Эшматов Бахтиёр Хасановичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):  “Қатламли ўзакланган композит қобиқларнинг кучланганлик-деформациялганлик ва динамик ҳолатини баҳолаш учун математик моделлар ва ҳисоблаш усуллари”, 05.01.07 – “Математик моделлаштириш. Сонли усуллар ва дастурлар мажмуи” ҳамда 01.02.04 – “Деформацияланувчи қаттиқ жисм механикаси” ихтисосликлари (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2024.2.DSc/FM255
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети ҳузуридаги Фундаментал ва амалий тадқиқотлар институти ҳузуридаги DSc.03/31.03.2022.T/FM.10.04 рақамли Илмий кенгаш асосидаги бир марталик Илмий кенгаш.
Илмий маслаҳатчилар: Мирсаидов Мирзиёд, ЎзР ФА академиги, техника фанлари доктори, профессор; Абдикаримов Рустамхан Алимханович, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Сафаров Исмоил Иброхимович, физика-математика фанлари доктори, профессор (Тошкент кимё-технология институти профессори); Равшанов Нормахмад, физика-математика фанлари доктори, профессор (ТАТУ қошидаги Дастурий маҳсулотлар ва аппарат-дастурий мажмуалар яратис маркази лаборатория мудири); Нуралиев Фахриддин Муродиллаевич, техника фанлари доктори, профессор (ТАТУнинг “Телевизион ва медиа технологиялар” кафедраси мудири).
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Кирхгоф-Ляв ва Тимошенко назарийлари доирасида материалнинг геометрик ночизиқлилиги ва диссипатив хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда композицион материаллардан ясалган юпқа деворли анизотроп ўзакланган конструкция элементларнинг статик ва динамик масалаларини назарий асослари, ечиш учун математик моделлар ва усулларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
- композит конструкциялар элементларининг қатламлилигини ҳисобга олган ҳолда қовушқоқ-эластик анизотроп пластиналар, панеллар ва қобиқларнинг динамикасини баҳолаш учун назарий асослари такомиллаштирилди;
- Кирхгоф-Ляв ва Тимошенко назариялари доирасида қовушқоқ-эластик анизотропик ўзакланган қатламли конструкция элементлар динамикаси масалаларининг математик моделлари ишлаб чиқилган бўлиб, улар ҳар бир қатламда ўзакланган толалар йўналишини ҳисобга олишга имкон беради;
- ночизиқли тебранишлар ва қовушқоқ-эластик анизотроп ўзакланган пластиналар ва қобиқларнинг динамик устуворлиги масалаларини ўрганиш учун оддий ажралмайдиган интегро-дифференциал тенгламалар системалари динамик тез ўсадиган сиқилиш ва силжиш юкларини ҳисобга олган ҳолда олинган;
- юпқа деворли ўзакланган қовушқоқ-эластик конструкция элементларининг ночизиқли тебранишлар ва динамик устуворлиги масалалари учун оддий ночизиқли интегро-дифференциал тенгламалар системани сонли ечиш учун ҳисоблаш алгоритми ишлаб чиқилган;
- Делпҳи алгоритмик тилида ишлаб чиқилган дастурий таъминот асосида анизотропик ўзакланган қовушқоқ-эластик юпқа деворли пластиналарнинг турли хил юклар, чегара шартлари ва ўзакланган толалар йўналиши бўйича динамик ҳаракати ўрганилди;
- АБАҚУС муҳандислик дастурий комплекси ёрдамида анизотроп ўзакланган тўртбурчак пластиналарнинг қаноцимон конфигурациясининг кучланганлик-деформацияланган ҳолати ўрганилди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Юпқа деворли қатламли ўзакланган конструкцияларнинг статикаси ва динамикасини сонли таҳлил қилиш учун ишлаб чиқилган математик моделлар, ҳисоблаш усуллари ва алгоритмлари асосида турли хил юклар таъсирида композицион материаллардан тайёрланган конструкциявий элементларнинг мустаҳкамлиги математик ҳисоб-китоблари амалга оширилди. Ушбу ҳисоб-китоблар “Kimyoviy texnologiay”, “Real Lion Houses”, “New World Star” va “Nurobod House” МЧЖларда (“Ўзсаноатқурилишматериаллари" уюшмасининг 2024 йил 3 июндаги 02/15-1335-сонли маълумотномаси) жорий этилган. Илмий-тадқиқот натижаларининг жорий этилиши конструксиянинг оғирлигини камайтириш ҳисобига сарф материалларини 20 миллион сўмдан ортиқ тежашга имкон берди.