Sayt test rejimida ishlamoqda

Худоярова Эътибор Ахатовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Мн(ИИ), Ни(ИИ), Cу(ИИ), Зн(ИИ) ионларининг фторли тетракетон ҳосилалари билан комплекс бирикмалари синтези, тузилиши,  хоссалари», 02.00.01 – Ноорганик кимё (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/К616.
Илмий раҳбар: Умаров Бақо Бафоевич, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, PhD.03/30.12.2019.К.72.01.
Расмий оппонентлар: Даминова Шахло Шариповна, кимё фанлари доктори, профессор; Мардонов Ўктам Мардонович, кимё фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: фтор тутган тетракарбонил бирикма ва гидразонли, карбазонли ҳосилаларини синтез қилиш, уларнинг оралиқ металлар ионлари билан комплексларини олиш, уларнинг таркиби, тузилиши ва хоссаларини, биологик фаоллиги ва ишлатилиш соҳаларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор ПТФБДБ ва унинг ацетил-, бензоил- ва м-гидроксибензоилгидразонлари ва тиосемикарбазони синтез қилинган;
олинган 4 та лиганд асосида Мн(ИИ), Ни(ИИ), Cу(ИИ) ва Зн(ИИ) ионларнинг 16 гомобиядроли ва 4 та гетеробиядроли комплекс бирикмалари синтез қилинган;
квант-кимёвий усулларнинг такомиллаштирилган дастурларидан фойдаланиб, синтез қилинган лигандлар ва уларнинг комплекслари молекулаларнинг геометрик ва энергетик параметрлари, атомлардаги зарядларнинг тақсимоти, реаксион марказлари аниқланган;
янги синтез қилинган фторли тетракетоннинг гидразонлари олиниб, улар асосида синтез қилинган комплекс бирикмаларнинг таркиби, тузилиши, УБ-, ИҚ-, ЯМР 1Ҳ-, ЭПР спектроскопияси усуллари ёрдамида исботланган;
синтез қилинган органик моддалар полидентат лигандлар сифатида саноат корхоналарининг чиқаётган оқова сувлар таркибидаги оғир металлар (Мн2+, Ни2+, Cу2+, Зн2+) ионларини танлаб чўктириб ажратиш, уларни сифат ва миқдор анализида қўллаш усули яратилган;
синтез қилинган янги лигандларнинг Мн2+, Ни2+, Cу2+ ва Зн2+ ионлари билан комплекс бирикмаларни Ф. солани, А. алтерната ўсимлик замбуруғлари ривожланишига қарши фунгицидлик хоссалари аниқланган;
синтез қилинган органик моддалар-ПТФБДБ (C14Ҳ28О4Ф6) ва (Э)-Н'-бензилиденбензоилгидразид ((Э)-Нъ-ББГ) (C14Ҳ12Н2О) ларнинг монокристаллари ўстирилиб, уларнинг молекулаларнинг тузилиши РТТ усули билан исботланган;
синтез қилинган моддаларнинг термик хоссалари, термик парчаланиш механизми ва уларнинг миқдорий, энергетик жиҳатлари ҳамда термодинамик катталиклари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Мн(ИИ), Ни(ИИ), Cу(ИИ), Зн(ИИ) ионларининг фторли тетракетон ҳосилалари билан комплекс бирикмалари синтези, тузилиши,  хоссаларини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
пара-[бис-1,4-(4,4,4-трифторбутандион-1,3)]-бензол (C14Ҳ28О4Ф6)нинг рентген тузилиш таҳлили натижалари Кембриж кристаллографик ма'лумотлар базасига киритилган (CCДC 1045842). Натижада, базага киритилган кимёвий бирикмалар ўхшаш бирикмаларни синтез қилиш ва тузилишини тавсифлашда тақдим этилган ма'лумотлардан фойдаланиш имконини берган;
таркибида Н,О2 ва Н,О,С донор атомлар тутган бис-тридентат, кучли хелатловчи табиатга эга лигандлар “Навоий кон-металлургия комбинати” АЖда амалиётга жорий этилган (Навоий кон-металлургия комбинати АЖнинг 2023 йил 4 октябрдаги 23/01-01-07/490-сонли маълумотномаси). Натижада, оқова сув таркибидаги Мн(ИИ), Ни(ИИ), Cу(ИИ), Зн(ИИ), Cд(ИИ) ионларини танлаб чўктириш, уларнинг сифат ва миқдор таркибини аниқлаш учун аналитик реагент сифатида тавсия этиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish