлиги асосида Чодаксой ва Аравонсой ҳавзаларида ер ости сув манбаларига истиқболли майдонлар аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Фарғона водийси ер ости сувлари режими ўзгаришига иқлимнинг таъсири бўйича олинган илмий натижалар асосида:

ер ости сувлари режимини статистик таҳлил қилиш усуллари «Фарғона гидрогеология экспедицияси» ДКнинг гидрогеологик станциялари фаолиятида жорий этилган (Давлат геология қўмитасининг 2018 йил 1 июндаги 04/13 спр-сон маълумотномаси). Натижада ер ости сувлари режими ўзгаришини баҳолашда аниқликнинг ортишига имкон берган;

ер ости сувлари сатҳи иқлим илиши шароитида кўтарилиб бораётгани тўғрисидаги илмий янгилик асосида ишлаб чиқилган таклифлар «Фарғона гидрогеология экспедицияси» ДК фаолиятида жорий этилган (Давлат геология қўмитасининг 2018 йил 1 июндаги 04/13спр-сон маълумотномаси). Натижада ушбу ҳудудларда ер ости сувлари сатҳи ўзгаришининг иқлимий омиллар билан боғлиқлигини аниқ баҳолашга имкон берган;

ер ости сувлари сатҳини хисоблаб чиқишнинг тўғри чизиқли тенгламаси «Фарғона гидрогеология экспедицияси» ДК обектларида жорий этилган (Давлат геология қўмитасининг 2018 йил 1 июндаги 04/13 спр-сон маълумотномаси). Натижада ҳудудларда ер ости сувлари сатҳи жойлашуви тўғрисидага дастлабки маълумотларни сарф-харажатларсиз аниқлашга имконият яратган;

Чодаксой ва Аравонсой ҳавзаларида янги истиқболли ер ости сув майдонлари борлиги тўғрисидаги башорат «Фарғона гидрогеология экспедицияси» ДК фаолиятида жорий этилган (Давлат геология қўмитасининг 2018 йил 1 июндаги 04/13 спр-сон маълумотномаси). Натижада ушбу ҳавзаларда гидрогеологик қидирув ишлари ўтказилган бўлиб, Чодаксой ҳавзасининг 22 км² майдонида қаттиқлиги 4–7 мг/экв ва умумий минераллашуви 0,4–0,6 мг/л ҳамда Аравонсой ҳавзасининг 30 км² майдонида қаттиқлиги 6–9 мл/экв ва умумий минераллашуви 0,4–0,7 мг/л бўлган ичимлик учун яроқли ер ости сувлари манбалари мавжудлигини аниқлаш имконини берган.