Қодиров Сардор Мусурмоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Маҳаллий хомашёлар асосида пиридин ҳосилаларини гетероген-каталитик синтези», 02.00.14 - Органик моддалар ва улар асосида материаллар технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Т2612.
Илмий раҳбар: Вапоев Ҳуснитдин Мирзоевич, техника фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети, DSc.17/7.06.2024.К/Т.06.03.
Расмий оппонентлар: Кадиров Хасан Иргашевич, техника фанлари доктори, профессор; Абдуразаков Аскар Шералиевич, техника фанлари доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Бухоро муҳандислик-технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: пиридин ҳосилаларини синтез қилиш учун маҳаллий хомашёлардан самарали гетероген катализаторларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
маҳаллий хомашёлардан (каолин, бентонит ва опока жинси) турли нисбатларига эга янги гетероген юқори селектив катализаторлар ишлаб чиқилган;
2-метилпиридин ва 4-метилпиридинни синтез қилишда каолин, бентонит ва опока жинси асосидаги янги гетероген катализаторларнинг каталитик хоссалари (фаоллиги, селективлиги ва механик хусусиятлари) аниқланган;
гетероген-каталитик синтез жараёни вақтининг давомийлиги ва ҳарорати, катализаторлар табиатининг асосий маҳсулотлар унумига таъсирига аниқланган ҳамда моно ва диактив каталитик тизимларнинг фаоллик қатори тузилган;
маҳаллий компонентлар асосида гетероген-каталитик усул ёрдамида пиридин ҳосилаларини синтез қилиш технологияси ишлаб чиқилган, техник-иқтисодий кўрсаткичлар, жараённинг моддий баланслари тузилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Маҳаллий хомашёлар асосида пиридин ҳосилаларини гетероген-каталитик синтези бўйича олиб борилган илмий тадқиқотлар асосида қуйидаги натижаларга эришилди:
пиридин ҳосилаларини гетероген-каталитик усулда синтез қилиш технологияси “Навоиязот” АЖда амалиётга жорий этилган (“Навоиязот” АЖнинг 2024 йил 14 майдаги 02/2589-сон маълумотномаси). Натижада, маҳаллий компонентлар асосида пиридин ҳосилаларини олиш имконини берган;
металл коррозия ингибиторларининг самарадорлигини аниқлаш усули «Навоий КМК» акциядорлик жамиятида амалиётга жорий этилган («Навоий КМК» АЖнинг 2024 йил йил 29 мартдаги 23/01-01-07/139-сон маълумотномаси). Натижада, 2-метилпиридин ва 4-метилпиридиндан иборат ингибиторларни 50-200 мг/л консентрацияда айланма сув таъминоти тизимлари учун қўллаганда металл намуналарини мос равишда 92,4-91,4% ҳимоя қилиш имконини берган.