Шарипова Гузал Усмонбековнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “История политики религиозной толерантности в государственной системе Малайзии”. 07.00.04 – Диншунослик (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B.2020.4.PhDc/Tar816
Илмий раҳбар: Низаметдинов Нажмиддин Гулямович, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон халқаро ислом академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон халқаро ислом академияси, DSc.35/30.12.2019.Isl/Tar/F.57.01.
Расмий оппонентлар: Муҳаммадсиддиқов Муҳаммадолим Муҳаммадрозиқ ўғли сиёсий фанлар доктори, профессор; Каримова Наталя Эрмановна тарих фанлар доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Малайзия давлат тизимидаги диний бағрикенглик сиёсати тарихини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Этно-конфессионал хилма-хиллик доирасида этник ва диний идентификациялашни та'минлайдиган ҳуқуқий майдонда  "Рукунегара" (“Рукунегара” — Миллий тамойиллар) дастури, диний жиҳатидан эса "Аҳл аз-зимма" (ҳомийлик остида — “أهل الذمة”) билан шарҳлаб берилган Малайзия диний бағрикенглик сиёсати сиёсий ва диний жиҳатдан қўлланилиши аниқланган;
Малакка архипелагида яшовчи этник хитойликлар конфуцийлик диний қадриятларини сақлаб қолганлари туфайли малай ерлик аҳолисининг «Сзин юй лоу чун» (襯齟輳) маданиятини шакллантиришга этник ҳиндуларга қараганда кўпроқ ҳисса қўшгани аниқланди;
Малакка архипелагида хитойликлар диаспорасининг консерватив табиатига қарамай, Пинанг оролида (Ка-Сату) талассократия (θάλασσα  κράτος – денгиз ҳукмронлиги) туфайли «баба-нёня» (娘惹巴巴) деб номланувчи этно-конфессионал гуруҳ шакллангани, айнан шу гуруҳ «перанакан» (перанакан), яъни бағрикенглик маданияти  вужудга келишига сабаб бўлгани исботланди;
ирқий ва диний интеграция учун Малайзия ҳукумати мамлакат ҳудудида «Суварнабхуми» (“सुवर्णभूमि” — олтин замин) тамойилини илгари сурди ва шу орқали тилларнинг хилма-хиллигини сақлаган ҳолда ноёб лингвистик муҳитни ривожлантиришга, мамлакатда 134 тилнинг (112 таси маҳаллий халқлар тили, 22 таси номаҳаллий халқлар тили) мавжудлигига эришгани аниқланди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Малайзия давлат тизимида диний бағрикенглик сиёсати тарихини ўрганиш натижасида ишлаб чиқилган илмий хулоса ва тавсиялар қуйидагича қўлланилди:
Малайзияда диний бағрикенглик сиёсати ҳуқуқий ва диний жиҳатлар призмаси орқали қўлланиши, чунончи ҳуқуқий соҳада бу – “Рукунегера” дастури (“Рукунегера” – Миллий тамойиллар), диний соҳада – Ахл-аз-зимма (бировнинг зиммасидаги шахс – “أهل الذمة”) дастури этник ва конфессионал хилма-хиллик майдонида этник ва диний ўзига хосликни (идентикликни) ҳимоя қилиш механизми эканини асослаган қиёсий-таҳлилий маълумотлар Имом Бухори халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан тайёрланган “Ўзбекистон – бағрикенгик диёри” китоби мазмунини бойитишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом Бухори халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2024-йил 11-январдаги 02/14-сонли маълумотномаси). Натижада олинган маълумотлар ўқувчиларга Малайзия давлат сиёсатини шакллантириш жараёни ва унинг диний бағрикенглик соҳасидаги роли тўғрисида тасаввур ҳосил қилишга ёрдам берди;
Малайзия поликонфессионал жамиятида, Малакка архипелагида яшовчи этник хитойликлар конфуцилик диний қадриятларини сақлаб қолганлари туфайли малай ерлик аҳолисининг «Сзин юй лоу чун» (襯齟輳) маданиятини шакллантиришга этник ҳиндуларга қараганда кўпроқ ҳисса қўшгани тўғрисидаги илмий хулосалар “Жануби-Шарқий Осиёнинг диний ва фалсафий таълимотлари” ўқув қўлланмасини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Дин ишлари бўйича қўмитасининг 2024-йил 15-январдаги 02-02/02/1/95-сонли маълумотномаси). Натижада, келтирилган маълумотлар Малайзиядаги хитой этник диаспораси диний қарашларининг устувор йўналишларини ёритишга ёрдам берди;
Малакка архипелагида хитойлик диаспоранинг консерватив табиатига қарамай Паланг оролида (Ка-Сату) талассократия (θάλασσα  κράτος – денгиз ҳукмронлиги) туфайли «баба-нёня» (娘惹巴巴) деб номланувчи этно-конфессионал гуруҳ шакллангани, айнан шу гуруҳ «перанакан» (перанакан), яъни бағрикенглик маданияти  вужудга келишига сабаб бўлгани тўғрисидаги илмий хулосалар Ўзбекистондаги ислом сивилизацияси маркази фаолиятида самарали фойдаланилди, “Жаҳон илм-фани ва сивилизацияси тараққиётига ҳисса қўшган аждодлар илмий меросини тадқиқ этиш ҳамда янги юксалиш давридаги ютуқларни тарғиб қилиш” бўйича тарғибот ишларида фойдаланилган (Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ўзбекистондаги ислом сивилизацияси марказининг 2024-йил 16-январдаги 08/17/24-сонли маълумотномаси). Натижалар этно-конфессионал маданият тарихи ҳақидаги билимларни шакллантиришга, ёш авлод онгида бағрикенглик тамойилларини тарбиялаш ва мустаҳкамлашга хизмат қилади;
Малайзия давлат тизимида диний бағрикенглик муаммосини шакллантиришда қўлланиладиган илмий хулосалар, манбалар ва назарий-таҳлилий маълумотлар “Суварнабҳуми” таъсирини (“सुवर्णभूमि” – олтин ўлка) кўриб чиқишда атроф-муҳитнинг ўзига хос ривожланишига хизмат қилувчи элементларни назарда тутади. Мамлакатда 134 та тилнинг хилма-хиллиги, улардан 112 таси туб халқлар ва 22 таси туб бўлмаган халқлар ҳақидаги маълумотлар Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича “Ҳаракатлар стратегияси”нинг В йўналиши “Хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни таъминлаш, чуқур ўйланган, ўзаро манфаатли ва амалий руҳдаги ташқи сиёсат” тарғиботида фойдаланилган (Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг 2024-йил 4-апрелдаги 02-08/914-сон маълумотномаси). Ишлаб чиқилган хулосалар натижасида Малайзиянинг кўп маданиятли жамиятининг тарихий ривожланиши кўрсаткичларининг мувофиқлиги ва аниқлигини таъминлаш имконияти пайдо бўлди.