Шин Зоя Витальевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Шизофренияли беморларда ижтимоий ва когнитив функцияларнинг хусусиятлари ва комплекс давони оптималлаштириш», 14.00.18 – Психиатрия ва наркология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.PhD/Tib955.
Илмий раҳбар: Ашуров Зарифжон Шарифович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.31.01.
Расмий оппонентлар: Алимов Улугбек Худоярович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Абдуллажонова Шахло Журахановна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Тошкент педиатрия тиббиет институти.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Шизофрения билан касалланган беморларда ижтимоий ва когнитив функцияларининг клиник хусусиятлари бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ижтимоий билишнинг бузилиши нейрокогнитив етишмовчиликни параноид шизофрения билан касалланган беморлардаги негатив ва позитив симптомларга таъсири аниқланган;
параноид шизофрения билан касалланган беморларда негатив ва позитив бузилишлар билан ижтимоий билишнинг операционал, ҳулқ-атвор ва мотивацион  таркиби орасида корреляцион боғлиқлик аниқланган;
параноид шизофрения билан касалланган беморларда ўз ичига ижтимоий бузилишлар уйғунлигини ва фикрлаш доирасини бузилишини олган ижтимоий-когнитив бузилишлар-психопатологик синдроми аниқланган;
параноид шизофрениянинг клиник кўринишида юқори чакка эгати шикастланиши сабабли касалликнинг дастлабки босқичларида эшитиш-нутқ хотирасининг пасайиши ва восита эпчиллигининг бузилиши аниқланган;
параноид шизофрениядаги ижтимоий –конитив бузилишлар ижтимоий функцияни сурункали пасайиб боришига ва беморларни даволанишдан бош тортишига  мотивацион омил бўлиши аниқланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Тошкент тиббиет академияси эксперт кенгашининг 2023 йил 13 январдаги 12\053-сон хулосасига кўра (илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент тиббиет академияси 2022 йил 12 февралдаги 8 н-з 163-сонли 16.02.2022 хати юборилган):
биринчи илмий янгилик: тадқиқот натижаларининг ишончлилиги ишда қўлланиладиган назарий ёндашувнинг тўғрилиги, психологик ва клинико психологик усуллар, беморларни катамнестик кузатиш, ўтказилган текширувларнинг тўғрилиги, статистик тадқиқот усуллари билан ишлов бериш, замонавий компютер технологияларидан фойдаланган ҳолда барча рақамли маълумотларни олиш билан асосланади, шунингдек, назариянинг этарлилиги ва амалий тадқиқотларни амалиётда амалга оширилиширилганидир. Бундан ташқари, ушбу тадқиқотда олинган натижаларни хорижий ва маҳаллий тадқиқотлар билан таққослаш, хулосалар, ваколатли тузилмалар томонидан олинган натижаларни тасдиғи мавжуд. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тошкент шахар психоневрология диспансери №1 бўйича (09.06.2021й.; № 74-1), Тошкент шахар психоневрология диспансери №2 бўйича (08.07.2021й.; №53) буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Тадқиқот натижаларининг илмий аҳамияти шундан иборатки, олиб борилган ишлар натижасида олинган маълумотлар сурункали прогрессив руҳий касалликларнинг энг оғир шакли бўлган-шизофрения касаллигини - нисбатан ижобий ва айниқса салбий кечиши кузатилганда беморларга психотерапевтик таъсир механизмлари ҳақидаги ғояларни чуқурроқ тушуниш ва кенгайтиришга ёрдам беради. Психотерапиянинг ушбу модели амалий тиббиётда психиатрик шифохонадаги беморларнинг энг кўп ва оғир контингентида терапевтик ва реабилитация таъсирининг самарадорлигини сезиларли даражада оширишга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиг иқуйидагилардан иборат: Тадқиқотнинг амалий аҳамияти шундан иборатки, психотерапия самарадорлигини баҳолаш беморларнинг ушбу тоифаси учун ҳақиқий терапевтик вазифалар ва оптимал психотерапевтик усулларни аниқлайди ва шизофрения билан оғриган беморларда ижтимоий ва когнитив бузилишларни ўрганишга бағишланган ишдир, шунингдек, уларнинг терапияси, ҳаёт сифатини яхшилайди, шизофрения билан оғриган беморларда ногиронлик даражасини пасайтиради, чунки бугунги кунда бу ижтимоий соҳа ва руҳий саломатлик соҳасидаги муҳим муаммолардан бири; самарадорликни ошириш ва терапияга риоя қилиш, бу ўз навбатида даволаниш натижаларини ва беморларнинг ушбу гуруҳининг ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшилайди ҳамда касаллик даражаси ва ёндош келтириб чиқарувчи касалликларни аниқлаш орқали даволаш кетма-кетлиги ҳам ўзгариб, бунинг натижасида беморда ортиқча амалиётларсиз, психотерапевтик даво самараси ёрдамида туфайли 1000 000 - 1500000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса. Шизофрения билан оғриган беморларда ижтимоий ва когнитив бузилишларни ҳисобга олиш. Бу психотерапевтик тузатиш самарадорлигини оширади, бу уни беморларнинг тегишли гуруҳини даволаш ва реабилитация амалиётига кенгроқ киритиш имконини берадиучун давлат бюджетидан 500000 дан 750000 минг сўмни тежаш имконини берган.
иккинчи илмий янгилик: шизофрениядаги ижтимоий ва когнитив бузилишларнинг хусусиятларини ягона патопсихологик симптомлар мажмуаси сифатида ўрганиш. Илмий янгиликнинг аҳамияти: Психотерапевтик тузатиш дастурининг самарадорлиги исботланди, натижада симптоматик ҳолат ва ижтимоий фаолият яхшиланди, касаллик ҳақида хабардорликнинг ошиши ва ҳаёт сифатини субъектив баҳолаш ва когнитив даражадаги пасайишлар аниқланди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Тадқиқот натижаларининг ишончлилиги ишда қўлланиладиган назарий ёндашувнинг тўғрилиги, психологик усуллар, клиник ва психологик усуллар, беморларни катамнестик кузатиш, ўтказилган текширувларнинг тўғрилиги, статистик тадқиқот усуллари билан ишлов бериш, замонавий компютер технологияларидан фойдаланган ҳолда барча рақамли маълумотларни олиш билан асосланади, шунингдек, назариянинг етарлилиги ва амалий амалга оширилиши ва амалий тадқиқотлар. Бундан ташқари, ушбу тадқиқотда олинган натижаларни хорижий ва маҳаллий тадқиқотлар билан таққослаш, хулосалар, ваколатли тузилмалар томонидан олинган натижаларни тасдиғи мавжуд. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиг иқуйидагилардан иборат: Тадқиқот натижаларининг илмий аҳамияти шундан иборатки, олиб борилган ишлар натижасида олинган маълумотлар сурункали прогрессив руҳий касалликларнинг енг оғир шакли бўлган - шизофрениянинг нисбатан ижобий ва айниқса салбий кечганида беморларда психотерапевтик таъсир механизмлари ҳақидаги ғояларни чуқурроқ тушуниш ва кенгайтиришга ёрдам беради. Психотерапиянинг ушбу модели амалий тиббиётда психиатрик шифохонадаги беморларнинг энг кўп ва оғир контингентида терапевтик ва реабилитатсия таъсирининг самарадорлигини сезиларли даражада оширишга имкон беради. Бу эса ўз навбатида ногиронлик сони ортишини олдини олади ва ҳар бир ногирон учун давлат томонидан тўланиши керак бўлган нафақа, яъни 1,5 - 2 млндан ортиқ харажатларни иқтисод қилишга эришилади. Хулоса: Шизофрения билан оғриган беморлар учун терапевтик тадбирларни ўтказишда, уларнинг руҳий ҳолатини тўлиқ баҳолаш учун беморларнинг ижтимоий-когнитив бузилишларини ҳисобга олиш керак учун давлат бюджетидан 500000 дан 1500000 минг сўм тежаш имконини берган.
учинчи илмий янгилик: беморларнинг ижтимоий мослашуви бўйича шизофрениядаги салбий аломатлар билан ижтимоий ва когнитив бузилишларнинг алоқасини аниқлаш; илмий янгиликнинг аҳамияти: Тадқиқотнинг амалий аҳамияти шундан иборатки, психотерапия самарадорлигини баҳолаш беморларнинг ушбу тоифаси учун ҳақиқий терапевтик вазифалар ва оптимал психотерапевтик усулларни аниқлайди ва шизофрения билан оғриган беморларда ижтимоий ва когнитив бузилишларни ўрганишга бағишланган ишдир, шунингдек, уларнинг терапияси, ҳаёт сифатини яхшилайди, шизофрения билан оғриган беморларда ногиронлик даражасини пасайтиради, чунки бугунги кунда бу ижтимоий соҳа ва руҳий саломатлик соҳасидаги муҳим муаммолардан бири; самарадорликни ошириш ва терапияга риоя қилиш, бу ўз навбатида даволаниш натижаларини ва беморларнинг ушбу гуруҳининг ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшилайди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Психотерапиянинг ушбу модели амалий тиббиётда психиатрик шифохонадаги беморларнинг энг кўп ва оғир контингентида терапевтик ва реабилитация таъсирининг самарадорлигини сезиларли даражада оширишга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Психотерапевтик даволаш дастурининг самарадорлиги исботланди, натижада симптоматик ҳолат ва ижтимоий фаолият яхшиланди, касаллик ҳақида хабардорликнинг ошиши ва ҳаёт сифатини субъектив баҳолаш ва когнитив даражадаги пасайишлар аниқланди, бир ташхислаш учун ўртача 500000 сўмни ташкил этган.  Хулоса: Шизофрения учун психотерапия давлат бюджетидан 500000 дан 1500000 минг сўм тежаш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: шизофрения билан оғриган беморларда ижтимоий ва когнитив функцияларни психотерапевтик тузатиш учун дифференциал ёндашувнинг самарадорлигини аниқлаш; Илмий янгиликнинг аҳамияти: шизофрения билан оғриган беморларнинг фаол ижтимоий шовқиндан воз кечиши билан боғлиқ ижтимоий ва когнитив бузилишларнинг таъсири баҳоланди; Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: психологик тузатиш дастури ишлаб чиқилди, бу психотерапевтик усулларнинг беморларда терапия учун мотивацияни яратадиган ҳиссий, мотивацион-хулқ-атвор, когнитив компонентга қаратилганлигини кўрсатди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: шизофрения билан оғриган беморлар учун терапевтик тадбирларни ўтказишда уларнинг руҳий ҳолатини тўлиқ баҳолаш учун беморларнинг ижтимоий ва когнитив бузилишларини ҳисобга олиш зарурлиги ҳақида маълумотлар олинган. Хулоса: Шизофрения билан оғриган беморларда ижтимоий ва когнитив бузилишларни ҳисобга олиш. Бу психотерапевтик тузатиш самарадорлигини оширади, бу уни беморларнинг тегишли гуруҳини даволаш ва реабилитация амалиётига кенгроқ киритиш имконини беради учун давлат бюджетидан бир курс учун 1,5 - 2 млндан ортиқ харажатларни иқтисод қилиш имконини берган.