Sayt test rejimida ishlamoqda

Самуков Тулкун Иргашевичнинг
фан доктори (DSc) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ректификация ва экстракция жараёнлари асосида газ конденсатидан эритувчилар олиш технологияларини ишлаб чиқиш ва уларнинг хоссаларини тадқиқоти», 02.00.08 - Нефт ва газ кимёси ва технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.DSc/Т738. 
Илмий маслаҳатчи: Ҳамидов Босит Набиевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Умумий ва ноорганик кимёси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти, DSc.03/30.12.2019.Т.04.01. 
Расмий оппонентлар: Юнусов Мирахмат Пўлатович, техника фанлари доктори, профессор; Раҳмонов Тоир Зоирович, техника фанлари доктори, профессор; Саидаҳмедов Шамсуддин Муҳратович, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: «ЎЗЛИТИНЕФТГАЗ» АЖ.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Шўртан ва Майманак конлари газконденсатидан янги авлод экстрагентлар билан ароматик углеводородларни ажратиш, эритувчилар олиш технологияларини ишлаб чиқиш, уларнинг қўлланилиш соҳаларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Майманак ва Шўртан кимё мажмулалари газконденсатларининг таркиби аниқланиб, ҳақиқий қайнаш нуқтасини аниқлаш билан фракцияланган (ароматик углеводородлар - 17,95-28,05 %, алифатик - 58,13-50,31 %, нафтенлар - 17,8-15,97 %) ва сулфидлаш билан топилган аренлар миқдори бўйича лак бўёқ материаллар - органодисперсия эритувчиларининг таркибига мослиги исботланган;
ГК-ЛКМ серияли мураккаб ва кўп компонентли эритувчиларнинг эксплуатацион хусусиятлари - эритиш қобилияти стандарт смола Каури - бутанол ва анилин нуқтасини аниқлаш, самарали фазавий мувозанати билан асосланган;
Майманак ва Шўртан кимё мажмулалари  газконденсатлари таркибидан бензол- ва толуол полиаминоспиртли экстрагентлар («Лапрол-805», «Лапрамол-294») билан ажратилиб, саноат экстрагентлари -  диетиленгликолга нисбатан 6-6,5 марта, диметил-сулфоксиддан - 1,2 марта, диметилформамиддан 1,5 марта, фурфуролдан эса 2,1 марта селектив эканлиги исботланган; 
экстракцион ажратишда газконденсати компонентларнинг экстрагент функционал гуруҳлари билан ўзаро заиф кимёвий таъсири туфайли экстрагент - ароматик углеводород комплекси ҳосил бўлиши, донор-акцептор назариясига мос экстракциялаш механизми асосланган;
экстракциялаш ҳароратнинг 20 дан 110 °C гача ошиши билан «Лапрамол-294» экстрагентининг хомашё билан таъсир вақти 8,7 дан 2,2 дақиқагача қисқариши ва ароматик углеводородларнинг унуми 32,1 дан 85 фоизгача ошиши исботланган;
Шўртан ва Майманак конлари газконденсатидан самарали экстрагентлар билан ароматик углеводородларни ажратиш, эритувчилар олиш технологиялари ишлаб чиқилан.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Тизимли, аралаш ва индивидуал эритувчилар олиш технологияларини ишлаб чиқиш ва уларнинг қўлланилиш соҳаларини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ректификация жараёнлари асосида газ конденсатидан эритувчилар олиш технологиялари Шуртан нефт-газ қазиб чиқариш бошқармаси ва «Премиум Паинц» МЧЖ ишлаб чиқариш жараёнларига тадбиқ этилган («Ўзбекнефтгаз» АЖнинг 2023 йил 8 февралдаги 02-18-8-126-сон маълумотномаси). Натижада, эритиш қобилияти стандарт смола Каури - бутанол ва анилин нуқтаси билан самарали фазавий мувозанати чегараларига мос эритувчилар ишлаб чиқариш имкониятини берган;
газконденсати асосида эритувчилар ишлаб чиқариш технологияси САНЕГ МЧЖ хорижий компаниясининг «2024-2026 йиллар амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («САНЕГ» МЧЖ хорижий компаниясининг 2023 йил 22 февралдаги ГД-001/440-сон маълумотномаси). Натижада, ГКЛКМ-С3-120/160, ГКЛКМ-А-160/220, ГКЛКМ-С4-120/220 сериядаги эритувчилар ишлаб чиқарилган ва УЗКАБЕЛ АЖ ҚК хориждан келтирилиб фойдаланилаётган нефт асосида ишлаб чиқарилувчи Нефрас С4-135/220 эритувчисини тўлиқ алмаштириш имконини беради;
Шуртан ва Майманак газконденсатидан ректификация асосида эритувчилар олиш технологияси САНЕГ МЧЖ хорижий компаниясининг «2024-2026 йиллар амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («САНЕГ» МЧЖ хорижий компаниясининг 2023 йил 22 февралдаги ГД-001/440-сон маълумотномаси). Натижада, ЎзДст 3035-2015 стандатри талабларига мос, лок боёқ материалларини самарали суюлтирувчи ишлаб чиқариш имконини беради.

Yangiliklarga obuna bo‘lish