Махмудова Ойгул Тохиржоновна
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Профессор М.М.Миртожиевнинг илмий-назарий қарашлари”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/Fil3713.    
Илмий раҳбар: Умарова Наргизахон Рустамовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Усмонова Ҳуринисо Шароповна, филология фанлари доктори, профессор; Худойберганова Дурдона Сиддиқовна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади профессор М.Миртожиев илмий мактабининг ўзбек тилшунослиги муаммоларини ўрганишда тутган ўрни, тадқиқот усуллари, таҳлил тамойиллари ва натижаларини илмий-назарий жиҳатдан асослашдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
профессор М.Миртожиевнинг ўзбек тили фонетикасига оид, жумладан, нутқ бузилиши билан боғлиқ айрим касалликлар ва уларнинг патологияси, товушлар артикуляциясига таъсири, ўзбек тилшунослигида биринчи марта фонетик-анатомик (физиологик) интеграцияси асосидаги тадқиқотларнинг инсон нутқи билан боғлиқ фонетик ва логопедик муаммоларга ечим топишда муҳим аҳамиятга эгалиги далилланган;
нутқ товушлари ва уларнинг таснифи  масаласида М.Миртожиевнинг оссиллографик текширувлар асосида жамланган  экспериментал хулосалари ҳамда олимнинг ўзбек тилидаги нутқ товушларининг миқдорига доир сонант ва консонантларнинг ҳосил бўлиш имкониятлари таҳлилидан юзага келган  ўзига хос қарашлари асосланган;
олим томонидан таклиф қилинган транскрипсион белгилар тизими, ўзбек тилида лексик урғу табиатининг динамик эмас, балки квантитативлиги ҳақидаги назарий қарашлари, систем-структур тилшунослик доирасида М.Миртожиевнинг семалар таснифи борасидаги аҳамиятга молик фикрлари, сўзнинг маъноси ва тараққиёти, валентлик назариясига доир янгича таснифи ва воситали семантик валентлик, шакл семантикаси валентлиги тушунчаларини ўзбек тилшунослигига олиб киргани аниқланган;
тилшуноснинг туркий тиллар грамматикаси бевосита туркий туб сўзлар асосида шаклланганлиги ҳақидаги фараз ва ғоялари, ўзак морфеманинг асл туркий табиати ҳақидаги хулосалари, туркий сўзларнинг тузилиши, семантикаси, грамматикаси, конверсияси ва фонетик қурилишига оид қарашларининг туркология ривожида туркий туб сўзларнинг тарихи ҳамда тараққиётини ўрганиш борасидаги аҳамияти далилланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тилшунослигида фонетик, лексик ва грамматик сатҳларнинг ўрганилишида профессор М.Миртожиев илмий мактабининг ўрни мавзуси бўйича олиб борилган тадқиқот асосида олинган натижалар қуйидаги ишларда жорийланган:
тилшуноснинг туркий тиллар грамматикаси бевосита туркий туб сўзлар асосида шаклланганлиги ҳақидаги фараз ва ғоялари, ўзак морфеманинг асл туркий табиати ҳақидаги хулосалари, туркий сўзларнинг тузилиши, семантикаси, грамматикаси, конверсияси ва фонетик қурилишига оид қарашларининг туркология ривожида туркий туб сўзларнинг тарихи ҳамда тараққиётини ўрганиш борасидаги  аҳамиятига оид илмий хулосалардан 2012-2016-йилларда Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтининг ФА-043429-рақамли “Қорақалпоқ фолклори ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини тадқиқ этиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Қорақалпоқ гуманитар фанлари илмий-тадқиқот институтининг 2023-йил 21-июлдаги 291/1-сон маълумотномаси). Натижада мазкур лойиҳа доирасида тайёрланган материалларнинг мазмуни такомиллаштирилган;
профессор М.Миртожиевнинг ўзбек тили фонетикасига оид, жумладан, нутқ бузилиши билан боғлиқ айрим касалликлар ва уларнинг патологияси, товушлар артикуляциясига таъсири, ўзбек тилшунослигида биринчи марта фонетик-анатомик (физиологик) интеграцияси асосидаги тадқиқотларнинг инсон нутқи билан боғлиқ фонетик ва логопедик муаммоларга ечим топишда муҳим аҳамиятига доир берилган хулоса ва тавсиялардан 2017-2020-йилларга мўлжалланган Фарғона давлат университетининг ОТ-Ф-1-100 рақамли “Имконияти чекланган болалар ижтимоий-маданий фаолиятининг бадиий ижодиёт воситалари асосида назарий ва амалий такомиллашуви” фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Фарғона давлат университетининг 2023-йил 22-декабрдаги  04/6453-сон маълумотномаси). Натижада имконияти чекланган болаларнинг нутқ аъзолари билан боғлиқ касалликларни тўғри аниқлаш ва уларнинг келиб чиқиш сабабларини ўрганишга доир материалларнинг мазмунан мукаммаллашувига эришилган;    
олим томонидан таклиф қилинган транскрипсион белгилар тизими, ўзбек тилида лексик урғу табиатининг динамик эмас, балки квантитативлиги ҳақидаги назарий қарашлари, систем-структур тилшунослик доирасида М.Миртожиевнинг семалар таснифи борасидаги аҳамиятга молик фикрлари, сўзнинг маъноси ва тараққиёти, валентлик назариясига доир янгича таснифи ва воситали семантик валентлик, шакл семантикаси валентлиги тушунчаларини ўзбек тилшунослигига олиб киргани юзасидан берилган хулоса ва тавсиялардан Фарғона вилоят телерадиокомпаниясининг 2022-2023-йилларда эфирга узатилган “Очиқ мулоқот”, “Адабий муҳит”, “Махсус репортаж”, “Жараён” кўрсатувларида сухандонларнинг нутқи устида ишлашда кенг фойдаланилган (Фарғона вилоят телерадиокомпаниясининг 2023-йил 14-августдаги 02-12/164-сон маълумотномаси). Натижада мазкур кўрсатувларнинг оммабоблиги ҳамда таъсирчанлуги ошган.