Саломов Баходир Саломовичнинг
диссертация ҳимоясисиз селекция ютуғи (ихтиро патенти) асосида фанлари доктори (DSc)
илмий даражасини бериш бўйича эълон матни

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Саримсоқ (Аллиум сативум Л.) ва рокамбол (Аллиум сcородопрасум Л.)нинг серҳосил, экспортбоп янги навларини яратиш”, 06.01.05–Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.DSc/Qx248.
Илмий маслаҳатчи: Арамов Музаффар Хошимович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Илмий-тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Термиз агротехнологиялар ва инновацион ривожланиш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий-тадқиқот институти, PhD.05/30.09.2022.Qx.152.01.
Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти: Саримсоқнинг “Жануб” (№ НАР 00404) ва “Сурхон вохаси” (№ НАР 00406) ҳамда рокамболнинг “Барака” (№ НАР 00403) навлари.  
II. Тадқиқотнинг мақсади: Саримсоқ ва рокамбольнинг республикамиз тупроқ-иқлим шароитига мос, морфобиологик ва қимматли-хўжалик белги ва хусусиятларига эга, истиқболли клонларни ажратиш, эртапишар, кечпишар, узоқ муддат сақланувчан, пиёзбошлари ва пиёзчалари катта, юқори ҳосилдор ва экспорт талабларига жавоб берадиган саримсоқ навларини яратишдан иборат.   
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Ўзбекистон шароитида интродуксия қилинган пиёздошлар оиласига мансуб сабзавот экини рокамболнинг (Аллиум сcородопрасум Л.) қимматли хўжалик белгилари аниқланган;
саримсоқ (Аллиум сативум Л.) ва рокамболнинг (Аллиум сcородопрасум Л.) нав намуналарининг юқори ҳосилли, пиёзбош ва пиёзчалари катта бўлган истиқболли намуналари бошланғич манба сифатида ажратиб олинган;
саримсоқнинг янги “Сурхон вохаси”, “Жануб” ва рокамболнинг янги “Барака” навлари республикамизда экилаётган бошқа навларга нисбатан ўзининг эртапишарлиги, пиёзбошларнинг йириклиги, пиёзчалар вазнининг юқорилиги, серҳосил ва экспортбоплиги бўйича устун эканлиги исботланган;
саримсоқнинг қимматли хўжалик белгиларга эга бўлган серҳосил, транспортбоп бўлган янги “Сурхон вохаси”, Жануб” навлари яратилиб, Давлат реестри рўйхатига олингани ҳамда Интеллектуал мулк маркази томонидан патентлар олинган;
илк бор рокамболнинг морфобиологик ва қимматли хўжалик белги ва хусусиятлари бўйича якка ва гурухли танлаш асосида республикамиз тупроқ-иқлим шароитига мос серҳосил, транспортбоп, сақланувчанлиги юқори бўлган янги “Барака” нави яратилиб, Давлат реестри рўйхатига олингани ҳамда Интеллектуал мулк маркази томонидан патент олинган;
саримсоқнинг қимматли хўжалик белгиларга эга бўлган, кечпишар, узоқ муддат сақлашга яроқли бўлган янги “Термиз 2020” нави яратилган;
янги яратилган саримсоқ ва рокамбол экинлари навларининг ўсиши, ривожланиши ҳамда асосий қимматли-хўжалик белгилари таҳлил қилинди ва саримсоқнинг “Жануб” ва “Сурхон вохаси” ҳамда рокамболни “Барака” навларининг навдорлиги юқори оригинал уруғлари кўпайтирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Саримсоқ (Аллиум сативум Л.) ва рокамболь (Аллиум сcородопрасум Л.)нинг серҳосил, экспортбоп янги навларини яратиш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
саримсоқнинг янги “Сурхон вохаси” ва “Жануб” навлари Ўзбекистон Республикаси худудида экиш учун тавсия этилган қишлоқ хўжалиги экинлари Давлат реестри рўйхатига 2021 йилдан киритилган (Қишлоқ хўжалик экинлари навларини синаш Давлат комиссиясининг 2023 й Т-6/01-10-221-сонли маълумотномаси, 2023 й Т-6/01-10-222-сонли маълумотномаси) ҳамда Интеллектуал мулк марказидан (НАР 00404, 26.08.2022), (НАР 00406, 26.08.2022) патентлар олинган;
ноанъанавий янги сабзавот экинини рокамбольнинг “Барака” нави Ўзбекистон Республикаси худудида экиш учун тавсия этилган қишлоқ хўжалиги экинлари Давлат реестрига 2021 йилдан киритилган (Қишлоқ хўжалик экинлари навларини синаш Давлат комиссиясининг 2023 й Т-6/01-10-223 -сонли маълумотномаси) ҳамда Интеллектуал мулк марказидан (НАР 00403, 26.08.2022) патент олинган;
саримсоқнинг янги “Сурхон вохаси”, “Жануб” ва ва рокамбольнинг “Барака” навларини мақбул экиш схемаси яъни (40+10+10+10) х 10 см қатор оралиғида Андижон вилояти Андижон туманидаги “Мирза уруғчи элита”, “Давр”, Андижон илмий тажриба станциясида, “Экоклин-Анд” ва “Само шодлик” сабзавотчилик фермер хўжаликларида жами 7,95 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 28 апрелдаги 05/23-06/411-сонли маълумотномаси). Бунинг натижасида бир гектар майдондан олинган ўртача ҳосилдорлик 23-25 тоннани ташкил этган;
саримсоқнинг янги “Сурхон вохаси” ва “Жануб” навларини мақбул экиш муддатлари яъни сентябрнинг биринчи ўн кунлиги, рокамбольнинг мақбул экиш муддатлари эса сентябрнинг иккинчи ўн кунлиги ва экиш схемалари (40+10+10) х 10, (40+15+15) х 10 см қатор оралиғида экиш технологияси Сурхондарё вилояти Термиз, Ангор ва Жарқўрғон  туманларидаги кўп тармоқли фермер хўжаликларида жами 54,2 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 28 апрелдаги 05/23-06/411-сонли маълумотномаси). Натижада саримсоқнинг янги “Жануб” ва “Сурхон вохаси” навидан ўртача 26-29 тонна, рокамбольнинг “Барака” навидан 31-33 тонна ҳосил олиниб, саримсоқда гектаридан ўртача 14,2-14,8 млн. сўмни, рентабеллик даражаси эса 98,1,-101,8% ни ташкил этган. Рокамбольда гектаридан ўртача 26,9 млн. сўмни, рентабеллик даражаси эса 158,7% ни ташкил этган. Ҳар бир гектар майдондан олинган ўртача ҳосилдорлик ошишига эришилган ва рентабеллик даражаси 25-35 фоизга тенг бўлишга имкон яратилган.