Мусаев Акмалбек Ибрагимджановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглизча - Ўзбекча дипломатия соҳасига оид терминларнинг структур-семантик таҳлил”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.PhD/Fil2772.
Илмий раҳбар: Хошимова Дилдора Мадаминовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти, PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01.
Расмий оппонентлар: Раупова Лайло Раҳимовна, филология фанлари доктори, профессор; Эргашева Гули Исмоил қизи, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларидаги дипломатия соҳасига оид терминларни структур-семантик жиҳатини очиб беришдан  иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз ва ўзбек тилларидаги дипломатия соҳасига оид терминологик тизимларнинг тадрижий шаклланиши, ривожланиш босқичлари ва ҳозирги давр ҳолати ҳамда уларнинг кенг тарқалганлик, системавийлик, ривожланиш ва турғунлик хусусиятлари очиб берилган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги дипломатия соҳасига оид терминлар (персон, преамбула, реквизиция)нинг деривацион жиҳатларини аниқлаш орқали уларнинг лексик-семантик, функсионал-семантик, синтактик жиҳатлари ҳамда соф дипломатик терминлар ва умумистеъмол тилдаги терминларга ажралиши асосланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги дипломатик терминологиянинг диахрон аспектдаги илмий ҳамда халқ этимологиялари филологик жиҳатдан аниқланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги дипломатик терминларнинг илмий-техникавий терминологик тизим доирасида, аниқликка ва ихчамликка интилиш усулларига кўра дипломатик луғат тизимини бойитиш йўллари далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларида дипломатия соҳаси терминологиясини структур-семантик, функсионал-семантик таҳлилидан олинган илмий натижалар ва амалий таклифлар асосида:
инглиз ва ўзбек тилларидаги дипломатия соҳасига оид терминларнинг структур-семантик ҳамда прагматик хусусиятларини тилшунослик нуқтаи-назаридан аниқлаш, терминларнинг лексик-семантик моҳиятини, когнитив-прагматик, деннотатив ҳамда коннотатив, диахрон ва синхрон, гендер жиҳатларини ёритиш, инглиз ва ўзбек тилларидаги дипломатия соҳасига оид терминларнинг консептуал талқинига хос типологик ва дифференциал белгилар хусусияти, таржима қилиш жараёнида туғиладиган муаммоларни, трансформацион жараёнларни аниқлаб, уларни адекват ўгиришга қулай таржима усуллари бўйича илмий-назарий тавсияларни шакллантириш ҳамда таржимон услуби ва маҳоратини бадиий таржима матнлари воситасида далиллаш, инглиз ва ўзбек тилларида дипломатия соҳасига оид терминларнинг лексик-маъновий, структуравий турларини таснифлаш, уларни ифодалаш билан боғлиқ белгиларни кўрсатиб беришга доир илмий хулоса ва натижалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида бажарилган ФА-Ф1-ОО5 “Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш” (2017–2020 й.й.) мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳани амалга оширишда лойиҳанинг назарий асосини мустаҳкамлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2023-йил 2-февралдаги 17-01-200-сон маълумотномаси). Натижада лексикография мезонлари асосида ўзбекча,инглизча ва русча дипломатия соҳасига оид терминлар ўқув луғати яратилган;
 инглиз ва ўзбек тилларидаги дипломатия соҳасига оид терминларнинг деривацион жиҳатларини аниқлаш орқали уларнинг лексик-семантик, функсионал-семантик, синтактик жиҳатлари ҳамда соф дипломатик терминлар ва умумистеъмол тилдаги терминларга ажралиши  далилланган илмий хулосалардан Фарғона давлат университетида 2020-2022 йилларга мўлжалланган УЗ800-20-ГР-0040 “2020 Аccесс Миcросчоларшип Програм Фергана Стате Университй” халқаро лойиҳа доирасида фойдаланилган (Фарғона давлат университетининг 2023-йил 5-апрелдаги 01-13-34-сон маълумотномаси). Натижада инглиз ва ўзбек тилларидадаги дипломатик терминологиянинг диахрон аспектдаги этимологик хусусиятлари аниқланган ва фактик-аналитик материаллар асосида луғат тузиш тамойиллари ишлаб чиқилган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги дипломатия соҳасига оид мавжуд терминларнинг аслиятига кўра лексик-семантик, структур-семантик хусусиятлари, чоғиштирилаётган тиллар луғатлари асосида лексикографик мезони ишлаб чиқилган, мазкур соҳа терминологик луғатларини тузишнинг услубий ёндашувларини такомиллаштиришга  оид хулоса ва умумлаштирилган фикрлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДУК “Маданий-маърифий ва бадиий эштиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Миллат ва маънавият”, “Таълим ва тараққиёт” номли радиоештиришларининг 2022 йил феврал ва май сонларида эфирга узатилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканалининг 2022-йил 10-октябрдаги 04-36-1698-сон маълумотномаси). Натижада тадқиқот ишида Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг “Бобурнома” асаридаги дипломатик муносабатлар ҳамда дипломатия соҳасига оид терминларнинг бугунги кун дипломатик муносабатларга қай даражада боғлиқ эканлиги илмий жиҳатдан асосланган.