Гафуров Фаррух Абуалиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Болдирлараро бойламлар шикасти ва тўпиқлар синиши билан кечувчи дистал синдесмоз жароҳатланишида такомиллаштирилган суяк ичи остеосинтезини қўллаш тактикаси», 14.00.22–Травматология ва ортопедия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.PhD/Tib1567.
Илмий раҳбар: Ходжанов Искандар Юнусович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.62.01.
Расмий тақризчилар: Борзунов Дмитрий Юрьевич, тиббиёт фанлари доктори (Россия Федерацияси); Дурсунов Ахмат Маликшаевич, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: болдирлараро синдесмоз жарохати билан боғлиқ бўлган ошиқ-болдир бўғими жарохатларини ташхислаш ва даволаш усулини такомиллаштириш орқали даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ошиқ-болдир бўғимини супинацион-пронацион, инверцион-эверцион механизмларида бойламлар турли даражадаги жарохатланиши ультратовуш текшируви орқали аниқланган, бунда синдесмоз оралиқ масофаси 5 ммдан ортиқ бўлганда жаррохлик тактикасини қўллаш кераклиги исботланган;
ультратовуш текшируви натижаларига асосланиб жарохатланган бойламларни тикиш орқали ошиқ-болдир бўғимининг мустахкамлик даражасини анъанавий болт-стяжка орқали махкамлашга нисбатан самарали эканлиги ва бўғимнинг тўла бутунлиги сақланиши исботланган;
болдирлараро синдесмоз узилишини тиклаш учун ўзи сиқиб махкамловчи суяк ичи остеосинтези қурилмаси ишлаб чиқилган, ушбу қурилмадан фойдаланиш натижасида даволаш даврида ошиқ-болдир бўғимидаги локомотор функцияси ва харакат динамикасини адекват сақлаб қолиниши исботланган;
болдирлараро синдесмоз узилишини тиклаш мақсадида ташқи тўпиқ олдидан ўтказиладиган илмоқсимон кесим орқали бажариладиган операция муолажаси қулай ёндашувга эга эканлиги ва олд тибио-фибуляр бойлам жарохатини тиклаш осон бажарилиши исботланган;
жаррохлик аралашувидан сўнг бўғимнинг клиник ва везувал текширувлар натижаси бўғимда амортизацион ва локомотор функцияти сақланиши, бўғим фаолиятини эрта реабилитация қилиш имкониятини яратилиши ва бўлажак асоратларни бартараф қилиниши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Самарқанд давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2023 йил 12 апрель 13-сон хулосасига кўра (илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғликни сақлаш вазирлигига Самарқанд давлат тиббиёт университетининг 2024 йил 4 январь №39 сон хати юборилган):
биринчи илмий янгиликнинг мохияти: ошиқ-болдир бўғимини супинатсион-пронатсион, инверсион-эверсион механизмларида бойламлар турли даражадаги жарохатланиши ултратовуш текшируви орқали аниқланган, бунда синдесмоз оралиқ масофаси 5 ммдан ортиқ бўлганда жаррохлик тактикасини қўллаш кераклиги исботланган. Интелектуал мулк агентлигининг гувохномаси №ДГУ. Илмий янгиликнинг аҳамияти. Тадқиқот натижаларининг илмий аҳамияти ултратовуш текшируви орқали ошиқ-болдир бўғимини супинатсион-пронатсион, инверсион-эверсион механизмларида синдезмоз оралиқ масофаси 5 ммдан ортиқ бўлганда жаррохлик тактикасини қўллаш натижасида жарохатланган бойламлар тикилиб, бўғимнинг анатома функсионал холати эрта тикланди. Илмий янгиликнинг амалиётига жорий қилиниши:Самарқанд Давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2023 йил 12 апрел 13-сон хулосаси. Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий маркази Самарқанд фелиали (05.06.2022 й.; №28), Бухоро вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази (03.05.2022 й.; №17), ва Андижон вилояти хўжалик хисобидаги травматология ва ортопедия шифохонасида (14.06.2022 й.; №21) амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ултратовуш текшириш маълумотларини таҳлил қилиш асосида ишлаб чиқилган дастурдан фойдаланиб, тўпиқлар синиши билан бирга кечувчи дистал синдезмоз ажралишини даволашнинг функцонал ва анатомик натижаларини яхшилади, жарроҳлик ва умумий даволаниш вақтини қисқартирди, эрта реабилитацияни бошлаш ва бўғим функсиясини тўлиқ тиклаш имконини берди, ошиқ-болдир бўғимидаги суяк ва бойлам тузилмаларидаги жароҳатларнинг аниқлик даражасини 95,3-97,2% кўтарди;юмшоқ тўқималарга кам жарохат етказиш, асоратларнинг камайиши, стацонар даво муддатининг қисқариши, реабилитация муддатларининг камайиши, 83,9% холларда яхши натижалар олиш имконини беради; таклиф этилган ултратовуш текшириш усулидан фойдаланиш ошиқ-болдир бўғими бойламларини ташхислаш ва даволаш тактикасини танлаш сифатини яхшилади.Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: 1) Беморнинг шифохонадаги даври учун: - беморни шифохонада қолиш муддатини 8 кундан 5 кунгача қисқартирилиб, шифохонада тўлов миқдори 588000 сўмга камайтирди (шифохонада 1 кун қолиш 196000 сўмни ташкил қилади); - болт-стяжка операцияси билан таклиф этилган жарроҳлик муолажасининг фарқи 980000 сўм иқтисод қилишга имкон беради; 2) юқоридаги кўрсатмалар бўйича даволанган беморларнинг эрта реабилитациясини бошлаш уларнинг вертикализациясини тезлаштиради ва кейинчалик ногиронлик сабабларини бартараф этиш имконини беради. Хулоса: ултратовуш текшириш маълумотларини таҳлил қилиш асосида ишлаб чиқилган дастурдан фойдаланиб ошиқ-болдир бўғими боғламларини ва дистал синдесмоз жарохатини жаррохлик амалиёти усули 1та бемор учун 588000 сўм иқтисод қилишга имконини берди.
иккинчи илмий янгиликнинг мохияти: ултратовуш текшируви натижаларига асосланиб жарохатланган бойламларни тикиш ва ўзи сиқиб махкамловчи суяк ичи қурилмасини қўллаш орқали ошиқ-болдир бўғимининг мустахкамлик даражасини анъанавий болт-стяжка орқали махкамлашга нисбатан самарали эканлиги ва бўғимнинг тўла бутунлиги сақланиши исботланган; Илмий янгиликнинг аҳамияти: боғламлар жарохатини ултратовуш текшируви натижаларига асосланган холда янги суяк ичи қурилмасини қўлланилиши, бўғимдаги лакаматор динамик халатни тикланаётганлиги, беморларни хар 3,6,9,12 ой муддатларда қайта ультратовуш текшируви асосида бўғим бойламларининг чандиқланаётганлиги аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётига жорий қилиниши: Самарқанд Давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2023 йил 12 апрел 13-сон хулосаси. Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий маркази Самарқанд фелиали (05.06.2022 й.; №28), Бухоро вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази (03.05.2022 й.; №17), ва Андижон вилояти хўжалик хисобидаги травматология ва ортопедия шифохонасида (14.06.2022 й.; №21) амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:Олинган натижалар тўпиқлар синиши билан бирга кечувчи болдирлараро дистал синдасмоз жарохатланишлари бўлган беморларни диагностика ва сифатли даволаш самарадорлигини оширишга ва болт-стяжкага бўлган талабни кескин камайтириш имконини берган шу билан бирга даволаш сифатини яхшилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:беморнинг шифохонадаги даври учун: - беморнинг шифохонада қолиш муддатини 8 кундан 5 кунгача қисқартиртириб, шифохонада қолиш тўлов миқдорини 588000 сўмга камайтирди (шифохонада 1 кун қолиш 196000 сўмни ташкил қилади); - анъанавий усулда бажарилган операция билан таклдиф этилган жарроҳлик муолажасининг фарқи 980000сўм иқтисод қилишга имкон беради; - болт-стяжка металининг нархи ишлаб чиқилган қурилманинг нархи оралиғидаги тафовут 400000 сўмни ташкил этади. Бу кўрсаткичлар яна истисодий самарадорликни ошириб, умумий самарадорликни 988000 сўмга оширади. Хулоса: ултратовуш текшируви натижаларига асосланиб жарохатланган бойламларни тикиш ва ишлаб чиқилган суяк ичи қурилмасини қўллаш орқали ошиқ-болдир бўғимининг мустахкамлик даражасини анъанавий болт-стяжкага қараганда нисбатан самарали эканлиги ва бўғимнинг тўла бутунлиги сақланишига эришиш 1 бемор учун 988000 сўм иқтисоди имконини берган.
учинчи илмий янгиликнинг мохияти:болдирлараро синдесмоз узилишини тиклаш учун ўзи сиқиб махкамловчи суяк ичи остеосинтези қурилмаси ишлаб чиқилган, ушбу қурилмадан фойдаланиш натижасида даволаш даврида ошиқ-болдир бўғимидаги локомотор функсияси ва харакат динамикасини адекват сақлаб қолиниши исботланган; Интелектуал мулк агентлигининг ихтро учун патент олинган (№211377. Рассия федерацияси). Илмий янгиликнинг аҳамияти:дистал синдесмоз узилишини тиклаш учун ўзи сиқиб махкамловчи суяк ичи остеосинтези учун қурилманинг босилиш, тортилиш ва буралиш каби биомеханик холатлари ўрганилган. Илмий янгиликнинг амалиётига жорий қилиниши: Самарқанд Давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2023 йил 12 апрел 13-сон хулосаси. Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий маркази Самарқанд фелиали (05.06.2022 й.; №28), Бухоро вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази (03.05.2022 й.; №17), ва Андижон вилояти хўжалик хисобидаги травматология ва ортопедия шифохонасида (14.06.2022 й.; №21) амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: рентгенологик ва УТТ маълумотларини таҳлил қилиш асосида ишлаб чиқилган дастурдан фойдаланиб, тўпиқлар синиши билан кечувчи болдирлараро дистал синдесмоз жарохатларини ташхислаш орқали функсионал ва анатомик натижаларини яхшилади, жарроҳлик ва умумий даволаниш вақтини қисқартирди, эрта реабилитацияни бошлаш ва бўғим функциясини тўлиқ тиклаш имконини берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: рентгенологик ва УТТ маълумотларини таҳлил қилиш асосида ишлаб чиқилган дастурдан фойдаланиб, тўпиқлар синиши билан кечувчи болдирлараро дистал синдесмоз жарохатларини ташхислаш орқали беморларни жарроҳлик даволаш усулини тўғри жарроҳлик даволаш тактикасини танлашга имкон бериш натижасида ногиронлик даражасини пасайтириш иқтисод қилиш имконини берди. Бунда беморларни операциядан кейинг ногиронлик кўрсатгичини пасайиши иқтисодий самарадорликга олиб келади. Хулоса: рентгенологик ва УТТ маълумотларини таҳлил қилиш асосида ишлаб чиқилган дастурдан фойдаланиб,тўпиқлар синиши билан бирга кечувчи дистал синдесмоз ажралишларини хирургик даволашнинг оптималлаштирилган стабил миниинвазив усулини танлаш тактикасини қўллаш нотўғри ва қиммат даво турларини қўлламаслик ҳисобига маблағларни иқтисод қилишга имкон берган.
тўртинчи илмий янгиликнинг мохияти: болдирлараро синдесмоз узилишини тиклаш мақсадида ташқи тўпиқ олдидан ўтказиладиган илмоқсимон кесим орқали бажариладиган операция муолажаси қулай ёндашувга эга эканлиги ва олд тибио-фибуляр бойлам жарохатини тиклаш осон бажарилиши исботланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти:дистал синдесмоз жарохатларини тиклаш мақсадида илмоқсимон кесим орқали бажариладиган операциялар олд тибио-фибуляр бойлам жарохатини тиклаш имкониятини осонлаштиради ва операциядан кейинги даволаш натижаларини 97.2 % га оширади. Илмий янгиликнинг амалиётига жорий қилиниши: Самарқанд Давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2023 йил 12 апрел 13-сон хулосаси. Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий маркази Самарқанд фелиали (05.06.2022 й.; №28), Бухоро вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази (03.05.2022 й.; №17), ва Андижон вилояти хўжалик хисобидаги травматология ва ортопедия шифохонасида (14.06.2022 й.; №21) амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Болдирлараро бойламлар жарохати ва тўпиқлар синиши билан кечувчи дистал синдезмоз жарорхатланишларинингдастлабки даврида рентген билан бирга, УТТ ва МРТ текширувларини ўтказиш орқали синдизмоз узилишининг қониқарсиз натижалар улушини 15 % гача камайтиришга имкон беради, асоратларнинг камайиши, статсионар даво муддатининг қисқариши, реабилитатсия муддатларининг камайиши, 84,9% холларда яхши натижалар олиш имконини беради; Ушбу текширувлар таклиф этилган даволаш усулида фойдаланиш, болдирлараро бойламлар жарохати ва тўпиқлар синиши билан кечувчи дистал синдезмоз жарорхатларини ташхислашда текширув тактикасини танлашга имкон берди. Беморларни рентгенологик ва ултратовуш кўрсатгичлари МРТ тексирувида 99% сезувчанлик, ўзига хослик 99% дифференциал ташхислаш имкон берди. Масалан бир беморга роентген (60 000), УТТ (75 000), МРТ (345 000) текширувидан ўтказилса бемор умумий хисобда 480 000 сўм сарфлайди. Беморларда ишлаб чикилган дастур бўйича рентген ва ултратовуш ўтказилиши 345000 сўм иқтисод қилади, хамда беморларнинг нурланиш имкониятини камайтиради. Хулоса:Болдирлараро бойламлар жарохати ва тўпиқлар синиши билан кечувчи дистал синдезмоз жарорхатларини операция ва операциядан кейинг асоратларни олдини олиш ва хирургик даволашнинг оптималлаштирилган усулини танлаш тактикасини аниқлаб бериши, нотўғри ва қиммат даво турларини қўлламаслик ҳисобига маблағларни иқтисод қилишга имкон берган.
бешинчи илмий янгиликнинг мохияти:жаррохлик аралашувидан сўнг бўғимнинг клиник ва везувал текширувлар натижаси бўғимда амортизатсион ва локомотор функсияти сақланиши, бўғим фаолиятини эрта реабилитатсия қилиш имкониятини яратилиши ва бўлажак асоратларни бартараф қилиниши исботланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: зомонавий ёндошувлар натижасида яни янги ишлаб чиқилган суяк ичи қурилмасини қўллаш,олд тибио-фибуляр боғламни илмоқсимон кесим қилиниши натижасида тиклашга эришилган. Ушбу эришилган натижалар орқали бўғимнинг лакаматор функсияси сақланиб қолган ва операциядан кейинги асоратлар улуши қисқартирилган. Илмий янгиликнинг амалиётига жорий қилиниши: Самарқанд Давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2023 йил 12 апрел 13-сон хулосаси. Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий маркази Самарқанд фелиали (05.06.2022 й.; №28), Бухоро вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази (03.05.2022 й.; №17), ва Андижон вилояти хўжалик хисобидаги травматология ва ортопедия шифохонасида (14.06.2022 й.; №21) амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:Болдирлараро бойламлар жарохати ва тўпиқлар синиши билан кечувчи дистал синдезмоз жарорхатларини дастлабки даврида рентген билан бирга, УТТ ва МРТ текширувларини ўтказиш орқали синдизмоз узилишининг қониқарсиз натижалар улушини 15 % гача камайтиришга имкон беради, асоратларнинг камайиши, статцонар даво муддатининг қисқариши, реабилитация муддатларининг камайиши, 85% холларда яхши натижалар олиш имконини беради; Ушбу текширувлар таклиф этилган даволаш усулида фойдаланиш, болдирлараро бойламлар жарохати ва тўпиқлар синиши билан кечувчи дистал синдезмоз жарорхатларини ташхислашда текширув тактикасини танлашга имкон берди. Беморларни рентгенологик ва ультратовуш кўрсатгичлари МРТ тексирувида умумий иқтисод қилиш 345000 сўмга, жаррохлик аралашувида эса 988000 сўмга, умумий олганда бир бемор учун 1333000 сўмга иқтисодий самарадорликга эришилди. Хулоса:Болдирлараро бойламлар жарохати ва тўпиқлар синиши билан кечувчи дистал синдезмоз жарорхатланишларини ташхислаш ва операция тактикасини тўғри танлаш жароҳат олган беморларнинг иқтисодий самарадорлигини оширганлиги исботланди. Суяк ичи қурилмасидан фойдаланиб даволаш тактикасини аниқлаб берилиши, нотўғри ва қиммат даво турларини қўлламаслик ҳисобига маблағларни иқтисод қилишга имкон берган.
