Саидова Азиза Давлатовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): « Илмий-техник терминларнинг лингвосемиотик мавқейи ва ясалиш жараёнлари (инглиз тили мисолида)», 10.00.04 – Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Fil1213.
Илмий раҳбар: Сафаров Шаҳриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Гадоева Мавлуйда Ибрагимовна, филология фанлари доктори, доцент; Жабборов Шерзод Халикулович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз тилидаги илмий-техник терминларининг лингвосемиотик мавқейини белгилаш ва ясалиши билан боғлиқ жараёнларни аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз тили терминосистемасида терминологик сўз ясалиши онгли тарзда кечадиган жараён эканлиги, хосланган сўз ясовчи морфемаларни соҳавий терминологияга сунъий равишда кириши, тушунчаларнинг маълум таснифий тизими шу тушунчаларни лисоний ифода воситаларининг муайян тизими билан боғлашга имкон бериши инсон когнитив ва лисоний фаолиятининг вербаллашуви натижасида юзага келиши исботланган;
термин ясалиш жараёнининг дериватив характери терминологик бирликнинг матн ривожи доирасида воқеланиши, матн ҳосил қилиш қонуниятлари билан белгиланиши, матнда функсионал-услубий нуқтайи назардан мувофиқ ва прагматик йўналган бўлиши мазкур жараён натижаси сифатида терминнинг иккиламчи маҳсулот эканлиги асосланган;  
инглиз тили илмий-техник терминларининг грамматик, лексик ва фразеологик хусусиятлари семантик, структурал ва функционал майдон конституентларининг таснифий омиллари эканлиги ва уларнинг доминант компонент (ядро) атрофида бирлашувчи иккиламчи (периферик) элементлар қўлланишини воқелантирувчи куч эканлиги аниқланган;
инглиз тили лексикасининг муҳим қатлами ҳисобланган соҳалараро полисемантлар махсус вазифа бажарувчи сўзлар сифатида маънонинг хосланганлиги, семасиологик чегараларнинг аниқлиги (бир маънолилиги), интеллектуал софлиги, яъни,  маиший сўз қўллаш учун характерли бўлган образлилик ва эмоционалликдан мустасно хусусиятларига эга эканлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз тилидаги илмий-техник терминларнинг лингвосемиотик мавқейи ва ясалиш жараёнларини аниқлашга доир тадқиқот натижалари асосида:
инглиз тили терминосистемасида терминологик сўз ясалиши онгли тарзда кечадиган жараён эканлиги, хосланган сўз ясовчи морфемаларни соҳавий терминологияга сунъий равишда кириши, тушунчаларнинг маълум таснифий тизимини шу тушунчаларнинг лисоний ифода воситаларининг муайян тизими билан боғлашга имкон бериши инсон когнитив ва лисоний фаолиятининг вербаллашуви натижасида юзага келиши оид назарий хулосалардан Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида 2017-2020 йилларда бажарилган ФА-Ф1-005 “Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослигини тадқиқ этиш” мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2023-йил 05-июндаги 17.01/210-сон маълумотномаси). Натижада лексикографик амалиётга оид тавсиялар ҳамда терминлар ясалишининг доимий қолиплари ва таржима муқобиллари аниқланганлиги илмий мақолаларни тайёрлаш ҳамда уларнинг илмий савиясини оширишга хизмат қилган;
термин ясалиш жараёнининг дериватив характери терминологик бирликнинг матн ривожи доирасида воқеланиши, матн ҳосил қилиш қонуниятлари билан белгиланиши, матнда функсионал-услубий нуқтайи назардан мувофиқ ва прагматик йўналган бўлиши мазкур жараён натижаси сифатида терминнинг иккиламчи маҳсулот эканлигига оид назарий ва амалий материаллардан Самарқанд давлат чет тиллар институтида амалга оширилган И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” мавзусидаги инновацион тадқиқот лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022-йил 26-ноябрдаги 3319/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада терминларнинг лексик-семантик, деривацион хусусиятлари ҳамда терминотизимлар тадқиқи бўйича ишлаб чиқилган тавсиялар инглиз тили мутахассислик фанлари бўйича виртуал ресурслар яратиш такомиллаштирилган;
инглиз тили илмий-техник терминларининг грамматик, лексик ва фразеологик хусусиятлари семантик, структурал ва функционал майдон конституентларининг таснифий омиллари эканлиги ва уларнинг доминант компонент (ядро) атрофида бирлашувчи иккиламчи (периферик) элементлар қўлланишини воқелантирувчи куч эканлиги оид назарий ва амалий материаллардан Самарқанд давлат чет тиллар институтида 2020-2021 йилларда амалга оширилган Темпус Прожеcт 544161-ТЕМПУС-1-2013-1-УК- ТЕМПУС-ЖПCР  Астон Университй ДеТЕЛ “Девелопинг тҳе Теачинг оф Эуропеан ЛангуаГЭС: Модернизинг Лангуаге Теачинг тҳроугҳ тҳе девелопмент оф Блендед Мастерс Программес” мавзусидаги инновацион тадқиқот лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022-йил 26-ноябрдаги 3321/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада ўқитувчи ва талабаларнинг тилшунослик, таржимашунослик соҳаларидаги билимларини ошириш ҳамда магистратура босқичида таълим тизимини такомиллаштириш ва халқаролаштириш мақсадида яратилган ўқув қўлланмаларни шакллантиришда янги ёндашув сифатида мазкур тадқиқотдаги таҳлил амаллари хизмат қилган;
инглиз тили лексикасининг муҳим бир қатлами ҳисобланган соҳалараро полисемантлар махсус вазифа бажарувчи сўзлар сифатида: маънонинг хосланганлиги, семасиологик чегараларнинг аниқлиги (бир маънолилиги), интеллектуал софлиги, яъни,  маиший сўз қўллаш учун характерли бўлган образлилик ва эмоционалликдан мустасно хусусиятларига эга эканлиги билан боғлиқ хулоса ва натижалардан Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясида 2022 йил 25 ноябр куни эфирга узатилган “Ассалом, Самарқанд” кўрсатувини навбатдаги сонининг ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг 2022-йил 29-ноябр 448-сон маълумотномаси). Натижада томошабин ва тингловчиларни бугунги кунда хорижий тилларни ўрганиш ҳамда терминологик бирликларнинг шаклланиши, мулоқот матнида фаоллашув хусусиятлари билан таништиришда муайян даражада такомиллаштирувга эришилган.