Shirinov Dilshod Kudratovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “COVID-19 og‘ir shakli klinik kechishi xususiyatlarining bemorlar immunofenotipiga bog‘liqligi” 14.00.36 – Allergologiya va immunologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.2.PhD/Tib2959.
Ilmiy rahbar: Shamsutdinova Maksuda Il`yasovna, tibbiyot fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent tibbiyot akademiyasi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Immunologiya va inson genomikasi instituti, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Rasmiy opponentlar: Axmedova Xolida Yuldashevna, tibbiyot fanlari doktori; Fayzullaeva Nigora Yax’yaevna, tibbiyot fanlari doktori.
Yetakchi tashkilot: Toshkent pediatriya tibbyot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi:
COVID-19 og‘ir shakli klinik kechishi xususiyatlarining bemorlar immunofenotipiga bog‘liqligi aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda kasallik kechishining og‘irlik darajasiga qarab o‘zgarishi, ya’ni og‘ir kechishida o‘rta og‘ir kechishiga qaraganda leykotsitlar, CD95+, IgA, IgM, AYuK miqdorining ortishi fonida CD3+, CD4+, CD8+, IRI, CD20+, CD56+, CD38+ limfotsitlar miqdorining keskin kamayishi aniqlangan;
ilk bor COVID-19 bilan kasallangan bemorlar klinik kechishining og‘ir darajasida klinik kechishining o‘rta og‘irlikdagi bemorlarga nisbatan yallig‘lanishga xos (IL-1β, IL-6) sitokinlar miqdorining keskin ortishi fonida IFN-γ miqdorining keskin kamayishi aniqlangan;
ilk bor COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda kasallikning og‘ir kechishini ko‘rsatuvchi indikator xisoblangan sitokinlar o‘zaro (IL-6/IFN-γ va IL-6/IL-1β) nisbatining o‘zgarishi, og‘ir darajadagi bemorlarda o‘rta og‘ir darajadagi bemorlarga nisbatan keskin ortishi aniqlangan;
ilk bor COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda IL-1β va IL-6 sitokinlar zardobdagi va spontan miqdorlarining o‘zaro solishtirma ko‘rsatkichi (yallig‘lanish potensiali) kasallikning og‘ir kechishida o‘rta og‘ir kechishiga qaraganda spontan maxsuloti ishonarli darajadada yuqori bo‘lishi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Toshket tibbiyot akademiyasi Termiz filialining 2023-yil 4-iyuldagi 22-sonli ma’lumotnomasiga ko‘ra (ilmiy yangilikni boshqa sog‘liqni saqlash muassalariga joriy etish bo‘yicha):
birinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati: ilk bor COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda kasallik kechishining og‘irlik darajasiga qarab o‘zgarishi, ya’ni og‘ir kechishida o‘rta og‘ir kechishiga qaraganda leykotsitlar, CD95+, IgA, IgM, AYuK miqdorining ortishi fonida CD3+, CD4+, CD8+, IRI, CD20+, CD56+, CD38+ limfotsitlar miqdorining keskin kamayishi aniqlangan; ilmiy yangilikning ahamiyati: COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda kasallik kechishining og‘irlik darajasiga qarab immun tizim hujayraviy va gumoral bo‘g‘inida o‘zgarishi o‘ziga xos immun javob faoliyati xosil bo‘lishi bilan namoyon bo‘ladi; ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Toshkent viloyatining Qibray tuman tibbiyot birlashmasi va Zangiota tuman tibbiyot birlashmasi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Toshket tibbiyot akademiyasi Termiz filialining 2023 yil 4 iyuldagi 22-sonli ma’lumotnomasi); ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: COVID-19 bilan kasallangan shaxslarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish xamda asoratlarini kamaytirishga imkon yaratadi va ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan; ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Toshkent viloyatining Qibray tuman tibbiyot birlashmasi va Zangiota tuman tibbiyot birlashmasida davolanish shuni ko‘rsatdiki COVID-19 bilan kasallanganlarni kasallik kunining 25% qisqarishi xisobiga bir bemorga nisbatan iqtisodiy samaradorlik 2800000 so‘mni tashkil qilgan; xulosa: Shirinov Dilshod Kudratovichning «COVID-19 og‘ir shakli klinik kechishi xususiyatlarining bemorlar immunofenotipiga bog‘liqligi» nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Toshket tibbiyot akademiyasi Termiz filialining 2023-yil 4-iyuldagi 22-sonli ma’lumotnomasi).
ikkinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati: ilk bor COVID-19 bilan kasallangan bemorlar klinik kechishining og‘ir darajasida klinik kechishining o‘rta og‘irlikdagi bemorlarga nisbatan yallig‘lanishga xos (IL-1β, IL-6) sitokinlar miqdorining keskin ortishi fonida IFN-γ miqdorining keskin kamayishi aniqlangan; ilmiy yangilikning ahamiyati: COVID-19 bilan kasallangan bemorlar o‘ziga xos immun javob faoliyati xosil bulib klinik kechishining og‘ir darajasida klinik kechishining o‘rta og‘irlikdagi bemorlarga nisbatan yallig‘lanishga xos sitokinlar miqdori ortishi tarzida namoyon bo‘ladi; ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Toshkent viloyatining Qibray tuman tibbiyot birlashmasi va Zangiota tuman tibbiyot birlashmasi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Toshket tibbiyot akademiyasi Termiz filialining 2023 yil 4 iyuldagi 22- sonli ma’lumotnomasi); ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: COVID-19 bilan kasallangan shaxslarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish xamda asoratlarini kamaytirishga imkon yaratadi va ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan; ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Toshkent viloyatining Qibray tuman tibbiyot birlashmasi va Zangiota tuman tibbiyot birlashmasida davolanish shuni ko‘rsatdiki COVID-19 bilan kasallanganlarni kasallik kunining 25% qisqarishi xisobiga bir bemorga nisbatan iqtisodiy samaradorlik 2800000 so‘mni tashkil qilgan; xulosa: Shirinov Dilshod Kudratovichning «COVID-19 og‘ir shakli klinik kechishi xususiyatlarining bemorlar immunofenotipiga bog‘liqligi» nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Toshket tibbiyot akademiyasi Termiz filialining 2023-yil 4-iyuldagi 22-sonli ma’lumotnomasi).
uchinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati: ilk bor COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda kasallikning og‘ir kechishini ko‘rsatuvchi indikator xisoblangan sitokinlar o‘zaro (IL-6/IFN-γ va IL-6/IL-1β) nisbatining o‘zgarishi, og‘ir darajadagi bemorlarda o‘rta og‘ir darajadagi bemorlarga nisbatan keskin ortishi aniqlangan; ilmiy yangilikning ahamiyati: COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda kasallikning og‘ir kechishini ko‘rsatuvchi indikatorning o‘zgarishi, ya’ni sitokinlar o‘zaro nisbatining ortishi kasallik jarayonining og‘irlashuvi bilan namoyon bo‘ladi; ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Toshkent viloyatining Qibray tuman tibbiyot birlashmasi va Zangiota tuman tibbiyot birlashmasi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Toshket tibbiyot akademiyasi Termiz filialining 2023-yil 4-iyuldagi 22-sonli ma’lumotnomasi); ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: COVID-19 bilan kasallangan shaxslarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish xamda asoratlarini kamaytirishga imkon yaratadi va ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan; ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Toshkent viloyatining Qibray tuman tibbiyot birlashmasi va Zangiota tuman tibbiyot birlashmasida davolanish shuni ko‘rsatdiki COVID-19 bilan kasallanganlarni kasallik kunining 25% qisqarishi xisobiga bir bemorga nisbatan iqtisodiy samaradorlik 2800000 so‘mni tashkil qilgan; xulosa: Shirinov Dilshod Kudratovichning «COVID-19 og‘ir shakli klinik kechishi xususiyatlarining bemorlar immunofenotipiga bog‘liqligi» nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Toshket tibbiyot akademiyasi Termiz filialining 2023-yil 4-iyuldagi 22-sonli ma’lumotnomasi).
to‘rtinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati: ilk bor COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda IL-1β va IL-6 sitokinlar zardobdagi va spontan miqdorlarining o‘zaro solishtirma ko‘rsatkichi (yallig‘lanish potensiali) kasallikning og‘ir kechishida o‘rta og‘ir kechishiga qaraganda spontan maxsuloti ishonarli darajadada yuqori bo‘lishi isbotlangan; ilmiy yangilikning ahamiyati: COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda sitokinlar zardobdagi va spontan miqdorlarining o‘zaro solishtirma ko‘rsatkichining (yallig‘lanish potensiali) ortishi salbiy o‘zgarishlarga, ya’ni kasallikning og‘ir kechishida olib kelishi bilan izoxlanadi; ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Toshkent viloyatining Qibray tuman tibbiyot birlashmasi va Zangiota tuman tibbiyot birlashmasi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Toshket tibbiyot akademiyasi Termiz filialining 2023-yil 4-iyuldagi 22-sonli ma’lumotnomasi); ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: COVID-19 bilan kasallangan shaxslarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish xamda asoratlarini kamaytirishga imkon yaratadi va ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan; ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Toshkent viloyatining Qibray tuman tibbiyot birlashmasi va Zangiota tuman tibbiyot birlashmasida davolanish shuni ko‘rsatdiki COVID-19 bilan kasallanganlarni kasallik kunining 25% qisqarishi xisobiga bir bemorga nisbatan iqtisodiy samaradorlik 2800000 so‘mni tashkil qilgan; xulosa: Shirinov Dilshod Kudratovichning «COVID-19 og‘ir shakli klinik kechishi xususiyatlarining bemorlar immunofenotipiga bog‘liqligi» nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Toshket tibbiyot akademiyasi Termiz filialining 2023-yil 4-iyuldagi 22- sonli ma’lumotnomasi).
