Bazarov Boris Bekmuratovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Shimoliy Baqtriyaning ellinistik madaniyati shakllanishida mahalliy an’analarning o‘rni”, 07.00.06–Arxeologiya (tarix fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2020.4. PhD/Tar782
Ilmiy rahbar: Raimqulov Abdisabur Azzamovich, tarix fanlari doktori
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Milliy arxeologiya markazi
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Milliy arxeologiya markazi, DSc.02/02.30.12.2019.Tar.45.01.
Rasmiy opponentlar: O‘zbekiston Milliy universiteti tarix fanlari doktori, akademik, Sagdullaev Anatoliy Sagdullaevich va Karlova universiteti professori Ladislav Stancho
Yetakchi tashkilot: Termiz davlat universiteti
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: Ellinizm davri Shimoliy Baqtriya moddiy madaniyatida qadimiy Baqtriya anʼanalarini qurilish va kulolchilik ishi asosida ko‘rsatib berish.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
Shimoliy Baqtriyaning ellinizm davri mahobatli va diniy me’morchiligida amalda qo‘llanilgan qurilish tarxlari (to‘g‘ri to‘rtburchak, aylana tarxlar) va arxitektura elementlari (inshootlarning asos va poydevorlari, to‘sinli va ravoqli shiftlar, ayvonlar, qavariq-doirasimon asosli va yog‘och ustunlar) bronza va ilk temir davrida shakllangan mahalliy Baqtriya an’analariga xos bo‘lgani isbotlangan;
ellinizm davri mudofaa me’morchiligida keng foydalanilgan to‘rtburchak va aylana minoralar, to‘g‘ri burchakli shinaklarning qadimgi Baqtriya an’analariga tegishli bo‘lgani asoslangan;
Shimoliy Baqtriyaning chegara hududida joylashgan Mirzaliqo‘rg‘on yodgorligining to‘g‘ri to‘rtburchak tarxi, mudofaa devori oldida maxsus xonalar – kazematlar hamda madaniy qatlamlarida ko‘plab uchraydigan o‘q-yoy uchlari va mustaxaralar kabi arxeologik topilmalar asosida yodgorlikning ellinizm davrida mahalliy Baqtriya an’analariga ko‘ra qurilgan harbiy-nazorat qal’asi vazifasini o‘taganligi dalillangan;
bronza va ilk temir davridan ishlatib kelingan kulolchilik idish tiplari (yarim sfera va silindr-konussimon qadahlar, devorlari tekis va disksimon kosa, chapya, tova, qozon, tog‘ora, xumlar) va idishlarga qo‘shimcha ishlov berish usullari (angoblash, silliqlash, och, kulrang va qora tusli kulolchilik idishlarini ishlab chiqarish, xo‘jalik idishlarida bezak sifatida barmoq izlarini tushirish va mato yordamida idishlarni tayyorlash) mahalliy Baqtriya an’analari ellinizm davri kulolchilik komplekslarida saqlanishda davom etgani isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: “Shimoliy Baqtriyaning ellinistik madaniyati shakllanishida mahalliy an’analarning o‘rni” mavzusidagi mavzusidagi dissertatsiya bo‘yicha qo‘lga kiritilgan ilmiy natijalar asosida:
Shimoliy Baqtriyaning ellinizm davri mahobatli va diniy me’morchiligida amalda qo‘llanilgan qurilish tarxlari (to‘g‘ri to‘rtburchak, aylana tarxlar) va arxitektura elementlari (inshootlarning asos va poydevorlari, to‘sinli va ravoqli shiftlar, ayvonlar, qavariq-doirasimon asosli va yog‘och ustunlar) bronza va ilk temir davrida shakllangan mahalliy Baqtriya an’analariga xos bo‘lgani to‘g‘risidagi ma’lumotlardan “O‘zbekiston tarixi” telekanalida “Estetika ibtidosi” ko‘rsatuvi ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan. (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining “O‘zbekiston tarixi” telekanali davlat unitar korxonasining 25.05.2023 y. 02-32-824-sonli ma’lumotnomasi);
ellinizm davri mudofaa me’morchiligida keng foydalanilgan to‘rtburchak va aylana minoralar, to‘g‘ri burchakli shinaklarning qadimgi Baqtriya an’analariga tegishli bo‘lgani to‘g‘risidagi ma’lumotlardan O‘zbekiston tarixi” telekanalida “Estetika ibtidosi” ko‘rsatuvi ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan. (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining “O‘zbekiston tarixi” telekanali davlat unitar korxonasining 25.05.2023 y. 02-32-824-sonli ma’lumotnomasi);
Shimoliy Baqtriyaning chegara hududida joylashgan Mirzaliqo‘rg‘on yodgorligining to‘g‘ri to‘rtburchak tarxi, mudofaa devori oldida maxsus xonalar – kazematlar hamda madaniy qatlamlarida ko‘plab uchraydigan o‘q-yoy uchlari va mustaxaralar kabi arxeologik topilmalar asosida yodgorlikning ellinizm davrida mahalliy Baqtriya an’analariga ko‘ra qurilgan harbiy-nazorat qal’asi vazifasini o‘taganligi haqidagi ma’lumotlar Surxondaryo viloyati Madaniy meros boshqarmasining madaniy merosni targ‘ib qilish va Termiz arxeologiya muzeyi faoliyatida keng foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Madaniy meros agentligining 07.08.2023 y. 02-06/2691-sonli ma’lumotnomasi);
bronza va ilk temir davridan ishlatib kelingan kulolchilik idish tiplari (yarim sfera va silindr-konussimon qadahlar, devorlari tekis va disksimon kosa, chapya, tova, qozon, tog‘ora, xumlar) va idishlarga qo‘shimcha ishlov berish usullari (angoblash, silliqlash, och, kulrang va qora tusli kulolchilik idishlarini ishlab chiqarish, xo‘jalik idishlarida bezak sifatida barmoq izlarini tushirish va mato yordamida idishlarni tayyorlash) mahalliy Baqtriya an’analari ellinizm davri kulolchilik komplekslarida saqlanishda davom etgani haqidagi ma’lumotlar Surxondaryo viloyati Madaniy meros boshqarmasining madaniy merosni targ‘ib qilish va Termiz arxeologiya muzeyi faoliyatida keng foydalanilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Madaniy meros agentligining 07.08.2023 y. 02-06/2691-sonli ma’lumotnomasi).