Шодмонов Акбар Акрамовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): "Стероид-мойил ва стероид-резистент шаклдаги носпецифик ярали колитни даволашда гравитацион жарроҳликни асослаш", 14.00.27 – Хирургия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3. PhD/Tib2165.
Илмий раҳбар: Курбаниязов Зафар Бабажанович, тиббиёт фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.05.2023.Tib.102.03.
Расмий оппонентлар: Эшонходжаев Отабек Жураевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хакимов Мурод Шавкатович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертатция йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади носпецифик ярали колитнинг гормонга мойил ва гормонал резистент шаклларини даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли шакллари билан беморларни комплекс даволашда гравитацион хирургия курсининг самарадорлиги йўғон ичак шиллиқ қаватидаги яллиғланиш жараёнининг фаоллигини клиник, лаборатор, ҳамда эндоскопик кўринишини мониторинги орқали исботланган;
қайта қуйиш ва шу орқали трансфузион реакциялар частотасини минималлаштириш имконини берувчи плазманинг билвосита электрокимёвий оксигенацияси орқали ўтказиладиган такомиллаштирилган плазмаферез усули ишлаб чиқилган;
носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли шаклларида плазмаферез курси ўтказиш орқали тезлаштирилган ремиссияга, ҳамда узоқ муддат кортикостероидлар ва цитостатиклар қабул қилиш билан боғлиқ асоратларни камайтириши асосланган;
носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли шакллари бўлган беморларда колэктомиялар сонининг етарлича қисқариши ва беморлар яшаш сифатининг яҳшиланишига олиб келувчи плазмаферезнинг такомиллаштирилган усулини қўллаш клиник асосланган.
IV. Тадқиқот натижалатининг жорий қилиниши.
Самарқанд давлат тиббиёт университети эксперт кенгашининг 2024-йил 18-март 23-сон хулосасига кўра:
илмий янгиликнинг моҳияти: носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли шакллари билан беморларни комплекс даволашда гравитацион хирургия курсининг самарадорлиги йўғон ичак шиллиқ қаватидаги яллиғланиш жараёнининг фаоллигини клиник, лаборатор, ҳамда эндоскопик кўринишини мониторинги орқали исботланади; Илмий янгиликнинг аҳамияти: йўғон ичак шиллиқ қаватидаги яллиғланиш жараёнининг фаоллигини клиник, лаборатор, ҳамда эндоскопик кўринишини мониторинги орқали носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли шакллари билан беморларни комплекс даволашда самарали усуллардан бўлган гравитацион хирургия курси тавсия этилган; Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: носпецифик ярали колит билан беморлар даволаш сифатини яҳшилаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш, хусусан, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси 12.01.2024 й. 17-сон буйруғи ва Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмасининг 27.02.2024 й. 421-7-107-ТБ/2024-сон буйруқлари билан хирургия ва колопроктология бўлимлари амалий фаолиятига жорий қилинган (Самарқанд давлат тиббиёт университети қошидаги экспертлик кенгашининг 2024 йил 22 январдаги 4-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли шакллари билан беморларни комплекс даволашда гравитацион хирургия курсининг самарадорлиги йўғон ичак шиллиқ қаватидаги яллиғланиш жараёнининг фаоллигини эндоскопик кўринишини мониторинги натижасида асосий гуруҳ беморларида (64%) таққослаш гуруҳига нисбатан 2 баробар кўп (38%) эндоскопик ремиссияга эришилганлиги исботланди (р<0.05). Ҳатто таққослаш гуруҳининг 4 (7%) нафар беморига ўтказилган даво умуман наф бермаганлиги аниқланди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Носпецифик ярали колит билан беморларнинг стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 4 893 350 сўм (Самарқанд Давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра). Беморларнинг барча лаборатор-инструментал текширишларига жами 755 400 сўм сарфланади. Агарда беморларда тўлиқ даво сеансидан кейин эндоскопик кўриниш ремиссияси 2 баробарга яхшиланганлигини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 1 510 800 сўмни ташкил этади (бир нафар бемор учун). Хулоса: Носпецифик ярали колит билан беморларда тавсия қилинган комплекс даво усулини қўлланилиши 1 йилда 1 510 800 сўмни иқтисод қилиш имконини беради, шундан 453 240 сўм буджет маблағлари, 1 057 560 сўм буджетдан ташқари маблағлар. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Стероид-мойил ва стероид-резистент шаклдаги носпецифик ярали колитни даволашда гравитацион жарроҳликни асослаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига СамДТУ проректори томонидан 2024 йил 05-мартдаги №1898-сонли хати юборилган.
илмий янгиликнинг моҳияти: қайта қуйиш ва шу орқали трансфузион реакциялар частотасини минималлаштириш имконини берувчи плазманинг билвосита электрокимёвий оксигенацияси орқали ўтказиладиган такомиллаштирилган плазмаферез усули ишлаб чиқилган; Илмий янгиликнинг аҳамияти: ишлаб чиқилган плазманинг билвосита электрокимёвий оксигенацияси орқали ўтказиладиган такомиллаштирилган плазмаферез усули орқали трансфузион реаксиялар частотаси камайтирилди; Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: носпесифик ярали колит билан беморлар даволаш сифатини яхшилаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш, хусусан, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси 12.01.2024 й. 17-сон буйруғи ва Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмасининг 27.02.2024 й. 421-7-107-ТБ/2024-сон буйруқлари билан хирургия ва колопроктология бўлимлари амалий фаолиятига жорий қилинган (Самарқанд давлат тиббиёт университети қошидаги экспертлик кенгашининг 2024 йил 22 январдаги 4-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:  ишлаб чиқилган такомиллаштирилган плазмаферез усулини тўлиқ сеансидан сўнг носпецифик ярали колитнинг етакчи симптомларидан бири бўлган тез-тез чиқувчи суюқ дефекация симптоми частотасининг асосий гуруҳдаги НЯКнинг оғир кечиши бўлган беморларда таққослаш гуруҳидаги беморларга (15%) нисбатан 4 марта кам (4%) учраганлиги исботланди (р<0.001). Бу беморлар учун кучли ижтимоий-психологик рол ўйнаб, яшаш сифатининг яхшиланишига катта таъсир қилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Носпецифик ярали колит билан беморларда таклиф этилган такомиллаштирилган плазмаферез курсининг тўлиқ сеансига одатда умумий ўртача 1 180 400 сўм сарфланади (Самарқанд Давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра). Беморларга юқоридаги тавсия қилинган комплекс даво натижасида ижобий натижалар 4 баробар кўп ҳолатда кузатилганлигини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 4 721 600 сўмни ташкил этади. Хулоса: Носпесифик ярали колит билан беморларда тавсия қилинган комплекс даво усулини қўлланилиши 1 йилда 4 721 600сўмни иқтисод қилиш имконини беради, шундан 1 416 480 сўм буджет маблағлари, 3 305 120 сўм буджетдан ташқари маблағлар. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Стероид-мойил ва стероид-резистент шаклдаги носпецифик ярали колитни даволашда гравитацион жарроҳликни асослаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига СамДТУ проректори томонидан 2024 йил 05-мартдаги №1898-сонли хати юборилган.
илмий янгиликнинг моҳияти: носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли шаклларида плазмаферез курси ўтказиш орқали тезлаштирилган ремиссияга, ҳамда узоқ муддат кортикостероидлар ва цитостатиклар қабул қилиш билан боғлиқ асоратларни камайтиришга эришилган; Илмий янгиликнинг аҳамияти: таклиф этилган такомиллаштирилган плазмаферез курсини ўтказиш орқали носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли шаклларида тезлаштирилган ремиссияга, ҳамда узоқ муддат кортикостероидлар ва цитостатиклар қабул қилиш билан боғлиқ асоратларни камайтиришга эришилади; Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: носпесифик ярали колит билан беморлар даволаш сифатини яхшилаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш, хусусан, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси 12.01.2024 й. 17-сон буйруғи ва Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмасининг 27.02.2024 й. 421-7-107-ТБ/2024-сон буйруқлари билан хирургия ва колопроктология бўлимлари амалий фаолиятига жорий қилинган (Самарқанд давлат тиббиёт университети қошидаги экспертлик кенгашининг 2024 йил 22 январдаги 4-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли оғир кечувчи шаклларидаги беморларда таклиф этилган такомиллаштирилган плазмаферез курсини қўллаган ҳолда, даволашнинг тўлиқ сеансидан кейин одатдаги гормонал усулда даволанаётган беморларга (22%) нисбатан 4,5 баробар кўп ҳолатда (96%) клиник ремиссияга эришилди (р<0.001). Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Носпецифик ярали колит билан беморларда таклиф этилган такомиллаштирилган плазмаферез курсининг тўлиқ сеансига одатда умумий ўртача 1 180 400 сўм сарфланади (Самарқанд Давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра). Беморларга юқоридаги тавсия қилинган комплекс даво натижасида 4.5 баробар кўп ҳолатда клиник ремиссияга эришилганлигини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 5 311 800 сўмни ташкил этади. Хулоса: Носпецифик ярали колит билан беморларда тавсия қилинган комплекс даво усулини қўлланилиши 1 йилда 5 311 800 сўмни иқтисод қилиш имконини беради, шундан 1 593 540 сўм буджет маблағлари, 3 718 260 сўм буджетдан ташқари маблағлар. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Стероид-мойил ва стероид-резистент шаклдаги носпецифик ярали колитни даволашда гравитацион жарроҳликни асослаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига СамДТУ проректори томонидан 2024 йил 05-мартдаги №1898-сонли хати юборилган.
илмий янгиликнинг моҳияти: носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли шакллари бўлган беморларда колектомиялар сонининг етарлича қисқариши ва беморлар яшаш сифатининг яхшиланишига олиб келувчи плазмаферезнинг такомиллаштирилган усулини қўллаш клиник асосланган; Илмий янгиликнинг аҳамияти: тавсия қилинган плазмаферезнинг такомиллаштирилган усулини қўлланиши натижасида носпецифик ярали колитнинг стероидга мойил ва стероидга чидамли шакллари бўлган беморларда колектомиялар сонининг етарлича қисқариш ва беморлар яшаш сифатининг яхшиланиш имконини берди; Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: носпецифик ярали колит билан беморлар даволаш сифатини яхшилаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш, хусусан, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси 12.01.2024 й. 17-сон буйруғи ва Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмасининг 27.02.2024 й. 421-7-107-ТБ/2024-сон буйруқлари билан хирургия ва колопроктология бўлимлари амалий фаолиятига жорий қилинган (Самарқанд давлат тиббиёт университети қошидаги экспертлик кенгашининг 2024 йил 22 январдаги 4-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: тавсия қилинган плазмаферезнинг такомиллаштирилган усулини беморларда қўлланилиши носпецифик ярали колитнинг гормонга мойил ва гормонал резистент шакллари бўлган беморларда жарроҳлик аралашувлар частотасини 9,42% дан 4,08% гача (2 баробар) қисқартириш имконини берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги Носпецифик ярали колит билан беморларни стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 4 893 350 сўм (Самарқанд Давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра) сарфланади. Бу сумманинг ичида оператив даво ва 2 кун реанимация бўлимидаги ўрин-кунлар 1 829 900 (431 300 + 1 398 600) сўмни ташкил қилади. Беморларга юқоридаги тавсия қилинган комплекс даво натижасида жарроҳлик аралашувлар частотасини 2 баробар қисқартиришини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 3 659 800 сўмни (2 та беморга) ташкил этади. Хулоса: Носпецифик ярали колит билан беморларда тавсия қилинган комплекс даво усулини қўлланилиши 1 йилда 3 659 800 сўмни иқтисод қилиш имконини беради, шундан 1 097 940 сўм буджет маблағлари, 2 561 860 сўм буджетдан ташқари маблағлар. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланилиши: «Стероид-мойил ва стероид-резистент шаклдаги носпетцифик ярали колитни даволашда гравитацион жарроҳликни асослаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига СамДТУ проректори томонидан 2024 йил 05-мартдаги №1898-сонли хати юборилган.