Масодиқов Қахрамонжон Хусанбой ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Машинасозлик мақсадларида полимер ва лок-бўёқ қопламаларини олиш технологияси ва улардаги ички кучланишларни аниқлаш учун самарали усул ва қурилмани ишлаб чиқиш», 05.02.01 – Машинасозликда материалшунослик. Қуймачилик. Металларга термик ва босим остида ишлов бериш. Қора, рангли ва ноёб металлар металлургияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/T4430.
Илмий раҳбар: Негматов Сайибжан Садикович, техника фанлари доктори, профессор, академик.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДУК.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДУК, DSc.03/30.12.2019.K/T.03.01.
Расмий оппонентлар: Рисқулов Олимжон Ахмаджонович, техника фанлари доктори, профессор; Халимжонов Тохир Салимович, техника фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Андижон машинасозлик институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: машинасозлик мақсадларида полимер ва лок-бўёқ қопламаларини олиш технологияси ва улардаги ички кучланишларни аниқлаш учун самарали усул ва қурилмани ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
полимер ва лок-бўёқ қопламаларида ички кучланишларнинг пайдо бўлиш сабаби, тизимдаги релаксация жараёнларининг секинлашиши бўлиб, жараённинг кинетикаси ва механизмлари ҳамда полимер-субстрат ёки полимер-тўлдирувчи чегарасида ўзаро таъсир кучининг ошиши билан ички кучланишларнинг кескин ошиши аниқланган;
ички кучланишлар полимер ва лок-бўёқ қопламаларини шакллантириш жараёнида ҳосил бўлган қопламанинг гелсимон қисқариши билан аниқланиши ва релаксацион жараёнларни секинлашиши туфайли уларнинг шаклланишидан кейин қопламалардаги ички кучланишларга гел ҳосил бўлиш жараёнининг тезлигини белгиловчи омиллар: дастлабки эритманинг концентрацияси, турли хил структура ҳосил қилувчи қўшимчалар ва эритувчининг табиати таъсир қилиши аниқланган;
полимер ва лок-бўёқ қопламаларида ички кучланишларни аниқлаш учун консол усулини такомиллаштириш орқали қопламалардаги ички кучланишларни аниқлаш учун куч усули ишлаб чиқилган;
полимер ва лок-бўёқ қопламаларида ички кучланишларни тавсия этилган куч усули асосида ҳарорат шароитида ва ҳавода консол усули билан ҳам куч усули билан ҳам ўлчаш учун универсал қурилма ишлаб чиқилган;
полимер ва лок-бўёқ материалларини ва улар асосида паст ички кучланишларга ва юқори адгезион-когезион мустаҳкамлик хусусиятлари ҳамда шунга мос равишда чидамлилик ҳусусиятларига эга бўлган қопламаларни олиш технологияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Машинасозлик мақсадларида полимер ва лок-бўёқ қопламаларини олиш технологияси ва улардаги ички кучланишларни аниқлаш учун самарали усул ва қурилмани ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
композицион полимер ва лок-бўёқ қопламаларида ички кучланишларни аниқлашнинг ишлаб чиқилган самарали усули ва қурилмаси Фарғона вилояти, «Кувамаштех сервис МТП» МЧЖ қишлоқ хўжалиги техникаларида жорий этилган («O`ZAGROSERVIS» АЖнинг 2023 йил 19 декабрдаги 09-02/102-1241-сон маълумотномаси). Натижада, ички кучланишларнинг 6-7 марта камайиши туфайли қишлоқ хўжалиги техникаларининг конструкциялари ва корпусларида қўлланиладиган лок-бўёқ қопламаларининг умрбоқийлигини 2-2,5 баравар ошириш имконини берган;
ишлаб чиқилган усул ва такомиллаштирилган технология асосида олинган композицион полимер ва лок-бўёқ материаллари Фарғона вилояти, «Кувамаштех сервис МТП» МЧЖ қишлоқ хўжалиги техникаларининг юпқа деворли металл конструкциялар, пахта терувчи машиналар, комбайнлар ва тракторларнинг корпуслари юзасида қўллаш учун амалиётга жорий этилган («O`ZAGROSERVIS» АЖнинг 2023 йил 19 декабрдаги 09-02/102-1241-сон маълумотномаси). Натижада, ишлаб чиқилган композицион полимер ва лок-бўёқ материалларининг нархи 4-4,5 бараварга камайиб, адгезион мустаҳкамлигини 50-55% га ошириш имконини берган.