Бобокулова Шохиста Абдуалимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «SARS-COV-2 билан касалланган беморларда ўпканинг йирингли деструктив касалликларини кечиши ва даволашнинг хусусиятлари», 14.00.27 – «Хирургия» (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Â2022.2.PhD/Tib2895.
Илмий раҳбар: Охунов Алишер Орипович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.95.01.
Расмий оппонентлар: Эгамов Юлдашали Сулаймонович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Баймаков Сайфиддин Рисбаевич, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: SARS-CoV-2 билан касалланган беморларда ўткир йирингли-деструктив ўпка касалликларини даволаш натижаларини уларнинг диагностикаси ва даволашнинг патогенетик асосланган усулларини ишлаб чиқиш орқали яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
SARS-CoV-2 ўтказган ўткир йирингли-деструктив ўпка касалликлари билан оғриган беморларда ўпкадаги эндотелиал дисфункция даражасини ташхислашнинг энг аҳамиятли мезонлари аниқланган ва асосланган;
SARS-CoV-2 ўтказган беморларда ўткир йирингли-деструктив ўпка касалликлари кечиши хусусиятларини ўрганиш бўйича ўтказилган тадқиқотлар натижасида ўпканинг метаболик ҳамда шакллантириш функциялари бузилишларини ташхислаш ва баҳолашнинг янги усуллари ишлаб чиқилган;
SARS-CoV-2 ўтказган беморларда ўткир йирингли-деструктив ўпка касалликларини маҳаллий даволашнинг янги усули ҳамда плевра эмпиемасини даволашнинг янги усули ишлаб чиқилган;
SARS-CoV-2 ўтказган беморларда ўпкадаги йирингли-деструктив ўчоқни эндобронхиал санация қилиш усули такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент тиббиёт академияси эксперт кенгашининг 2024 йил 15 февралдаги 02/069-сон хулосасига кўра (илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тошкент тиббиёт академиясининг 2023 йил 18 июлдаги 09-05813-сон хати юборилган):
биринчи илмий янгилик: SARS-COV-2 билан касалланган беморларда ўпканинг йирингли-деструктив касалликлари билан ўпкада эндотелиал дисфункция даражасини диагностика қилишнинг энг муҳим мезонларининг аниқланганлиги Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникасида 2023 йил 18 июлдаги 72-сонли буйруқ билан, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё филиалида 2023 йил 14 июлдаги 10-сонли буйруқ билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: SARS-CoV-2 билан касалланган беморларда ўпканинг йирингли деструктив касалликларини диагностикаси ва самарали даволаш усулларининг инновацион усуллари технологиясини ўзлаштириш ва уларни шифокорлар амалиётига жорий этиш соғлиқни сақлашнинг муҳим вазифаларидан бири бўлиб, асоратларни башорат қилиш ва олдини олишга ҳисса қўшади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: SARS-CoV-2 билан касалланган беморларда ўпканинг йирингли деструктив касалликларини диагностикаси ва даволаш чораларининг самарадорлигини ишлаб чиқиш ва қиёсий баҳолашни амалиётга жорий қилиниши ҳисобига 1 нафар беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 32,8 кундан 21,1 кунгача қисқартириб, шифохонада қолиш тўлов миқдори 2 млн. 457 минг сўмга камайтирган; шифохонада бўлиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига дори-дармон кам талаб этилган. Хулоса: такомиллаштирилган текшириш ва даволаш усули ётоқ-ўрин айланмасининг ҳисобига ҳаражат камайишидан бир нафар бемордан 2 млн. 457 минг сўмни, иқтисод қилиш имконини беради.
иккинчи илмий янгилик: SARS-COV-2 ни ўтказган беморларда ЎЙДЎК курсининг хусусиятларини ўрганиш натижасида сирт фаол моддаларни ҳосил қилувчи функциясини бузилишларни ва ўпка касалликларида метаболик жараёнлари бузилишини баҳолаш ва ташхисотининг ишлаб чиқилган янги усуллари Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникасида 2023 йил 18 июлдаги 72-сонли буйруқ билан, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё филиалида 2023 йил 14 июлдаги 10-сонли буйруқ билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: SARS-CoV-2 билан касалланган беморларда ўпканинг йирингли деструктив касалликларини диагностикаси ва самарали даволаш усулларининг инновацион усуллари технологиясини ўзлаштириш ва уларни шифокорлар амалиётига жорий этиш соғлиқни сақлашнинг муҳим вазифаларидан бири бўлиб, асоратларни башорат қилиш ва олдини олишга ҳисса қўшади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: диагностикаси ва самарали даволаш усулларининг ташхислаш ва даволаш усулини танлашнинг оптимал алгоритмининг самарадорлигини асослашга ва даволашга сарфланган ҳаражатларнинг пасайиши ҳисобига 1 нафар бемор учун (прейскурант бўйича 1 кунлик ётоқ ўрин 210 минг сўм) 1 млн. 344 минг сўм пул тежалишига имкон берган. Хулоса: ишлаб чиқилган алгоритм самарадорлигини асослашда сарфланган материаллар ва дори воситаларини қисқартириш ҳисобига бир нафар бемор учун 1 ойда 5 млн. 320 минг сўмни тадбиқ кўлами учун ўртача иқтисод қилиш имконини беради.
учинчи илмий янгилик: ўпканинг йирингли-деструктив касалликларини маҳаллий даволашнинг янги усули ва SARS-COV-2 билан оғриган беморларда плеврал эмпиемани даволашнинг ишлаб чиқилган янги усули Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникасида 2023 йил 18 июлдаги 72-сонли буйруқ билан, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё филиалида 2023 йил 14 июлдаги 10-сонли буйруқ билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Сурункалилик ва ўпкада радикал операциялар улушини камайтириш йўли билан даволашнинг тежамкор усулларини кенг қўллаш стационар кунлар сонини 1,5 баравар камайтириш имконини берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ташриҳдан кейинги асоратларни кескин камайишига имкон бериши билан 1 нафар беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 12,3 кундан 5,1 кунгача қисқартириши хисобига, дори-дармон кам талаб этилган. Хулоса: асоратларни кескин камайиши ётоқ-ўрин айланмасининг ошиши ҳисобига ҳаражат камайишидан 1 млн. 512 минг сўмни иқтисод қилиш имконини беради.
тўртинчи илмий янгилик: SARS-COV-2 билан касалланган беморларда ўпкадаги йирингли-деструктив ўчоқни эндобронхиал санация қилишнинг такомиллаштирилган усули Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникасида 2023 йил 18 июлдаги 72-сонли буйруқ билан, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё филиалида 2023 йил 14 июлдаги 10-сонли буйруқ билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: SARS-CoV-2 билан касалланган беморларда ўпканинг йирингли-деструктив касалликларини диагностикаси ва самарали даволаш усулларининг инноватсион усуллари технологиясини ўзлаштириш ва уларни шифокорлар амалиётига жорий этиш соғлиқни сақлашнинг муҳим вазифаларидан бири бўлиб, асоратларни башорат қилиш ва олдини олишга ҳисса қўшади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ишлаб чиқилган усулларни тадбиқ этиш беморларнинг меҳнат қобилиятини тезроқ тикланиши ҳисобига ҳаражатларни камайтиришга имкон берди 1 нафар бемор учун меҳнат қобилиятини йўқотган беморлар сонининг 12,4% дан 2,6% га қисқаришига. Хулоса: бир нафар беморни ногиронликнинг бир йиллик пенсиясини ҳисоблаш асосида ногиронликни камайтириш бўйича кутилаётган бир йиллик иқтисодий самара 9 млн. 533 минг сўмни ташкил қилади.