Sayt test rejimida ishlamoqda

Хидоятова Дилбар Набиевнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Tранзитор ишемик хуружларнинг этиопатогенетик тузилмаси ва беморларда инсультни олдини олиш нуктаи назаридан дифференциал ёндашувлар”, 14.00.13 – Неврология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.DSc/Tib422.
Илмий раҳбар: Гафуров Бахтияр Гафурович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.31.01.
Расмий оппонентлар: Рахимбаева Гульнара Саттаровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Абдуллаева Наргиза Нурмаматовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Нургужаев Еркин Смагулович, тиббиет фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Озарбайжон давлат тиббиет университети.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ТИА ўтказган беморларда инсултнинг иккиламчи профилактикасига дифференциал ёндашувлар буйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чикишдан иборат.   
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор транзитор ишемик хуружларнинг патогенези ва кечиш даражаларига қараб инсульт келиб чиқишидаги киёсий прогностик аҳамияти исботланган;
илк бор инсультни иккиламчи профилактикаси мақсадида  транзитор ишемик хуружларга учраган беморларда АВСД2 баҳолаш шкаласи  натижаларига кўра келгусидаги инсультни профилаксига каратилган даволаш режалари такомиллаштирилган;
симптомсиз кечадиган  уйқу артерияларининг атеросклерози (стенози) бўлган беморлар орасида транзитор ишемик хуруж ўтказганларда эндоваскуляр даволаш (баллонли ангиопластика ва стент қўйиш) усули самарадорлиги исботланган;
юрак ритмини бузилиши билан кечган транзитор ишемик хуружлар ўтказган беморлар учун инсультни олдини олиш мақсадида консерватив даво юрак ритмини коррекциялаш ва антикоагулянт дори воситалари қўллаш орқали такомиллаштирилган;
эрта ва узоқ муддатли даволаш натижалар асосида транзитор ишемик хужумдан кейин такрорий ишемик инсулт профилактикасида каротид эндартеректомияга нисбатан каротид артерия стендлаш усули самарадорлилиги аниқланган.  
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази эксперт кенгашининг 2023 йил 25 январдаги 16-сон хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: илк бор транзитор ишемик хуружларнинг патогенези ва кечиш даражаларига қараб инсульт келиб чиқишидаги киёсий прогностик аҳамияти исботланган, ва шу тариқа касалхонага ётқизишнинг янги схемаси ТИА билан оғриган беморларнинг касалликнинг дастлабки босқичида касалликнинг сабабини аниқлаш ва амалда қўлланилган патогенетик терапияни амалга ошириш. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси ва Вилоят соматик шифохонаси амалиётига татбиқ этилган (31.05.2023 йилдаги 7н-р/35 12-сонли хамда ТТАнинг куп тармокли клиникаси буйича 27.03.2023 йилдаги 04-р\18 сонли буйруқлари билан тасдиқланган). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: АВCД2 баҳолаш шкаласи натижаларига асосланган диагностика усули ва шу тариқа ТИА билан касалланган беморларни касалхонага ётқизишнинг янги схемаси ишлаб чиқилган бўлиб, бу касалликнинг сабабини касалликнинг дастлабки босқичида аниқлаш ва патогенетик терапия ўтказиш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: касалхонада даволаниш муддатини қисқартириш ва харажатларни камайтириш хисобига иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: АВCД2 баҳолаш шкаласидан фойдаланиш (ёш, aртериал гипертензия, парез ёки афазия мавжудлиги, симптомларнинг давомийлиги 60 дақиқадан ортиқ, қандли диабет) ва шу тариқа ТИА билан оғриган беморларни касалхонага ётқизишнинг янги схемаси ишлаб чиқилган бўлиб, бу касалликнинг сабабини ташхислашга касалликнинг дастлабки босқичида. касаллик ва патогенетик терапияни ўтказиш имконини беради ва бу эса бир бемор учун 2083097 сўмни иқтисод килиш иконини берди. Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиш: ”Ишемик инсультларни келиб чиқишида транзитор ишемик хуружнинг хавф-хатарлиги даражаси” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларида жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тиббиёт ходимларини касбий малакасини ривожлантириш марказининг 2023 йил 29 сентябрдаги 7н-з/23-сонли хулосаси юборилган.
иккинчи илмий янгилик: илк бор инсультни иккиламчи профилактикаси мақсадида  транзитор ишемик хуружларга учраган беморларда АВСД2 баҳолаш шкаласи  натижаларига кўра келгусидаги инсультни профилаксига каратилган даволаш режалари такомиллаштирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси ва Вилоят соматик шифохонаси амалиётига татбиқ этилган (31.05.2023 йилдаги 7н-р/35 12-сонли хамда ТТАнинг куп тармокли клиникаси буйича 27.03.2023 йилдаги 04-р\18 сонли буйруқлари билан тасдиқланган). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қуйидаги шкалалар бўйича балл тўплаган нейропсихологик тестларнинг таклиф қилинган усуллари тўплами (MMSE, Ранкин, шкала NIHSS шкаласи), ўчоқли мия ўзгаришларини аниқлаш (бош миянинг МСКТ, МРТ) ва қон томир ҳавзалари (мия ангиографияси, ултратовуш, дуплекс сканерлаш) субтипни ўз вақтида аниқлашга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги касалхонада даволаниш муддатини қисқартириш ва харажатларни камайтиришдан иборат бўлиб, бу бир беморга 2083097 сўмни иктисод килиш имконини берди. Хулоса: ТИА касаллигини эрта ташхислаш паст даражаси ҳамда бу ҳолат шифокорларнинг хавф омиллари ва касалликнинг эрта ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган белгиларига етарлича эътибор бермаслиги кейинчалик асоратланган хусусиятлари самарали даволаш учун бир бемор учун 2083097 сўмни иқтисод қилишга эришилади. Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиш: ”Ишемик инсультларни келиб чиқишида транзитор ишемик хуружнинг хавф-хатарлиги даражаси” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларида жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тиббиёт ходимларини касбий малакасини ривожлантириш марказининг 2023 йил 29 сентябрдаги 7н-з/23-сонли хулосаси юборилган.
учинчи илмий янгилик: симптомсиз кечадиган  уйқу артерияларининг атеросклерози (стенози) бўлган беморлар орасида транзитор ишемик хуруж ўтказганларда эндоваскуляр даволаш (баллонли ангиопластика ва стент қўйиш) усули самарадорлиги исботланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси ва Вилоят соматик шифохонаси амалиётига татбиқ этилган (31.05.2023 йилдаги 7н-р/35 12-сонли хамда ТТАнинг куп тармокли клиникаси буйича 27.03.2023 йилдаги 04-р\18 сонли буйруқлари билан тасдиқланган). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:  қон томир хавф омилларининг ТИА кечишига таъсирини бахолаш ТИА клиник кечишининг кучайишини ўз вақтида олдини олиш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: касалхонада қолиш муддати 10 кундан 8 кунгача қисқартирилди. Беморлар касалхонадан ташқарида бўлган даврда (бошқа тиббиёт муассасаларида даволаниш учун) даволаниш курсининг бир неча кунга қисқариши туфайли дори-дармонларга бўлган эҳтиёж камайди. Хулоса: интеграциялашган диагностика усулидан фойдаланиш касалликнинг сабабини касалликнинг дастлабки босқичида аниқлаш ва патогенетик терапия ўтказиш ва бир беморга 2083097 сум иктисод килиш имконини берди. Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиш: ”Ишемик инсультларни келиб чиқишида транзитор ишемик хуружнинг хавф-хатарлиги даражаси” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларида жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тиббиёт ходимларини касбий малакасини ривожлантириш марказининг 2023 йил 29 сентябрдаги 7н-з/23-сонли хулосаси юборилган.
тўртинчи илмий янгилик: юрак ритмини бузилиши билан кечган транзитор ишемик хуружлар ўтказган беморлар учун инсультни олдини олиш мақсадида консерватив даво юрак ритмини коррекциялаш ва антикоагулянт дори воситалари қўллаш орқали такомиллаштирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси ва Вилоят соматик шифохонаси амалиётига татбиқ этилган (31.05.2023 йилдаги 7н-р/35 12-сонли хамда ТТАнинг куп тармокли клиникаси буйича 27.03.2023 йилдаги 04-р\18 сонли буйруқлари билан тасдиқланган). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:  қон томир хавф омилларининг ТИА кечишига таъсирини бахолаш ТИА клиник кечишининг кучайишини ўз вақтида олдини олиш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: касалхонада қолиш муддати ўртача  2,2 койка кунга қисқартирилди, бу эса 2083097 сўмни тежаш имконини берди. Хулоса: ТИА касаллиги билан хастланган беморларни эрта босқичда ташхислашни яхшилаш касаллик авж олишини камайтириш ва индивидуаллашган фармакотерапия тавсия қилиш имкониятини берувчи соғлиқни сақлашни бирламчи бўғини шифокорлари учун Паркинсон касаллиги эрта ташхислаш ва ривожланишини олдини олиш учун дастурий таъминот  самарадорлигини татбиқ этиш орқали бир бемор учун 2083097 сўмни иқтисод қилишга эришилган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиш: ”Ишемик инсультларни келиб чиқишида транзитор ишемик хуружнинг хавф-хатарлиги даражаси” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларида жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тиббиёт ходимларини касбий малакасини ривожлантириш марказининг 2023 йил 29 сентябрдаги 7н-з/23-сонли хулосаси юборилган.
бешинчи илмий янгилик: эрта ва узоқ муддатли даволаш натижалар асосида транзитор ишемик хужумдан кейин такрорий ишемик инсулт профилактикасида каротид эндартеректомияга нисбатан каротид артерия стендлаш усули самарадорлилиги аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси ва Вилоят соматик шифохонаси амалиётига татбиқ этилган (31.05.2023 йилдаги 7н-р/35 12-сонли хамда ТТАнинг куп тармокли клиникаси буйича 27.03.2023 йилдаги 04-р\18 сонли буйруқлари билан тасдиқланган). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:  қон томир хавф омилларининг ТИА кечишига таъсирини бахолаш ТИА клиник кечишининг кучайишини ўз вақтида олдини олиш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: касалхонада қолиш муддати 10 кундан 8 кунгача қисқартирилди. Беморлар касалхонадан ташқарида бўлган даврда (бошқа тиббиёт муассасаларида даволаниш учун) даволаниш курсининг бир неча кунга қисқариши туфайли дори-дармонларга бўлган эҳтиёж камайди. Хулоса: ТИА касаллиги билан хастланган беморларни эрта босқичда ташхислашни яхшилаш касаллик авж олишини камайтириш ва индивидуаллашган фармакотерапия тавсия қилиш имкониятини берувчи соғлиқни сақлашни бирламчи бўғини шифокорлари учун ТИА касаллиги эрта ташхислаш ва инсульт келиб чикишини олдини олиш учун дастурий таъминот  самарадорлигини татбиқ этиш орқали бир бемор учун 2083097 сўмни иқтисод қилиш имконини берган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиш: ”Ишемик инсультларни келиб чиқишида транзитор ишемик хуружнинг хавф-хатарлиги даражаси” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларида жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тиббиёт ходимларини касбий малакасини ривожлантириш марказининг 2023 йил 29 сентябрдаги 7н-з/23-сонли хулосаси юборилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish