Зафаров Диёр Шухратжон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи):
“Тарозиларни текшириш вагонларининг уч ўқли аравачалари хизмат муддатини узайтирилишини илмий асослаш”, 05.08.05 – “Темир йўлларнинг ҳаракатланувчи таркиби, поездларни тортиш ва электрлаштириш”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2023.2.PhD/Т3757
Илмий раҳбар Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Рахимов Рустам Вячеславович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат транспорт университети, ДСc 15/31.08.2022.Т.73.07.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Третяков Александр Владимирович – техника фанлари доктори, профессор; Раджибаев Давран Октамбаевич – техника фанлар номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззах политехника институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ресурсдан фойдаланиш самарадорлигини ошириш мақсадида тарози текшириш вагонларининг уч ўқли аравачалари хизмат муддатини узайтириш имкониятини илмий асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
6-ўқли тарози текшириш вагонлари эксплуатациясини ўзига ҳослигини инобатга олган ҳолда аравачага динамик кучлар таъсири мобайнида унинг элементларини юкланганлигини аниқлашга имкони берувчи 3-ўқли аравача қуйма деталларининг чекли элементли фазовий моделлари ишлаб чиқилган;
илк бор тензометрия ёрдамида 3-ўқли аравача қуйма деталларининг юкланганлигини аниқлаш имконини берувчи 6-ўқли тарози текшириш вагонининг ҳаракат-мустаҳкамлик синовларини ўтказиш услубиёти ишлаб чиқилган;
3-ўқли аравача қуйма деталларининг мустаҳкамлик захираси ва қолдиқ ресурсини ҳисобга олган ҳолда ҳизмат муддатини узайтириш имкониятини асослаш учун уларнинг кучланганлик-деформация ҳолатларини тарози текшириш вагонининг эксплуатация шароитларига боғлиқлиги аниқланган;
илк бор замонавий путур етказмайдиган назорат усулларини қўллаган ҳолда 6-ўқли тарози текшириш вагонлари 3-ўқли аравачаси қуйма деталларининг ҳизмат муддатини ошириш мақсадида путур етказмасдан назорат ўтказишнинг технологик йўриқномаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши қуйидагилардан иборат: Тарози текшириш вагони 3-ўқли аравачаси хизмат муддати узайтирилишини илмий асослаш бўйича бўйича олиб борилган илмий тадқиқотлар асосида:
6-ўқли тарози текшириш вагонларининг ҳаракат-мустаҳкамлик синовларини ўтказиш бўйича ишлаб чиқилган дастур ва услубиёт, ишчи динамик кучланишлар ва эксплуатацион динамик кучланишлар амплитудаларининг тақсимланиши орқали юк вагонлари 3-ўқли аравачалари қуйма деталларининг ҳақиқий хизмат муддати қийматини аниқлаш дастури, ҳамда х, й йўналишлари ва 45° бурчак остида ўрнатилган тензорезисторлар учун эквивалент кучланишларни аниқлаш дастури ва хизмат муддатини узайтиришда 6-ўқли тарози текшириш вагонлари 3-ўқли УВЗ-9М русумли аравачаси қуйма деталларини путур етказмасдан назорат ўтказиш бўйича ишлаб чиқилган йўриқнома “Темирйўлкарго” АЖ тарози хўжалиги бошқармасида 3-ўқли аравача қуйма деталларининг юкланганлигини уларнинг мустаҳкамлик захираси ва қолдиқ ресурсини баҳолаш мақсадида экспериментал аниқлаш учун жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Транспорт Вазирлигининг 2024 йил 15 февралдаги 4/1205-сонли маълумотномаси). Натижада тензометрия усули ёрдамида УВЗ-9М аравачаси қуйма деталларининг юкланганлигини экспериментал баҳолаш, синовлар давомида олинган маълумотларни қайта ишлаш ва қуйма деталларнинг хизмат муддатини узайтириш имкониятини аниқлашга имкон берувчи тарози текшириш вагонларининг ҳаракат-мустаҳкамлик синовларини ва путур етказмасдан назорат ўтказиш учун техник шароитлар ишлаб чиқилган. Натижада УВЗ-9М уч ўқли аравача қуйма деталларининг қолдиқ ресурсини баҳолаш ва уларнинг хизмат муддатини узайтириш имкониятларини асослаш бўйича илмий-техник чора-тадбирлар ўтказилганлиги боис иқтисодий самарадорлик 680 000 000 (олти юз саксон миллион) сўмни ташкил этган.