Турдиалиев Анварбек Хусиновичнинг
Фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
     Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Денов шевасини ареал ўрганиш ва тил корпусига жойлаштириш”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.3.PhD/Fil1938.
Илмий раҳбар: Аширбоев Самихон, филология фанлари доктори, профессор.  
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01.
Расмий оппонентлар: Собиров Абдулҳай Шукурович, филология фанлари доктори, профессор; Абдурахмонова Нилуфар Зайнобиддин қизи, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Денов ареалидаги қарлуқ, қипчоқ шеваларининг фонетик, морфологик хусусиятлари ва бу шеваларга тожик тилининг таъсири, аксинча, бу шеваларнинг тожик тилига таъсирини очиб бериш ва уларнинг натижаларини диалектал корпусга жойлаштириш масаласини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Денов шеваси ареалогик ва контактологик режада илк бор ўрганилган, ареалдаги қарлуқ, қипчоқ шеваларининг жойлашиш ўринлари, аҳоли таркиби ҳамда уларнинг ўзаро муносабатлари аниқланган, шунингдек бу икки ўзбек шевасининг  тожик тили билан муносабатидаги ўзига хосликлар далилланган;
Денов қарлуқ, қипчоқ лаҳжаси шеваларининг унлилар тизими, фонетик қонун ва жараёнлар, эгалик, келишик, кўплик ва феъл шаклларининг морфологик хусусиятлари адабий тил билан қиёсланган ҳолда очиб берилган;
ўзбек диалектологиясига  Сурхондарё бир диалектал зона сифатида белгиланган бўлиб, бу унинг кучсиз фокус нуқтасига эга эканлиги билан изоҳлангани аниқланиб, Денов шевасининг нисбатан мураккаброқ таркиби уни кичик диалектал зона сифатида ажратиш имконини бериши  исботланган;
Денов кичик диалектал зонасидаги шева фактларини корпусга жойлаштириш бўйича   лингвистик ва эксралингвистик теглаш, мета маълумотларни шакллантириш, транскрипсиядаги шева матнларини Униcодда ўқитиш зарурати асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Денов шевасини ареал ўрганиш ва тил корпусига жойлаштириш бўйича олинган илмий натижалар бўйича;
Денов шеваси ареалогик ва контактологик режада илк бор ўрганилган, ареалдаги қарлуқ, қипчоқ шеваларининг жойлашиш ўринлари, аҳоли таркиби ҳамда уларнинг ўзаро муносабатлари аниқланган, шунингдек бу икки ўзбек шевасининг  тожик тили билан муносабатидаги ўзига хосликлар далилланганлигига ҳамда Денов қарлуқ, қипчоқ лаҳжаси шеваларининг унлилар тизими, фонетик қонун ва жараёнлар, эгалик, келишик, кўплик ва феъл шаклларининг морфологик хусусиятлари адабий тил билан қиёсланган ҳолда очиб берилганлигига оид илмий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2019 – 2022-йилларда бажарилган А-ОТ-2019-10 рақамли “Ўзбек тилида неймингнинг меъёрий-ҳуқуқий асосларини яратиш” номли амалий грант лойиҳасида фойдаланилган (Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 23-октябрдаги 01/10-2222-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек халқ шевалар луғат бойлигидаги лексемалар, ҳозирги кунда шеваларда қўлланиладиган қадимий соф туркий сўзларнинг генеологик томондан ўрганилишига асос бўлган;
ўзбек диалектологиясига  Сурхондарё бир диалектал зона сифатида белгиланган бўлиб, бу унинг кучсиз фокус нуқтасига эга эканлиги билан изоҳлангани аниқланиб, Денов шевасининг нисбатан мураккаброқ таркиби уни кичик диалектал зона сифатида ажратиш имконини бериши  исботланганлиги ҳамда Денов кичик диалектал зонасидаги шева фактларини корпусга жойлаштириш бўйича лингвистик ва эксралингвистик теглаш, мета маълумотларни шакллантириш, транскрипсиядаги шева матнларини Униcодда ўқитиш зарурати асосланганлигига доир илмий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2022–2023-йилларда бажарилган “Хизмат кўрсатиш обектлари миллий номлари интерактив электрон платформасини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети ҳузуридаги Давлат тилида иш юритиш асосларини ўқитиш ва малака ошириш марказининг 2023-йил 18-октябрдаги 1017-сон маълумотномаси). Натижада хизмат кўрсатиш обектларига ном қўйиш жараёнини енгиллаштириш, муқобилларини топишда асосий манба бўлиб хизмат қилган.