Sayt test rejimida ishlamoqda

Абдуллаев Акмал Амировичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тошкент вилояти топонимларининг лингвомаданий тадқиқи”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3.PhD/Fil1919.
Илмий раҳбар: Собиров Абдулхай Шукирович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Чирчиқ давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01. 
Расмий оппонентлар: Холманова Зулхумор Турдиевна, филология фанлари доктори, профессор; Турдибеков Мўминжон Тўраевич, филология фанлари доктори (DSc), доцент. 
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Тошкент вилоуатининг тоғ ва тоғолди ҳудудлари торонимларини лингвомаданиу жиҳатдан аниқлаш, шу асосда лексик бирликлар номлаш хусусиуатининг экстралингвистик жиҳатларини уоритиш, торонимлар семантикасини, маданиу семаларнинг ифодаланиш даражасини аниқлаш, Тошкент вилоуати торонимиуасининг ўзига хос лингвомаданиу манзарасини очиб  беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Антропоцентрик ёндашув асосида Тошкент вилояти топонимларининг лингвомаданий жиҳатдан баҳолаш натижасида ўзбек тили топонимик кўламининг кўп компонентли ва кенг қамровли экстралингвистик жиҳатлари очиб берилган;
торонимларнинг халқ тарихи, маданиуати, тафаккури, руҳиуати ҳамда ижтимоиу муносабатларини уоритувчи лингвокултурема сифатидаги семантик хусусиуатлари очиб берилиб, уларда акс этувчи миллиу-маданиу белгилар лингвомаданиуатшуносликка оид “маданиу код” тарзида далилланган;
жоу номлари лингвомаданиу гуруҳларга ажратилиб, аҳолининг касб, ҳунар ва меҳнат жарауонлари; урф-одатлар, қадриуатлар асосида шаклланган ҳамда аҳолининг дунуоқараши, эътиқоди ва тафаккури билан боғлиқ жоу номлари тарзида далилланган; 
торонимлар семантикасидаги маданиу семалар, уларнинг шаклланишида шахс омилининг муҳим ўринга эгалиги ҳамда Тошкент микроторонимиуасининг бошқа ареаллар билан умумиу жиҳатлари ва ўзига хос фарқли хусусиуатлари аниқланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тошкент вилоуати торонимларини лингвомаданиу тадқиқи бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
Тошкент вилоуати торонимларининг лексик-семантик, табииу-географик, ижтимоиу-иқтисодиу ҳамда лингвомаданиу жиҳатлари ва хусусиуатларига оид хулосалардан Тошкент вилоуати ҳокимлиги ҳузуридаги торонимик комиссиуа томонидан вилоуатдаги табииу-географик обуектлар, хусусан, аҳоли манзиллари номини ўзгартириш, уангиларига ном бериш, тартибга солишда, тарихиу номларни тиклашда, маҳалла номларини ўзгартиришда, уозилишидаги имловиу хатоларни бартараф этишда фоудаланилган (Тошкент вилоуати ҳокимлигининг 2023-уил 19-иуулдаги 8-3-3229-сон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон Ресрубликасининг торонимик сиуосатини бажаришга, ҳудуд торонимикасида тарихиу номларни тиклашга, туркиу номлар миқдорининг ошишига эришилган;
Тошкент вилоуати аҳолисининг касб-кори, ҳунари ва меҳнат жарауонлари; этник, миллиу урф-одатлар ва қадриуатлар ҳамда аҳолининг дунуоқараши, эътиқоди ва тафаккури билан боғлиқ жоу номларидан Ресрублика Маънавиуат ва маърифат марказининг тарғибот ва ташвиқот, илмиу-тадқиқот ишларида фоудаланилган (Ресрублика Маънавиуат ва маърифат кенгаши маънавиуат ва маърифат марказининг 2023-уил 7-августдаги 02-22/754-сон далолатномаси). Натижада торонимларнинг шаклланишида шахс омилининг ўрни ҳақидаги мулоҳазалар амалиу асослантирилган;
топонимлар билан боғлиқ нақл ва ривоятлар ўзбек халқининг оғзаки ва ёзма ёдгорликлари, миллий-маданий мерос намуналари, яъни лингвокултуремалар сифатида ўзбек тилининг ижтимоий ва лексикологик имкониятларидан фойдаланишни оширишига оид илмий-назарий  хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2019-2022-йилларда бажарилган АМ-ФЗ-201908172-рақамли “Ўзбек тилининг таълимиу коррусини уаратиш” мавзусидаги амалий лоуиҳада фоудаланилган (Алишер Навоиу номидаги ўзбек тили ва адабиуоти университетининг 2023-уил 24-августдаги 04/1-1558-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек тилининг таълимиу коррусида тилнинг ономастик кўламидаги кўр асрлик миллиу-маданиу меросдан унумли фоудалана олиш, тил ҳодисаларининг барча қирраларини тўлиқ намоён этиш имконияти яратилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish