Юнусова Мафтуна Шокировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумот
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи): “Шифокор нутқига прагмалингвистик ёндашув”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.PhD/Fil3069.
Илмий раҳбар: Ғайбуллаева Нафиса Изатуллаевна, филология  фанлари  доктори (ДСc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи (муассасалар), ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.09.
Расмий оппонентлар: Тоирова Гули Ибрагимовна, филология фанлари доктори (ДСc), профессор; Назарова Саида Ахмеджановна, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади шифокор нутқий мулоқотида прагматик ёндашувнинг ўзига хос стратегиялари, тактикалари ҳамда мулоқот иштирокчиларининг профессионал хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тиббий нутқ, тиббиётга оид матнлар, тиббиёт соҳаси тилининг фонетик-фонологик, лексик-семантик, морфологик, синтактик, услубий-функсионал жиҳатлари, тиббий матнларда лингвистик бирликларнинг кўринишлари, уларнинг хилма-хиллиги, услубий хосланиши, тил ҳодисалари билан ўзаро боғлиқлиги эмоционал-экспрессив ифода семаларини аниқлашда синоним, эвфемизм, перифраза, метафора каби лексик бирликларнинг универсал, дискурсив хусусиятлари аниқланган;
шифокор ва бемор мулоқотида: когнитив стратегиялари – “директив”, “нодиректив”;  дискурсив стратегиялари – “ташхис қўйиш”, “даволаш” ва “тавсия қилиш” алоқа стратегиялари – “информацион”, “кўрсатма”, “ишонтириш” каби тактикалар орқали универсал ва ўзига хос типологиялари, компонентли моделлар асосида исботланган;
“директив” шифокор – "талабгор" бемор / "директив" шифокор – "итоаткор бемор" диадасидаги диспозиция муносабатини ташкил этувчи иштирокчиларнинг мулоқотида нутқий акт локуция – сўзлашиш,  иллокуция – адресатга таъсир этиш, перлокуция – нутқий актни бажариш натижасида эришилган муносабат жараёнларини авторитар ва коллегиал нутқ турлари орқали коммуникатив, дискурсив ва прагматик томонлари жанрларининг ўзига хослиги далилланган;
шифокор ва бемор мулоқотида намоён бўладиган коммуникатив белгилар фаоллик табиати (динамизм, жараёнлилик), очиқлик, интерактивлик, информативлик, изчиллик, яхлитлик, структураллик, дискретлик каби мазмун ифодаловчи луғавий бирликлардан фойдаланиши, вербал/новербал воситаларнинг экстралинвистик аҳамияти, беморларнинг тиббий кўникмалари ва касаллик ҳақидаги умумий билимлари билан боғлиқ тиббий матнлар асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Олинган илмий натижалар қуйидаги ишларда жорийланган:
тиббий нутқ, тиббиётга оид матнлар, тиббиёт соҳаси тилининг фонетик-фонологик, лексик-семантик, морфологик, синтактик, услубий-функсионал жиҳатлари, тиббий матнларда лингвистик бирликларнинг кўринишлари, уларнинг хилма-хиллиги, услубий хосланиши, тил ҳодисалари билан ўзаро боғлиқлиги эмоционал-экспрессив ифода семаларини аниқлашда синоним, эвфемизм, перифраза, метафора каби лексик бирликларга оид хулосалардан Бухоро давлат университетида бажарилган А-ОТ-2021-2-рақамли “Тиббиётга оид атамалар электрон платформасини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳани бажаришда (2020-2021-йилларда) фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2023-йил 23-ноябрдаги 4678-сон маълумотномаси). Натижада тиббий платформада шифокор мулоқоти стратегиялари янги илмий манба ва маълумотлар билан бойиган;
шифокор ва бемор мулоқотида: когнитив стратегиялари – “директив”, “нодиректив”;  дискурсив стратегиялари – “ташхис қўйиш”, “даволаш” ва “тавсия қилиш” алоқа стратегиялари – “информацион”, “кўрсатма”, “ишонтириш” каби тактикалар орқали универсал ва ўзига хос типологияларига оид моделлардан 2022-2023-йилларда ЎЗМТРК “Ўзбекистон” телерадиоканалининг “Бедорлик”, “Ижод завқи”, “Таълим ва тараққиёт”, “Миллат ва маънавият” эшиттиришларининг ссенарийсини ёзишда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали давлат муассасаси”нинг 2023-йил 22-ноябрдаги 02-36-893-сон маълумотномаси). Натижада тиббий маданият билан боғлиқ лексик тизим шаклланишига манба бўлган;
“директив” шифокор – "талабгор" бемор / "директив" шифокор – "итоаткор бемор" диадасидаги диспозиция муносабатини ташкил этувчи иштирокчиларнинг мулоқотида нутқий акт локуция – сўзлашиш,  иллокуция – адресатга таъсир этиш, перлокуция – нутқий актни бажариш натижасида эришилган авторитар ва коллегиал нутқ турларининг таҳлилларидан Олий таълим фан ва инновациялар вазирлигининг 6011400 – Ўзбек тили ва адабиёти, 5120100 – Филология ва тилларни ўқитиш (ўзбек тили) таълими йўналишида таҳсил олувчи талабалар учун яратилган “Ҳозирги ўзбек адабий тили (машқлар тўплами)” номли ўқув қўлланмасини яратишда фойдаланилган (Олий таълим фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 2-сентябрдаги 438-сон? 438478-рақамли нашр рухсатномаси). Натижада топшириқли машқлар учун тиббий матнлар ва лингвистик таҳлиллардан фойдаланилган.