Qurbonova Maftuna Faxriddinovnaning
fan doktori (DSc) himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtissoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): “Ixtisoslashtirilgan maktablarda zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni pedagogik qadriyatlar asosida rivojlantirish (o‘zbek tili va adabiyoti o‘qitish metodikasi misolida)”, 13.00.02 – Ta’lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi (pedagogika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.1.DSc/Ped848.
Ilmiy tadqiqot ishi bajarilgan muassasa nomi: Chirchiq davlat pedagogika universiteti.
Ilmiy maslahatchi: Botirova Shaxlo Isamiddinovna, pedagogika fanlari doktori (DSc), professor.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Chirchiq davlat pedagogika universiteti, DSc.03/30.04.2021.Ped.82.01.
Rasmiy opponentlar: Matchonov Sapa, pedagogika fanlari doktori, professor; Quronov Muhammad pedagogika fanlari doktori (DSc), professor; Umurova Go‘zal Xotamovna, filologiya fanlari doktori (DSc), professor.
Yetakchi tashkilot: Qarshi davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi ixtisoslashtirilgan maktablarda zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni pedagogik qadriyatlar asosida rivojlantirishning ilmiy-nazariy asoslarini aniqlash va takomillashtirishga doir metodik taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ixtisoslashtirilgan maktablarda zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni shakllantirishning nazariy asrektlari, redagogik komronentlari va ilmiy-metodologik asoslari jahon ta’lim amaliyoti standartlarini fakultativ, aksiologik va deontologik fanlarning o‘quv dasturi mazmuniga redagogik qadriyatlar asosida zamonaviy shaxsni shakllantirish algoritmi orqali imrlementatsiya qilish asosida aniqlashtirilgan;
zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni redagogik qadriyalar asosida shakllantirishning mazmuni, tarkibi va meʼyoriy talablarini ortimallashtirish hamda samaradorligini oshirish mexanizmlari pedagogik OTMlari bilan integratsion ta’minot dasturini ixtisoslashtirilgan maktablar o‘quv dasturlariga moslashtirish, dunyo ta’lim makonida kuzatilayotgan globallashuv, raqamlashuv, integratsiyalashuv kabi konseptual jarayonlarni milliy ta’lim dasturlariga o‘zaro akademik almashinuvni joriy etish orqali konvertatsiyalash asosida takomillashtirilgan;
ixtisoslashtirilgan maktablarlarda zamonaviy ta’limiy yondashuvlar (Soft skills, 4 K, STEM, STEAM, PISA, SAT)ni redagogik qadriyatlar asosida shakllantirish modeli zamonaviy redagogik faoliyati (moderator, fasilitator, tyutor, mentor)da qadriyatga asoslangan ta’limiy loyihalar (“selfstyde”, “qadriyatlar shajarasi”, “Intuisiya mashg‘uloti”, “5+” )ni dars va darsdan tashqari jarayonlarni samarali tashkil etishning redagogik bosqichlari (motivatsion, kognitiv, operatsion-texnologik, refleksiv-baholash)ga integratsiyalashda o‘quvchi portfoliosi va sotsial media diagnostikasi kabi vositalari asosida takomillashtirilgan;
ixtisoslashtirilgan maktab o‘quvchilarida zamonaviy ta’limiy yondashuvlar (Soft skills, 4K, STEM, STEAM, PISA, SAT dasturi)ni rivojlantirishda aniq maqsadga asoslanuvchi shaxsga yo‘naltirilgan rragmatik o‘quv muhiti talablariga mos keluvchi, redagogik qadriyatlarni rivojlantirish trayektoriyasi(integratsion, individual, simbiotik, sinergetik faoliyatlar)ni belgilovchi, redagogik qadriyatlar ekotizmini shakllantiruvchi tezkor mushohadali axborot almashishga o‘rgatuvchi mantiqiy, tanqidiy keyslarni ijtimoiy vaziyatlarda modellashtirish va qayta aloqali faoliyatda tezkor diagnostik munosabatda qo‘llashga o‘rgatuvchi metodik ishlanmalar ishlab chiqilgan;
ta’lim mazmuni va sifatiga qo‘yiladigan zamonaviy talablar o‘quvchilar bilan ta’limiy faoliyatni samarali tashkil etishga yo‘naltirilgan muammoli, rivojlantiruvchi, teskari ta’lim, loyihalash, kouching, MIMM, o‘quvchi rortfoliosi kabi metodik tavsiyalar tizimi filologik fanlarning (individual, variativ, mobil, intensiv) imitatsion o‘qitish shakllariga, ergonomik talablarga muvofiq tizimli qo‘llash, integratsiya muhitida adaptivlashtirish asosida takomillashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Ixtisoslashtirilgan maktab o‘quvchilarida zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni pedagogik qadriyatlar asosida shakllantirishga doir tadqiqot natijalari asosida:
ixtisoslashtirilgan maktablarda zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni shakllantirishning nazariy asrektlari, redagogik komronentlari va ilmiy-metodologik asoslari jahon ta’lim amaliyoti standartlarini fakultativ, aksiologik va deontologik fanlarning o‘quv dasturi mazmuniga redagogik qadriyatlar asosida zamonaviy shaxsni shakllantirish algoritmi orqali imrlementatsiya qilishga doir amaliy taklif va tavsiyalar Termiz davlat universiteti ilmiy tadqiqot rejasining 617309-EPP-1-2020-1-EPPKA2-CBHE-JP raqamli “Central Asia - TRIGGER” mavzusidagi ilmiy-amaliy loyihasini amalga oshirishda foydalanilgan (Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi Termiz davlat universiteti 2023-yil 8-apreldagi 6/12-1171-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, ixtisoslashtirilgan maktab o‘quvchilarida zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni redagogik qadriyatlar asosida shakllantirishning amaliy-metodik tizimini takomillashtirishga erishilgan;
zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni redagogik qadriyalar asosida shakllantirishning mazmuni, tarkibi va meʼyoriy talablarini ortimallashtirish hamda samaradorligini oshirish mexanizmlari pedagogik OTMlari bilan integratsion ta’minot dasturini ixtisoslashtirilgan maktablar o‘quv dasturlariga moslashtirish, dunyo ta’lim makonida kuzatilayotgan globallashuv, raqamlashuv, integratsiyalashuv kabi konseptual jarayonlarni milliy ta’lim dasturlariga o‘zaro akademik almashinuvni joriy etish orqali konvertatsiyalash masalalariga doir amaliy taklif va tavsiyalar 60110500 - Boshlang‘ich ta’lim mutaxassisligi uchun yaratilgan “Boshlang‘ich ta’limda STEAM” nomli darslikda foydalanilgan (Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2023-yil 22-dekabrdagi 537-sonli buyrug‘i, 537369-raqamli nashr guvohnomasi). Natijada, bo‘lajak o‘qituvchilarni zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni redagogik qadriyatlar asosida shakllantirishda adaptivligini hamda integratsiyon ta’minot dasturlarini tayyorlash samaradorligini oshirishga xizmat qilgan;
ixtisoslashtirilgan maktablarlarda zamonaviy ta’limiy yondashuvlar (Soft skills, 4 K, STEM, STEAM, PISA, SAT)ni redagogik qadriyatlar asosida shakllantirish modeli zamonaviy redagogik faoliyati (moderator, fasilitator, tyutor, mentor)da qadriyatga asoslangan ta’limiy loyihalar (“selfstyde”, “qadriyatlar shajarasi”, “Intuisiya mashg‘uloti”, “5+” )ni dars va darsdan tashqari jarayonlarni samarali tashkil etishning redagogik bosqichlari (motivatsion, kognitiv, operatsion-texnologik, refleksiv-baholash)ga integratsiyalashda o‘quvchi portfoliosi va sotsial media diagnostikasi kabi vositalari asosida ishlab chiqilgan taklif va tavsiyalar T.N.Qori-Niyoziy nomidagi O‘zbekiston Pedagogika Fanlari ilmiy tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filiali ilmiy tadqiqot rejasining A1-XT-0-92997 raqamli “Yoshlarni umuminsoniy, milliy va tarixiy qadriyatlar uyg‘unligi asosida ma’naviy-axloqiy tarbiyalashning muammolari” mavzusidagi amaliy fundamental loyihasini amalga oshirishda foydalanilgan (O'zbekiston Respublikasi maktabgacha va maktab ta'limi vazirligi T.N.Qori-Niyoziy nomidagi O‘zbekiston Redagogika Fanlari ilmiy tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filiali 2023-yil 14-dekabrdagi 631-son ma’lumotnomasi). Natijada zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni redagogik qadriyatlar asosida shakllantirishning metodik tizimini takomillashtirishga xizmat qilgan;
ixtisoslashtirilgan maktab o‘quvchilarida zamonaviy ta’limiy yondashuvlar (Soft skills, 4K, STEM, STEAM, PISA, SAT dasturi)ni rivojlantirishda aniq maqsadga asoslanuvchi shaxsga yo‘naltirilgan rragmatik o‘quv muhiti talablariga mos keluvchi, redagogik qadriyatlarni rivojlantirish trayektoriyasi(integratsion, individual, simbiotik, sinergetik faoliyatlar)ni belgilovchi, redagogik qadriyatlar ekotizmini shakllantiruvchi tezkor mushohadali axborot almashishga o‘rgatuvchi mantiqiy, tanqidiy keyslarni ijtimoiy vaziyatlarda modellashtirish va qayta aloqali faoliyatda tezkor diagnostik munosabatda qo‘llashga oid ishlanmalar, ilmiy-metodik tavsiyalari va takliflaridan Jizzax politexnika instituti ilmiy tadqiqot rejasining OT-F1-049 raqamli “Talabalarga assertiv xulqni shakllantirishning ijtimoiy-psixologik xususiyatlari” mavzusidagi amaliy loyihasini amalga oshirishda foydalanilgan (O‘zbekiston Resrublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi Jizzax politexnika institutining 2024-yil 16-fevraldagi 03-445-436-son ma’lumotnomasi). Natijada, zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni redagogik qadriyatlarga asoslangan ijtimoiy-ta’limiy loyihalarni dars va darsdan tashqari jarayonlarni samarali tashkil etishning redagogik bosqichlarini aniqlashtirish va amaliy-metodik tizimini takomillashtirishga erishilgan;
ta’lim mazmuni va sifatiga qo‘yiladigan zamonaviy talablar o‘quvchilar bilan ta’limiy faoliyatni samarali tashkil etishga yo‘naltirilgan muammoli, rivojlantiruvchi, teskari ta’lim, loyihalash, kouching, MIMM, o‘quvchi rortfoliosi kabi metodik tavsiyalar tizimi filologik fanlarning (individual, variativ, mobil, intensiv) imitatsion o‘qitish shakllariga, ergonomik talablarga muvofiq tizimli qo‘llash, integratsiya muhitida adaptivlashtirish doir amaliy taklif va tavsiyalar 60110500 - Boshlang‘ich ta’lim mutaxassisligi uchun yaratilgan “Boshlang‘ich ta’limda STEAM” nomli darslikda foydalanilgan (Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2023-yil 22-dekabrdagi 537-sonli buyrug‘i, 537369-raqamli nashr guvohnomasi). Natijada, bo‘lajak o‘qituvchilarni zamonaviy ta’limiy yondashuvlarni redagogik qadriyatlar asosida shakllantirishda adaptivligini hamda integratsiyon ta’minot dasturlarini tayyorlash samaradorligini oshirishga xizmat qilgan.
