Абдулхаева Барнохон Хабибулла қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминирлашган эхинококкозини жарроҳлик даволашининг тактик-техник жиҳатларини оптималлаштириш», 14.00.27 – «Хирургия» (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tib2890.
Илмий раҳбар: Ботиров Акрам Кодиралиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.95.01.
Расмий оппонентлар: Хакимов Мурод Шавкатович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Нуритдинов Ориф Толипович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат стоматология институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозида хирургик даволашнинг тактик ва техник жиҳатларни оптималлаштириш орқали даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қорин бўшлиғи аъзоларининг “диссеминацияланган эхинококкози” жарроҳлик йўли билан даволаш тактикаси такомиллаштирилган;
қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозини хирургик даволаш ёндашувларини тизимлаштириш имконини берувчи янги тасниф ишлаб чиқилган;
қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозининг структураси, учраш частотаси ва энг муҳим сабаблари аниқланган;
қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозида гепатопротекторларни қўллаш фонида қолдиқ бўшлиққа сколексларга қарши янги комплекс ишлов бериш усули ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Андижон давлат тиббиёт институти эксперт кенгашининг 2024 йил 29 апрелдаги 06/18-сон хулосасига кўра (илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Андижон давлат тиббиёт институти экспертлар кенгаши томонидан 2023 йил 30 ноябрдаги 6i-27/х-сон маълумотномаси расмийлаштирилган):
биринчи илмий янгилик: қорин бўшлиғи аъзоларининг “диссеминацияланган эхинококкози” тушунчасига аниқлик киритилганлиги Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 26 октябрдаги 48-сонли буйруқ билан, Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 24 октябрдаги 296-сонли буйруқ билан ва Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 26 октябрдаги 83-сонли буйруқ билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозини таърифига аниқлик киритиш орқали қорин бўшлиғи аъзоларида эхинококкоз касаллигининг тарқалишининг аниқ кўринишига эришилади, ташхис қўйиш, сурункали прогрессив ва парагидатидоз асоратларни ўз вақтида аниқлаш соддалаштиришга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозида даволаш натижаларини яхшилаш ва вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик муддатини қисқартириш ушбу усулнинг самарадорлигини баҳолашга имкон беради. Даволашнинг янги усулларини жорий этишда вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик муддатларини қисқартиришнинг иқтисодий самарадорлигини ҳисоблаш: E в = (90—30) х (26923,1+13333,4) х 40 - 0,15 х 171938400=24178100. Хулоса: қорин бўшлиғи аъзоларининг “диссеминацияланган эхинококкози” тушунчасига аниқлик киритиш операциядан олдинги тайёргарлик, операцион киришни танлаш, қорин бўшлиғи аъзолари диссеминациялашган эхинококкозида жарроҳлик тактикасини оптималлаштиришга имкон беради. Натижада 241 178 100 сўм тежалишига имкон беради.
иккинчи илмий янгилик: қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозини хирургик даволаш ёндашувларини тизимлаштириш имконини берувчи янги тасниф таклиф этилганлиги Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 26 октябрдаги 48-сонли буйруқ билан, Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 24 октябрдаги 296-сонли буйруқ билан ва Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 26 октябрдаги 83-сонли буйруқ билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозини таснифлаш орқали қорин бўшлиғи аъзоларида эхинококкоз касаллигининг тарқалишининг аниқ кўринишига эришилади, ташхис қўйиш ва эхинококк кисталарини локализациясига қараб индивидуал киришни танлаш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Ишлаб чиқилган қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминатсияланган эхинококкозини хирургик даволаш ёндашувларини тизимлаштириш имконини берувчи янги таснифдан фойдаланиш ва эхинококк кисталарни "бирламчи" ва "иккиламчи" турларига аниқлик киритиш орқали, шу билан биргаликда эхинококк кисталарини локализациясига қараб индивидуал киришни танлашдан тўғридан-тўғри эхинококкэктомия билан боғлиқ асоратларни 34,1 дан 6,5% гача камайтиришга ва асоратларсиз беморлар сонини 65,9% дан 93,5% гача ошириш; яхши натижаларни 22,0 дан 79,4% гача ошириш; қониқарли натижалар сонини 29,3 дан 13,0% гача ва ёмон натижаларни 26,8 дан 4,3% гача камайтириш имконини берди.
Янги даволаш усулини жорий этишда ногиронликни камайтиришнинг иқтисодий таъсирини ҳисоблаш:
[(9826931+4800000)*(1-0,2)*40%-10%*0,6] *40
E инв= ___________________________- 0,15*11626000 = 138874635
Хулоса: қорин бўшлиғи аъзолари диссеминацияланган эхиникоккозида ишлаб чиқилган таснифдан фойдаланиш орқали жарроҳлик тактикасини оптималлаштиришга имкон беради ва  касалликнинг қайталанишини 24,6% га кескин камайтириш орқали бюджет маблағларидан 138874635 сўмни иқтисод қилишга имкон беради.
учинчи илмий янгилик: қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминатсияланган эхинококкозининг структураси, учраш частотаси ва энг муҳим сабаблари аниқланганлиги Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 26 октябрдаги 48-сонли буйруқ билан, Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 24 октябрдаги 296-сонли буйруқ билан ва Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 26 октябрдаги 83-сонли буйруқ билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозининг структураси, учраш частотаси ва энг муҳим сабаблари аниқлаш жарроҳлик тактикасини оптималлаштириш ташриҳдан кейинги ўзига ҳос асоратлар частотасини камайтириши ва узоқ натижаларни яхшилаш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қорин бўшлиғи аъзолари диссеминацияланган эхиникоккозида оптималлаштирилган жарроҳлик тактикасини тадбиқ этиш натижасида иқтисодий самарадорлик:
1.    Ногиронликни камайтиришдан -
[(9826931+4800000)*(1-0,2)*40%-10%*0,6] *40
E инв= _________________________________- 0,15*11626000 = 138874635
2.    Вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик муддатларини қисқартиришдан -
E в = (90—30) х (26923,1+13333,4) х 40 - 0,15 х 171938400=24178100
Хулоса: клиник таснифни ҳисобга олган ҳолда, қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозининг структураси, учраш частотаси ва энг муҳим сабабларини аниқлаш, диссеминацияланган эхинококкоз учун жарроҳлик тактикасини оптималлаштиришдан 40 бемор мисолида меҳнатга лаёқатлиликни вақтинча йўқотишдан 241178100 сўмни тежашга, шунингдек ногиронликни камайтиришдан 138874635 сўмни тежашга имкон беради.
тўртинчи илмий янгилик: қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминацияланган эхинококкозида гепатопротекторларни қўллаш фонида қолдиқ бўшлиққа сколексларга қарши ишлаб чиқилган янги комплекс ишлов бериш усули Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 26 октябрдаги 48-сонли буйруқ билан, Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 24 октябрдаги 296-сонли буйруқ билан ва Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказида 2023 йил 26 октябрдаги 83-сонли буйруқ билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қорин бўшлиғи аъзоларининг диссеминатсияланган эхинококкозининг структураси, учраш частотаси ва энг муҳим сабаблари аниқлаш жарроҳлик тактикасини оптималлаштириш ташриҳдан кейинги ўзига ҳос асоратлар частотасини камайтириши ва узоқ натижаларни яхшилаш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: сколексларга қарши ишлаб чиқилган янги комплекс ишлов бериш усулини тадбиқ этиш натижасида умумий характердаги асоратлар частотасини 9,7дан 2,2% гача, эхинококкэктомия билан боғлиқ бўлган асоратлар частотасини 34,1 дан 6,5% гача камайтириш, ҳамда аъло ва яхши натижалар частотасини 22,0 дан 79,4% гача ошириш имконини беради. Хулоса: ишлаб чиқилган янги комплекс ишлов бериш усулини тадбиқ этиш натижасида 40 нафар бемор мисолида меҳнатга лаёқатлиликни вақтинча йўқотишдан 241178100 сўмни тежашга, шунингдек ногиронликни камайтиришдан 138874635 сўмни тежашга имкон беради.