Sayt test rejimida ishlamoqda

Иусупова Кандилатханнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Эрнест Хемингуей асарлари маъно ва услуб хусусиятларининг таржимадаги талқини муаммолари”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.PhD/Fil1979.
Илмий раҳбар: Исомутдинов Зуҳридин Низамутдинович, филология фанлари номзоди, катта илмий ходим. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Алишер Навоий номидаги Давлат адабиёт музейи. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Камилова Саодат Эргашевна, филология фанлари доктори, профессор; Икромова Феруза Икромхоновна, филология фанлари доктори, доцент. 
Етакчи ташкилот: А.Навоий номидаги ўзбек тили ва адабиёти университети. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Эрнест Хемингуей асарларининг маъно хусусиятлари ва уларнинг таржимадаги талқини муаммоларини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Э.Хемингуей асарлари мазмунини талқин қилишнинг бошқа тилларга хос унсурларни чиқариб ташлаш, муаллиф нутқининг бадиий матнда иштирок этмаслиги, персонажларнинг ўз-ўзига ғолибона баҳо бериши, ўхшаш психологизмларни юзага келтирувчи муайян эквивалентларни излаш каби муаммолари ҳамда таржима матнидаги хронологик адаптацияни бой бериш, асар миллий-маданий жиҳатларини адаптациялаш, шакл билан мазмуннинг ҳамиша мутаносиб келиши таржиманинг адекватлигига таъсир қилиши далилланган;
Эрнест Хемингуейнинг адабий меросига оид танқидий ва таҳлилий адабиётлар тадқиқи натижасида муаллифнинг ижодий ўзига хослиги, унинг асарлари доирасида адабий-эстетик жиҳатдан ёритилган, дунё адабиётшуносларининг йирик тадқиқотларида ёзувчи асарларининг кенг муҳокама қилингани келтирилган; аксар асарлари ёзувчининг биографик асарлари сифатида баҳоланганлиги исботланган; 
ёзувчининг роман ва ҳикоялари таржимасида ёзувчи услубининг қай даражада сақлаб қолинганлиги, уларнинг ўзига хос бадиий-типологик хусусиятлари, жанрларнинг адабий узвийлиги ва Э.Хемингуей ижодининг турли босқичларида фалсафий-эстетик қарашларида, асарларининг ўзбек тилидаги таржималарида ҳам ўз аксини топганлиги асосланган; 
адиб асарларини таржима қилиш муаммолари асосида асарнинг яратилиш тарихи; қаҳрамон психологик ҳолатларини вербаллаштирадиган лисоний воситаларни аниқлаш;  асарнинг услубий салоҳиятини баҳолаш нуқтаи назаридан тавсиялар ишлаб чиқилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ҳозирги жаҳон адабиётшунослигида кечаётган жараёнларни ўрганиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Э.Хемингуей асарлари мазмунини талқин қилишнинг бошқа тилларга хос унсурларни чиқариб ташлаш, муаллиф нутқининг бадиий матнда иштирок этмаслиги, персонажларнинг ўз-ўзига ғолибона баҳо бериши, ўхшаш психологизмларни юзага келтирувчи муайян эквивалентларни излаш каби муаммолари ҳамда таржима матнидаги хронологик адаптацияни бой бериш, асар миллий-маданий жиҳатларини адаптациялаш, шакл билан мазмуннинг ҳамиша мутаносиб келиши таржиманинг адекватлигига таъсир қилиши далилланганлигига оид хулосалардан 2017-2020 йилларда Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида бажарилган “Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш” мавзусидаги лойиҳада фойдаланилган (ЎзРФА ҚБ Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2022 йил 16 майдаги 38-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳа доирасида ушбу ишнинг натижалари билан юксак таржима санъати тўғрисидаги билим ҳамда халқлар ўртасидаги дўстликни мустаҳкамлаш каби эзгу мақсадларга эришилган;
Эрнест Хемингуейнинг адабий меросига оид танқидий ва таҳлилий адабиётлар тадқиқи натижасида муаллифнинг ижодий ўзига хослиги атрофлича ёритиб берилган, дунё адабиётшуносларининг йирик тадқиқотларида ёзувчи асарларининг кенг муҳокама қилингани келтирилган; аксар асарлари ёзувчининг биографик асарлари сифатида баҳоланганлигига оид хулосалардан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси қошидаги “Жаҳон адабиёти” журналининг илмий семинари ва йиллик ҳисоботларида    фойдаланилган (“Жаҳон адабиёти” журналининг 2022 йил 15 декабрдаги 62-сон маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси ҳомийлигида чоп этиладиган “Жаҳон адабиёти” журналида Э.Хемингуейнинг “Борлик ва йўқлик” романи таржимаси чоп этилди ҳамда асарнинг тили ва услуби, композицияси мураккаб бўлган мазкур роман таржимаси ўзбек китобхонлари томонидан катта таҳсинга сазовор бўлганлиги туфайли қўйилган мақсадга эришилган; 
адиб асарларини таржима қилиш муаммолари асосида асарнинг яратилиш тарихи; қаҳрамон психологик ҳолатларини вербаллаштирадиган лисоний воситаларни аниқлаш;  асарнинг услубий салоҳиятини баҳолаш нуқтаи назаридан тавсиялар ишлаб чиқилганлигига оид хулосалардан Ўзбекистон-Қирғизистон Дўстлик жамияти 60-01/108 “Ўзбекистон-Қирғизистон” дўстлик жамиятини ривожлантириш, бадиий таржимачиликни тараққий эттириш доирасидаги “Сўз қисмати” китобини тайёрлаб нашр этиш” номли лойиҳасида фойдаланилган (“Ўзбекистон-Қирғизистон” дўстлик жамиятининг 2023 йил 28 мартдаги 8-сон маълумотномаси). Натижада, тадқиқот натижалари хорижий тиллардан ўзбек тилига таржимада тилнинг миллий хусусиятларини сақлаб қолиш нуқтайи назаридан мазкур лойиҳада фойдаланилганлиги учун халқлар ўртасидаги дўстликни сақлаш мақсадига эришилган.  
ёзувчининг роман ва ҳикоялари таржимасида ёзувчи услубининг қай даражада сақлаб қолинганлиги, уларнинг ўзига хос бадиий-типологик хусусиятлари, жанрларнинг адабий узвийлиги ва Э.Хемингуей ижодининг турли босқичларида фалсафий-эстетик қарашларида, асарларининг ўзбек тилидаги таржималарида ҳам ўз аксини топганлигига оид хулосалардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалидаги “Тақдимот” кўрсатувининг бир қатор сонларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканали 2022-йил 22-декабрдаги 06-28-1803-сон маълумотномаси). Натижада, мамлакатимиз аҳолисини Эрнест Хемингуей асарлари билан чуқурроқ таништириш, уларда тараннум этилган умуминсоний туйғуларни тарғиб этиш мақсадига эришилган.   

Yangiliklarga obuna bo‘lish