Хайруллаева Дилбар Абдусаматовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

 
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Халқаро ҳуқуқ тизимида озчиликлар ҳуқуқларини ҳимоя этиш механизмини такомиллаштириш», 12.00.10 – Халқаро ҳуқуқ.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Yu58.  
Илмий раҳбар: Исмаилов Баходир Исламович, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: DSc.11/25.08.2022.Yu.24.01
Расмий оппонентлар: Юлдашева Говхержан, юридик фанлар доктори, профессор; Хамдамова Фируза Уразалиевна, юридик фанлар бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот номи: Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий маркази
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади: халқаро ва миллий даражада озчиликларнинг ҳуқуқларини ҳимоялаш механизмини такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
БМТнинг 1965 йилдаги “Ирқий камситишнинг барча шаклларига барҳам бериш тўғрисидаги халқаро конвенция” га “Озчиликлар ҳуқуқлари ҳимояси тўғрисида” Факултатив баённоманинг қабул қилиниши зарурати асослантирилди;
озчиликлар ҳуқуқларини камситиш ва уларга нисбатан тоқацизликнинг олдини олиш мақсадида миллий қонунчиликни такомиллаштириш юзасидан Ўзбекистон Республикасининг “Фуқароларни камситмаслик ва муросасизликни бартараф этиш тўғрисида”ги Қонунни қабул қилиш зарурати асослаб берилди;
Омбудсман томонидан мурожаатларни кўриб чиқишда инсон ҳуқуқлари ҳимоя қилиниши кафолатлари ва унинг мажбуриятларини такомиллаштириш мақсадида фуқароларни камситиш ва муросасиз муносабатда бўлишни бартараф этиш соҳасида тегишли қонунчиликни такомиллаштириш зарурати асослантирилди;
озчиликлар ҳуқуқий ҳолатини такомиллаштириш мақсадида Ўзбекистон Республикасининг “Судлар тўғрисида”, “Прокуратура тўғрисида”, “Ички ишлар органлари тўғрисида”ги қонунларида уларнинг ҳуқуқларини таъминлашга қаратилган кафолатларнинг мустаҳкамланишининг зарурлиги асослантирилди;
Ўзбекистон Республикасида озчиликлар ҳуқуқларини таъминлашга оид халқаро стандартларни миллий қонунчилик ва амалиётга татбиқ этиш юзасидан тавсиялар ишлаб чиқиш зарурлиги асослантирилди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Халқаро ҳуқуқ тизимида озчиликлар ҳуқуқларини ҳимоя этиш механизмини мустаҳкамлаш борасида назарий-амалий муаммоларни илмий тадқиқ этиш натижаларига кўра:
БМТнинг 1965 йилдаги “Ирқий камситишнинг барча шаклларига барҳам бериш тўғрисидаги халқаро конвенция” га “Озчиликлар ҳуқуқлари ҳимояси тўғрисида” Факултатив баённомани қабул қилиш тўгрисидаги таклиф Парламентнинг тегишли Қўмитаси томонидан ташаббус сифатида қабул қилинди (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг Халқаро ишлар ва парламентлараро алоқалар қўмитасининг 2024-йил 08-майдаги 04/6-10-1279-сон маълумотномаси);
диссертацияда ишлаб чиқилган тавсиялардан Ўзбекистон Республикасининг “Фуқароларни камситмаслик ва муросасизликни бартараф этиш тўғрисида”ги Қонуни лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 22-майдаги 4/17-4/3-771-сон маълумотномаси);
 Омбудсман томонидан мурожаатларни кўриб чиқишда инсон ҳуқуқлари ҳимоя қилиниши кафолатлари ва унинг мажбуриятларини белгиловчи қонунчилик нормаларини такомиллаштириш юзасидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 10 сентябрдаги “Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили (Омбудсман) фаолиятини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 6312-сонли Фармонининг ижросини таъминлаш мақсадида ишлаб чиқилган “Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили (Омбудсман) тўғрисида”ги қонуни лойиҳасининг Омбудсман томонидан мурожаатларни кўриб чиқишда инсон ҳуқуқлари ҳимоя қилиниши кафолатларини белгиловчи 21-моддаси ҳамда унинг мажбуриятларини белгиловчи 15-моддасининг учинчи хатбошисидаги таклифи мазкур қонунни такомиллаштириш учун хизмат қилган ҳамда Омбудсман томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили (Омбудсман) нинг 2023-йил 1-мартдаги 01-07/-164-сон далолатномаси);
озчиликлар ҳуқуқий ҳолатини такомиллаштириш мақсадида Ўзбекистон Республикасининг 2021-йил 28-июлдаги “Судлар тўғрисида”ги Қонуни 58-моддасига (“Судъялар”), Ўзбекистон Республикасининг 2001-йил 29-августдаги “Прокуратура тўғрисида”ги Қонуни (янги таҳрири) 43-моддасининг 1-қисмига, Ўзбекистон Республикасининг 2016-йил 6-сентябрдаги “Ички ишлар органлари тўғрисида”ги Қонуни 26-моддасига ўзгартириш киритишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 22-майдаги 4/17-4/3-771-сон маълумотномаси). Натижада қонун ижодкорлиги фаолияти доирасида халқаро ҳуқуқ ва миллий ҳуқуқ тизимида озчиликлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш механизмини такомиллаштириш имконини берган;
Ўзбекистон Республикасида озчиликлар ҳуқуқларини таъминлашга оид халқаро стандартларни миллий қонунчиликка татбиқ этиш юзасидан тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020-йил 22-июндаги “Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикасининг Миллий стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида”ги ПФ-6012-сон Фармони 1-иловаси билан тасдиқланган “Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикасининг Миллий стратегияси” ИИИ бўлими 8-бандини баён этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 22-майдаги 4/17-4/3-771-сон маълумотномаси). Натижада “Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикасининг Миллий стратегияси” мазмунини юридик жиҳатдан асослаш имконини берган.