Саидов Муминхон Мунир ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «IX–XIII аср бошларида Cамарқанд турар жойлари ва уларнинг Cуғд қурилиш маданиятидаги ўрни», 07.00.06–Археология (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Tar257.
Илмий раҳбар: Анарбаев Абдулҳамиджон, тарих фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Археологик тадқиқотлар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Археологик тадқиқотлар институти, DSC. 27.06.2017. Tar.45.01.
Расмий оппонентлар: Кдыряниязов Мухаммед Шарип, тарих фанлари доктори; Тошбоев Фурқат Эшбоевич, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик
II. Тадқиқотнинг мақсади археологик материаллар асосидаривожланган ўрта асрларга оид Самарқанд турар жойлари тарихини ёритиш ва уларнинг шаҳар маданиятида тутган ўрнини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ривожланган ўрта асрлар Самарқанд шаҳристонининг ижтимоий-иқтисодий ҳолатида ўзгаришлар хусусан, илк ўрта асрлардаги йирик ер эгалари ва бой қатлам вакилларининг уйлари ўрнида асосан ўрта ҳол аҳоли вакиллари турар жойлари пайдо бўлганлиги аниқланган;
Сомонийлар ва Қорахонийлар даврига оид турар жойлар бўйича янги археологик маълумотлар – археологик қазишмалардаги турар жойларнинг меъморий ечими, қурилиш қолдиқлари, ҳунармандчилик ашёлари, хоналардаги уй жиҳозлари кабиларнинг илмий муомалага киритилиши асосида турар жой қурилишидаги анъанавийлик ва янгича услублар аниқланган;
ривожланган ўрта асрлар даври Самарқанд тарихий топографиясининг эволюцияси, турар жойларда ишлатилган қурилиш материаллари, турар жой тархлари, ички ва ташқи кўриниши ва тузилмаларининг ривожланиши ва ўзига хос хусусиятлари аниқланган;
маҳаллалар шаҳарнинг таркибий қисми сифатида шаклланганлиги, маҳаллаларда турли хил этник, диний ва ижтимоий-иқтисодий мавқеъга эга аҳоли турар жойлари ёнма ён жойлашганлиги аниқланган, натижада ушбу даврда ижтимоий ва диний толерантлик бўлганлиги илмий жиҳатдан асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
«IX–XIII аср бошларида Самарқанд турар жойлари ва уларнинг Суғд қурилиш маданиятидаги ўрни» мавзусидаги фалсафа доктори илмий даражасини олиш учун ёзилган диссертацияси бўйича қўлга киритилган илмий натижалар асосида:
IX–XIII аср бошларига оид турар жойларнинг эволюцияси ва уларнинг сўнгги ўрта асрлар турар жойлар қурилишидаги таъсири тўғрисидаги маълумотлар Тарих институтида бажарилган “Ўзбеклар: этник тарих, маданият ва анъаналар” (2014-2017 йй) амалий мавзусидаги лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2018 йил 23 майдаги 3/1255-1338-сон маълумотномаси). Ушбу маълумотлар ўзбекларнинг турар жойлари билан боғлиқ урф-одатлари, анъанавий меъморчилигининг айрим назарий муаммоларининг ечими сифатида хизмат қилгани;
Самарқанд турар жойларига оид археологик материаллар Самарқанд давлат музей-қўриқхонасида “Ўзбекистон дунё маданиятлари чорраҳасида” экспозициясига киритилган (Маданият вазирлигининг 2018 йил 2 майдаги 01-11-08-3044-сон маълумотномаси). Музей экспонатлари орасидан жой олган археологик материаллар ва қазишма чизмалари ўрта асрлар Самарқанд шаҳри аҳолисининг турар жойлари, ички интеръери, турар жойларда қўлланиладиган жиҳозлар, аҳолининг кундалик турмуш тарзи билан боғлиқ моддий маданият намуналари ҳақида музейга ташриф буюрувчиларга маълумотлар берган;
Тадқиқот хулосаларидан Самарқанд шаҳрида бунёд этиладиган “Мароқанд” тематик боғини лойиҳаси ва концепциясини шакллантиришда фойдаланилди. (Ўзбекистон Республикаси Тошкент шаҳри “Master media production and broadcast” маъсулияти чекланган жамиятининг 2018 йил 31 майдаги маълумотномаси). IX–XIII аср бошларидаги Самарқанд аҳолисининг турар жойлари, уларнинг турмуш тарзига доир маълумотлар яратилаётган “Мароқанд” тематик боғида ўрта аср Самарқанд шаҳри аҳолисининг моддий маданияти, тарихи билан биргаликда ўша даврдаги қурилиш маданияти, бу борада қўлга киритган илғор ютуқларини нафақат юртимиз фуқаролари, балки хорижий меҳмонларга ҳам намойиш этиш ва шу орқали ўрта асрлар Самарқанд шаҳарсозлик маданиятининг юксак бўлганлигини кенг тарғиб қилиш имкониятини берган.
