Мардонова Гулсанам Ўктам қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): “Қизилмия (Глйcйррҳиза глабра Линн) ўсимлигидан ажратилган эндофит микроорганизмларининг биологик фаоллиги”, 03.00.04 – Микробиология ва вирусология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/В968.
Илмий раҳбар: Эгамбердиева Дилфуза Рустамовна, қишлоқ хўжалик фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “ТИҚХММИ” Миллий тадқиқот университети қошидаги Фундаментал ва амалий тадқиқотлар институти, PhD.03/14.07.2022.B/QX.10.06.
Расмий оппонентлар: Файзиев Воҳид Баҳромович, биология фанлари доктори, профессор; Абдуллаева Юлдуз Давроновна, биология фанлари фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қизилмия (Глйcйррҳиза глабра Линн) ўсимлиги илдизидан ажратиб олинган эндофит бактерияларнинг биохилма-хиллиги ва ўсимликка фойдали хусусиятларини ўрганиш ва ўсимлик ўсиши ва ривожланишига таъсирини тадқиқ қилиш, ҳамда илдизда яшаб кетиш хусусиятини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистонда ўсадиган қизилмия (Глйcйррҳиза глабра Линн) илдизида Паенибаcиллус полймйха, Ачромобаcтер пиечаудии, Энтеробаcтер ҳормаечеи, Пантоеа ананатис, Паенибаcиллус амйлолйтиcус, Ачромобаcтер хйлосохиданс, Псеудомонас азотоформанс, Энтеробаcтер лудwигии, Баcиллус велезенсис, Эсчеричиа cоли, Энтеробаcтер cлоаcае, Косакониа cоwании, Cитробаcтер фреундии, Баcиллус cереус, Энтеробаcтер ҳормаечеи, Пантоеа гавиниае ва Клебсиелла пнеумониае турларга мансуб эндофит бактериялар аниқланди;
ажратиб олинган эндофитлар қизилмия уруғлари унувчанлиги ва униш қувватини шўрланган шароитида ошириши ва шўрланган тупроқда ўсимлик ўсишини яхшилаши аниқланди;
эндофитлар қизилмия ўсимлигини ўсишини (шўрланган тупроқда) жадаллаштириши аниқланди;
ўсимликнинг ўсиши ва ривожланишига бактерияларнинг таъсир механизми уларнинг рақобатбардош колонияланиш хусусиятига боғлиқ эканлиги ёритиб берилди;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистонда ўсадиган қизилмия (Глйcйррҳиза глабра Линн) ўсимлигидан эндофит микроорганизмлар ажратиб олинди, туригача аниқланган бактериялар НCБИ (АҚШ Миллий Биотехнология Ахборот Маркази)маълумотлар базасида ОҚ874308, ОҚ874309, ОҚ874310, ОҚ874311, ОҚ874312, ОҚ874313, ОҚ874314, ОҚ874315, ОҚ874316, ОҚ874317, ОҚ874318, ОҚ874319, ОҚ874320, ОҚ874321, ОҚ874322, ОҚ874323, ОҚ874308, ОҚ874309, ОҚ874310, ОҚ874324, ОҚ874325 ИД рақами билан рўйҳатдан ўтказилди;
Ҳиндистон Университети олимлари илмий фаолиятларида илдизда фаол колонияланиш хусусиятига ега ендофит ризобактерияни танлаб олиш технологиясини қўллаган ва бу технология нафақат қизилмия ўсимлигини ўсишини яхшиловчи ўгит олиш, балки бошқа қишлоқ хўжалик ўсимликларига ҳам тадбиқ қилиш мумкинлигини билдирган.
