Валиев Шухрат Аширбоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Яйлов фитоценозлари доминант турларининг чорва моллари боқилиши шароитидаги экофизиологик хусусиятлари (Қарнобчўл мисолида)», 03.00.05 – Ботаника, 03.00.07 – Ўсимликлар физиологияси ва биокимёси (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/B916.
Илмий раҳбар: Ражабов Тошпўлот Файзуллоевич, биология фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, PhD.03/30.12.2019.B.02.08.
Расмий оппонентлар: Ўроқов Сирожиддин Худайбердиевич, биология фанлари доктори, профессор; Адилов Бехзод Абдуллаевич, биология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: чорва молларининг турли хил боқилиш интенсивликлари таъсиридаги Қарнобчўл табиий яйловларида доминант ўсиликларининг фитоценотик, экофизиологик ва биокимёвий ўзгаришларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
яйловлардаги доминант турларнинг экофизиологик хусусиятлари ва биокимёвий таркиби чорва моллари боқилиш даражаларига боғлиқ равишда ўзгариши очиб берилган;
яйловларда боқилиш интенсивлигининг ортиши билан фитоценозлардаги сеноз ҳосил қилувчи типик доминант тур (Артемиса диффуса Красч. эх Полжаков) да сув тақчиллиги ва фотосинтетик пигментлар миқдорининг ортиб бориши аниқланган;
юқори боқилиш шароитида А.диффуса озуқавийлик даражасининг пасайиши, хусусан протеин ва азот миқдорининг ўртача 40% га ва умумий углеводлар миқдорининг 55% гача камайиши аниқланган;
яйлов пасквал турларининг юқори боқилиш шароитига физиологик жиҳатдан мослашувчанлиги, рақобатбардошлиги ва фитоценозда кенг тарқалиш имкониятлари илмий асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Яйлов фитоценозлари доминант турларининг чорва моллари боқилиши шароитидаги экофизиологик хусусиятлари (Қарнобчўл мисолида) бўйича олинган илмий натижалар асосида:
яйловларда чорва молларининг боқилиши шароитида яйловлар инқирозининг бошланғич, паст, ўрта ва юқори даражаларида яйловлардаги доминант ўсимликларнинг геоботаник кўрсатгичлари, физиологик хусусиятлари, яйлов ўсимликлар қопламининг умумий экологик ва хўжалик ҳолати Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш қўмитасининг қоракўлчилик субъектлари фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш қўмитасининг 2023 йил 5 декабрдаги 1-2/803-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу қоракўлчилик субъектларининг 18 минг гектар яйлов майдонларининг табиий ҳолатини яхшилаш, чорва моллари боқилиш даражаларини меъёрлаштириш, яйловлар табиий ҳолатини сақлаш ҳамда улардан самарали фойдаланиш имконини берган;
ўсимликларининг фитоценотик ва экофизиологик кўрсаткичлари, яйловларнинг табиий ҳолатини ва деградация босқичларини баҳолаш асосида ишлаб чиқилган тавсиялар БМТ Тараққиёт дастурининг “Глобал аҳамиятга эга биохилма-хиллик учун муҳим бўлган асосий тоғли ҳудудларда табиий ва ўрмон ресурсларини барқарор бошқариш” номли халқаро лойиҳаси доирасида Қашқадарё вилояти Қамаши давлат ўрмон  хўжалиги табиий яйловларидан самарали фойдаланиш, табиий ҳолатини сақлаш ва деградацияга учраган яйловларни қайта тиклаш тадбирларининг бажарилишида ишларида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2023 йил 28 октябр 03-03/3-6270-сон маълумотномаси). Натижада, яйловлар табиий ҳолатини яхшилаш, ем-хашак базасини мустаҳкамлаш ва ҳосилдорликни 25% га ошириш имконини берган.