Pardaev Baxodir Baxtiyorovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Revmatoid artritda bo‘g‘imlar destruksiyasi progressirlanishida sinovial suyuqlik immunotsitokinlarining ahamiyati», 14.00.36 – Allergologiya va immunologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.3.PhD/Tib3948.  
Ilmiy rahbar: Ziyadullaev Shuxrat Xudoyberdievich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Samarkand davlat tibbiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Immunologiya va inson genomikasi instituti, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Rasmiy opponentlar: Nabieva Umida Pulatdjanovna, tibbiyot fanlari doktori; Rustamova Mamlakat Tulyabaevna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Slupskdagi Pomor universiteti (Pol`sha).
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: revmatoid artritda bo‘g‘imlar destruksiyasi progressirlanishida sinovial suyuqlik immunotsitokinlari ahamiyatini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida gematologik (EChT, SRO), biokimyoviy (umumiy Sa+ konsentratsiyasi), yallig‘lanish markerlari (RO va SSPA, MSVA) va immunologik (CD8+, CD16+, CD20+ va CD25+) ko‘rsatkichlardagi miqdoriy o‘zgarishlar kasallikning rentgenologik bosqichlari ortishiga sabab bo‘lishi asoslangan;
ilk bor revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida CD8, CD16, CD20 va CD23 markerli hujayralar sonining ishonarli ortishi xamda CD3, CD4 markerli hujayralar soni va IgG miqdorining keskin kamayishi sababli immunologik disbalans yuzaga kelishi isbotlangan;
ilk bor revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida immun holatining o‘zgarishi, CD20+ hujayralar soni, erta (CD25+) va kech (HLA-DR+) faollashuv markerlari xamda apoptoz induksiyasi (CD95+) omili miqdorining ortishi yallig‘lanish va destruktiv-degenerativ jarayonning kuchayishiga sabab bo‘lishi isbotlangan;
ilk bor bo‘g‘imlaridagi rentgen o‘zgarishlari uchinchi va to‘rtinchi bosqichi bo‘lgan revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida yallig‘lanishga xos IL-6 va IL-17A sitokinlari miqdorining keskin ortishi bo‘g‘im ichidagi tog‘ay shikastlanishi va bo‘g‘im deformatsiyasi rivojlanishiga sabab bo‘lishi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Immunologiya va inson genomikasi instituti Ekspert kengashining 2024 yil 15 martdagi № PhD 5a-2/011-sonli  xulosasiga ko‘ra:
birinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati:  revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida gematologik (EChT, SRO), biokimyoviy (umumiy Sa+ konsentratsiyasi), yallig‘lanish markerlari (RO va SSPA, MSVA) va immunologik (CD8+, CD16+, CD20+ va CD25+) ko‘rsatkichlardagi miqdoriy o‘zgarishlar kasallikning rentgenologik bosqichlari ortishiga sabab bo‘lishi asoslangan; ilmiy yangilikning ahamiyati: revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida kasallikning turli rentgenologik bosqichlariga qarab immun tizim hujayraviy va gumoral bo‘g‘inidagi o‘zgarishlar o‘ziga xos immun javob faoliyati xosil bo‘lishi bilan namoyon bo‘ladi; ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, RITOIATM Samarkad filiali va Navoiy viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Samarkand davlat tibbiyot universitetining 2023 yil 8 yanvardagi 1- sonli ma’lumotnomasi); ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: bo‘g‘im suyuqligi immunotsitokinlariga asoslangan revmatoid artrit faollik darajasini aniqlash kasallikni barvaqt tashxislash, revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish, asoratlarini kamaytirish, nogironlik xavfini kamaytirishga imkon yaratadi xamda ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi; ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: RITOIATM Samarkad filiali va Navoiy viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazida davolanish shuni ko‘rsatdiki, revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlarni tavsiya etilgan algoritm va usuldan foydalangan holda tekshirishlarini o‘tkazish vaqtini qariyib 2-2,5 barobarga qisqartiradi va davolash xarajatlari har bir holat uchun o‘rtacha 350 000 so‘mni, an’anaviy usulda esa 650 000 so‘mni tashkil qiladi; xulosa: Pardaev Baxodir Baxtiyorovichning «Revmatoid artritli bemorlarda sinovial suyuqlik immunologik omillarini baholash»  nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Samarkand davlat tibbiyot universitetining 2023 yil 8 yanvardagi 1- sonli ma’lumotnomasi).
ikkinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati: ilk bor revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida CD8, CD16, CD20 va CD23 markerli hujayralar sonining ishonarli ortishi xamda CD3, CD4 markerli hujayralar soni va IgG miqdorining keskin kamayishi sababli immunologik disbalans yuzaga kelishi isbotlangan; ilmiy yangilikning ahamiyati: revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida  immun tizim hujayraviy va gumoral bo‘g‘inidagi o‘zgarishlar o‘ziga xos immunologik disbalans yuzaga kelishi bilan namoyon bo‘ladi; ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, RITOIATM Samarkad filiali va Navoiy viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Samarkand davlat tibbiyot universitetining 2023 yil 8 yanvardagi 1- sonli ma’lumotnomasi); ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: bo‘g‘im suyuqligi immunotsitokinlariga asoslangan revmatoid artrit faollik darajasini aniqlash kasallikni barvaqt tashxislash, revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish, asoratlarini kamaytirish, nogironlik xavfini kamaytirishga imkon yaratadi xamda ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi; ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: RITOIATM Samarkad filiali va Navoiy viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazida davolanish shuni ko‘rsatdiki, revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlarni tavsiya etilgan algoritm va usuldan foydalangan holda tekshirishlarini o‘tkazish vaqtini qariyib 2-2,5 barobarga qisqartiradi va davolash xarajatlari har bir holat uchun o‘rtacha 350 000 so‘mni, an’anaviy usulda esa 650 000 so‘mni tashkil qiladi; xulosa: Pardaev Baxodir Baxtiyorovichning «Revmatoid artritli bemorlarda sinovial suyuqlik immunologik omillarini baholash»  nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Samarkand davlat tibbiyot universitetining 2023 yil 8 yanvardagi 1- sonli ma’lumotnomasi).
uchinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati: ilk bor revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida immun holatining o‘zgarishi, CD20+ hujayralar soni, erta (CD25+) va kech (HLA-DR+) faollashuv markerlari xamda apoptoz induksiyasi (CD95+) omili miqdorining ortishi yallig‘lanish va destruktiv-degenerativ jarayonning kuchayishiga sabab bo‘lishi isbotlangan; ilmiy yangilikning ahamiyati: revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida erta va kech faollashuv markerlari xamda apoptoz xolatining o‘zgarishi bemorlarda kasallikning kechishi jarayonining og‘irlashuvi bilan namoyon bo‘ladi; ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, RITOIATM Samarkad filiali va Navoiy viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Samarkand davlat tibbiyot universitetining 2023 yil 8 yanvardagi 1- sonli ma’lumotnomasi); ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: bo‘g‘im suyuqligi immunotsitokinlariga asoslangan revmatoid artrit faollik darajasini aniqlash kasallikni barvaqt tashxislash, revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish, asoratlarini kamaytirish, nogironlik xavfini kamaytirishga imkon yaratadi xamda ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi; ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: RITOIATM Samarkad filiali va Navoiy viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazida davolanish shuni ko‘rsatdiki, revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlarni tavsiya etilgan algoritm va usuldan foydalangan holda tekshirishlarini o‘tkazish vaqtini qariyib 2-2,5 barobarga qisqartiradi va davolash xarajatlari har bir holat uchun o‘rtacha 350 000 so‘mni, an’anaviy usulda esa 650 000 so‘mni tashkil qiladi; xulosa: Pardaev Baxodir Baxtiyorovichning «Revmatoid artritli bemorlarda sinovial suyuqlik immunologik omillarini baholash»  nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Samarkand davlat tibbiyot universitetining 2023 yil 8 yanvardagi 1- sonli ma’lumotnomasi).
to‘rtinchi ilmiy yangilik: ilmiy yangilikning mohiyati:  ilk bor bo‘g‘imlaridagi rentgen o‘zgarishlari uchinchi va to‘rtinchi bosqichi bo‘lgan revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida yallig‘lanishga xos IL-6 va IL-17A sitokinlari miqdorining keskin ortishi bo‘g‘im ichidagi tog‘ay shikastlanishi va bo‘g‘im deformatsiyasi rivojlanishiga sabab bo‘lishi isbotlangan; ilmiy yangilikning ahamiyati: revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar sinovial suyuqligi tarkibida yallig‘lanishga xos sitokinlari miqdorining keskin ortishi bo‘g‘im ichidagi tog‘ay shikastlanishi va bo‘g‘im deformatsiyasi rivojlanishi tarzida namoyon bo‘ladi; ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, RITOIATM Samarkad filiali va Navoiy viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi amaliy faoliyatiga joriy kilingan (Samarkand davlat tibbiyot universitetining 2023 yil 8 yanvardagi 1- sonli ma’lumotnomasi); ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: bo‘g‘im suyuqligi immunotsitokinlariga asoslangan revmatoid artrit faollik darajasini aniqlash kasallikni barvaqt tashxislash, revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlarni o‘z vaqtida ixtisoslashtirilgan davolash taktikasini qo‘llash kasalxonada davolanish davomiyligini qisqartirish, asoratlarini kamaytirish, nogironlik xavfini kamaytirishga imkon yaratadi xamda ijtimoiy yordamdan foydalanish kasallikning natijasi va bemorning hayot sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi; ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: RITOIATM Samarkad filiali va Navoiy viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazida davolanish shuni ko‘rsatdiki, revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlarni tavsiya etilgan algoritm va usuldan foydalangan holda tekshirishlarini o‘tkazish vaqtini qariyib 2-2,5 barobarga qisqartiradi va davolash xarajatlari har bir holat uchun o‘rtacha 350 000 so‘mni, an’anaviy usulda esa 650 000 so‘mni tashkil qiladi; xulosa: Pardaev Baxodir Baxtiyorovichning «Revmatoid artritli bemorlarda sinovial suyuqlik immunologik omillarini baholash»  nomli uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Samarkand davlat tibbiyot universitetining 2023 yil 8 yanvardagi 1- sonli ma’lumotnomasi).