Sayt test rejimida ishlamoqda

Бабаджанова Феруза Икрамовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Картошка (Solanum tuberosum L.) нинг фитохром Б гени асосида РНК-интерференцияси ёрдамида биотехнологик линияларини олиш ҳамда тавсифлаш», 03.00.14 - Геномика, протеомика ва биоинформатика (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.2.PhD/В225.
Илмий раҳбар: Буриев Забардаст Тожибоевич, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Геномика ва биоинформатика маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти, DSc 02/30.12.2019.В.53.01.
Расмий оппонентлар: Адилов Бахтиёр Шухратович, биология фанлари доктори, катта илмий ходим; Аюбов Мирзакамол Собитжонович, биология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: картошкада PHYB генини РНК интерференция қилиш орқали янги биотехнологик линиялар олиш ҳамда уларни молекуляр таҳлил қилиш ва морфологик белгиларини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор картошкага хос pHellsgate8_PHYB RNAi генетик конструкция яратилган;
pHellsgate8_PHYB RNAi генетик конструкция Agrobacterium tumifaciens воситасидаги  трансформация усули ёрдамида картошка геномига ўтказиш илмий асосланган;
трансформация қилинган эксплантлардан каллус тўқималар ва соматик эмбриогенез усули ёрдамида PHYB RNAi регенерант ўсимликлар олиш исботланган;
ПЗР таҳлили асосида регенерантлар орасидан трансформант StPHYB_RNAi_150 ва StPHYB_RNAi_151-линиялари ўсимликлари муваффақиятли танлаб олинган;
картошка RNAi линиялари in vitro микроклонли кўпайтирилган ва микротуганаклар олинган;
PHYB RNAi картошка линияларини дала шароитида назорат нави билан морфо-биологик хусусиятлари асосида юқори кўрсаткич намоён этган линия танлаб олинган;
РНК интерференция технологияси асосида янги биотехнологик картошка навларини яратишнинг оптималлашган изчил услублари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
РНК интерференция технологияси асосида янги биотехнологик картошка линияларини яратиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
картошканинг StPHYB_RNAi_150-линия ва StPHYB_RNAi_151-линиялари ҳамда биотехнологик “Бисёр” нави Геномика ва биоинформатика маркази “Геном технологиялари асосида яратилган ноёб ғўза ва бошқа экинлар генофонди” ноёб объектига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2023 йил 27 ноябрдаги 4/1255-2635-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу намуналар гермоплазма коллекциясини бойитиш имконини берган;
картошка  каллус тўқималаридан соматик эмброидлар ва регенерантлар олиш, in vitro усулида микроклонли кўпайтириш ҳамда микротуганаклар олиш учун сунъий озуқа муҳитлари 2022-2023 йиллар давомида Ўзбекистон-Венгрия картошкачилик илмий марказида бажарилган IL-472101215 - “Венгрия картошка навлари уруғларини ишлаб чиқариш технологиясини Ўзбекистон шароитига мослаштириш” мавзусидаги инновацион лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 22 ноябрдаги 07/22-05/5988-сонли маълумотномаси). Натижада, Венгриядан олиб келинган картошканинг “Demon”, "White Lady", “Botond”, “Balatoni Sarga”, “Balatoni Rozsa” навларини Ўзбекистон шароитида in vitro усулида микроклонли кўпайтириш жараёнини амалга ошириш имконини берган;
картошка (Solanum tuberosum L.) нинг фитохром Б гени асосида РНК-интерференцияси ёрдамида олинган (StPHYB_RNAi_150-линия ва StPHYB_RNAi 151-линия) биотехнологик линиялари ва “Бисёр” картошка нави 2021-2023 йиллар мавсумида Тошкент вилоятининг Юқори Чирчиқ тумани “Ramazan agro fayz” фермер хўжалигининг 1,0 гектар майдонига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 22 ноябрдаги 07/22-05/5988-сонли маълумотномаси). Натижада, картошканинг биотехнологик  “Бисёр” нави назорат нав (Сарнав) га нисбатан 8-10 кун эрта пишиб, 4-5 т/га юқори ҳосил олиш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish