Кенжаев Хамдам Базарбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Калитли компонентлардан фойдаланган ҳолда бир жинсли ҳужжатлардан маълумотларни ажратиб олишнинг алгоритмик ва дастурий мажмуаси” мавзусидаги, 05.01.04-“Ҳисоблаш машиналари, мажмуалари ва компютер тармоқларининг математик ва дастурий таъминоти” ихтисослиги (техника фанлари).  
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Т3636.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Нишанов Ахрам Хасанович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети Нукус филиали.
Илмий кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, Илмий кенгаш рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети Нукус филиали, PhD.13/05.05.2023.Т.162.01.
Расмий оппонентлар: Джуманов Жамолжон Худайкулович, техника фанлари доктори, профессор, Рахимбоев Хикмат Жуманазарович, техника фанлари фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот номи: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Бир хил тузулмага эга матнли ҳужжатлардан калит сўзлар орқали муҳим ахборот бирликларини ажратиб олишнинг ва бу маълумотлардан эҳтиёжга кўра умумлаштирувчи ҳисоботлар шакллантиришнинг алгоритмик ва дастурий мажмуасини ишлаб чиқишдан иборат.  
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
электрон ҳужжатнинг фрагмент андозалари, калит сўзлар ва билимлар базаси асосида матнларни қайта ишлаш усуллари лойҳалаштирилган;
ҳужжатлардан тоифали фрагмент блокларини аниқлаш ва бу блоклардан калит сўзлар асосида қийматли ахборотларни ажратиб олиш жараёнининг математик модели ишлаб чиқилган;
ўзбек тилида ифодаланган матнли ҳужжатларни фрагментлаш, фрагмент матнидан калит сўзлар асосида қийматли ахборотларни ажратиб олиш ва умумлаштиришнинг қоидалар базаси ишлаб чиқилган;
бир жинсли электрон ҳужжатларнинг фрагмент матнидан қийматли ахборотларни ажратиб олиш ва умумлаштириш қоидалар базаси асосида қийматли ахборотларни чиқариб олиш ва умумлаштириш алгоритмлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Ўзбек тилида ифодаланган матнли ҳужжатларини фрагментлаш, фрагмент матнидан калит сўзлар орқали қийматли ахборотларни ажратиб олиш ҳамда умумлаштиришнинг қоидалар базаси бўйича ишлаб чиқилган “Ўзбек тилидаги бир жинсли матнли ҳужжатлардан ярим автомат ҳисобот таёрловчи ахборот тизими”ни амалиётга жорий этилиши натижалар асосида:
Тадқиқотчи томондан ишлаб чиқилган ахборот тизим Элликқалъа тумани Мактабгача ва мактаб таълим бўлимига жорий этилди (Қорақалпоғистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2023 йил 02 ноябрдаги №01-03/4034-сон маълумотномаси). Натижада ташкилотнинг юқори ҳамда қуйи бўғинидаги ташкилотларидан келадиган турли кўринишдаги ахборотлар (хат, буйруқ ва ҳоказолар) ҳамда фуқоралар мурожаатларини таҳлил қилиш ва тезкорликда жавоб қайтариш каби жараёнлар учун кетадиган вақтни 21% га қисқартирган. Бу эса иш самарадорлигини 23% га ошириш имконини берган.
электрон ҳужжат тузилиши ва фрагмент андозалари, калит сўзлар ва билимлар базасини лойҳалаштириш ва ҳужжатлардан тоифали фрагмент блокларини аниқлаш ҳамда бу блокдан калит сўзлар асосида қийматли ахборотларни ажратиб олиш жараёни математик модели қуриш асосида яратилган дастурий мажмуаси Беруний тумани Мактабгача ва мактаб таълим бўлимига жорий этилди (Қорақалпоғистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2023 йил 02 ноябрдаги №01-03/4034-сон маълумотномаси). Натижада ташкилотга келадиган электрон ҳужжатлардан тоифали фрагмент блокларини аниқлаш ва бу блокдан калит сўзлар асосида қийматли ахборотларни ажратиб олиш жараёни автоматлаштирилган ҳолда ишлаш имконини берган. Бу эса соҳа ходимларини иш юклама ҳажмини 17% га қисқартирган ҳамда келадиган ҳужжатларга қайта ишлов бериш асосида жавоб қайтариш тезкорлигини ошириш орқали иш самарадорлигини 19% га ошириш имконини берган.
электрон ҳужжатларни калит сўзлар асосида қийматли ахборотларни ажратиб олиш ва умумлаштириш алгоритми асосида яратилган дастурий мажмуаси Амударё тумани Мактабгача ва мактаб таълим бўлимига жорий этилди (Қорақалпоғистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2023 йил 02 ноябрдаги №01-03/4034-сон маълумотномаси). Натижасида ташкилот ходимлари учун 7 хил категорияга тегишли калит сўзлар базаси асосида ҳужжатларни қабул қилиб олиш ва автоматик таҳлил қилиш жараённини бажариш ҳамда талаб асосида ҳар бир ҳужжатдаги қийматли маълумотларни ажратиб бериш каби имкониятларни яратган. Бу эса вақтни 22% га қисқартириш орқали иш самарадорлигини 24% га ошириш имконини берган.