Арипов Жахонгир Абдухакимовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Юқори тезликли маълумотларни узатиш тармоқларининг ишончлилигини таъминлаш модел ва алгоритмлари”, 05.04.01 - “Телекоммуникация ва компютер тизимлари, телекоммуникация тармоқлари ва қурилмалари. Ахборотларни тақсимлаш” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Т3691.
Илмий раҳбар: Давронбеков Дилмурод Абдужалилович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.02.
Расмий оппонентлар: Парсиев Сайдиахат Солиходжаевич, техника фанлари доктори,  доцент; Исаев Рихси, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: “УНИCОН.УЗ” Фан-техника ва маркетинг тадқиқотлари маркази” МЧЖ.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади приоритецизли ва приоритетли хизмат кўрсатиладиган юқори тезликли маълумотларни узатиш тармоқларининг ишончлилигини таъминлаш усули, моделлари ва алгоритмларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
хабарларнинг (пакетларнинг) ўртача етказиб бериш вақти ва ўз вақтида етказиб бериш эҳтимоллигини назорат қилиш асосида приоритецизли ва приоритетли хизмат кўрсатиладиган юқори тезликли маълумотларни узатиш тармоқларида рад этишдан олдинги ҳолатни аниқловчи усул ишлаб чиқилган;
Лаплас-Стилтес ўзгартиришлари эҳтимоллик талқинига асосида юқори тезликли маълумотларни узатиш тармоқларида тармоқ инфратузилмаси ишончлилиги ва самарадорлигини таъминловчи хабарларни (пакетларни) ўз вақтида етказиб бериш эҳтимоллик тақсимоти функсиясининг моделлари ишлаб чиқилган;
турли приоритет даражалари учун тармоқнинг ишлаш самарадорлигини аниқловчи мутлақ приоритетли хизмат кўрсатиладиган маълумотларни узатиш тармоғи учун хабарларни (пакетларни) ўртача етказиб бериш вақтининг аналитик моделлари ишлаб чиқилган;
маълумотларни узатиш тармоғининг самарали ишлашини таъминлашга имкон берувчи к-чи приоритетдаги хабарларни (пакетларни) ўз вақтида етказиб бериш эҳтимоллик тақсимоти функсиясининг, ўртача етказиб бериш вақтининг ҳисоблаш алгоритмлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ишлаб чиқилган  юқори тезликли маълумотларни узатиш тармоқларининг ишончлилигини таъминлаш усули, моделлари ва алгоритмлари асосида:
ишлаб чиқилган приоритецизли ва приоритетли хизмат кўрсатиладиган юқори тезликли маълумотларни узатиш тармоқларида рад этишдан олдинги ҳолатни аниқловчи усул Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги тасарруфидаги корхоналарда, хусусан, “УНИCОН.УЗ” Фан-техника ва маркетинг тадқиқотлари маркази” МЧЖда, “Ўзбекистон телекоммуникация тармоқларини бошқариш республика маркази” ДУКда,  “Эаст Телеcом” ҚК МЧЖда талабларни ишлаб чиқиш, юқори тезликли маълумотларни узатиш тармоқларининг ишончлилигини таъминлаш ва ошириш бўйича илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш жараёнларига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2023-йил 6-ноябрдаги 33-8/7744-сонли маълумотномаси). Натижада, рад этиш хавфи юқори бўлган вазиятларни аниқлаш ва бартараф этиш имконияти пайдо бўлди, бу эса маълумотлар узатиш тармоғининг камида 0,99 тайёрлик коеффициентига эришиш имконини бераган;
ишлаб чиқилган приоритецизли ва приоритетли хизмат кўрсатиладиган юқори тезликли маълумотларни узатиш тармоқларида ўз вақтида етказиб бериш эҳтимоллик тақсимоти функсиясининг моделлари, ҳисоблаш алгоритмлари Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги тасарруфидаги корхоналарда, хусусан, “УНИCОН.УЗ” Фан-техника ва маркетинг тадқиқотлари маркази” МЧЖда, “Ўзбекистон телекоммуникация тармоқларини бошқариш республика маркази” ДУКда,  “Эаст Телеcом” ҚК МЧЖда маълумотларни узатиш тармоқларини тадқиқ қилиш, лойиҳалаш ва ишлатиш жараёнларига жорий этилди (Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2023-йил 6-ноябрдаги 33-8/7744-сонли маълумотномаси). Илмий тадқиқотлар натижасида хабарларни (пакетларни) ўз вақтида етказиб бериш эҳтимоли тақсимоти функсиясини 5 фоизгача хатолик билан аниқлаш имконияти яратилган, бу муҳандислик ҳисобларини ўтказишда етарли ҳисобланади;
ишлаб чиқилган маълумотларни узатиш тармоғида к-чи приоритетли хабариларни (пакетларни) етказиб бериш ўртача вақтининг аналитик моделлари, ҳисоблаш алгоритми Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги тасарруфидаги корхоналарда, хусусан, “УНИCОН.УЗ” Фан-техника ва маркетинг тадқиқотлари маркази” МЧЖда, “Ўзбекистон телекоммуникация тармоқларини бошқариш республика маркази” ДУКда,  “Эаст Телеcом” ҚК МЧЖда маълумотлар узатиш тармоқларини илмий-тадқиқот ишлари, лойиҳалаш ва улардан фойдаланиш жараёнларига жорий этилди (Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2023-йил 6-ноябрдаги 33-8/7744-сонли маълумотномаси). Натижада, идеал ва реал ишончлиликда  юқори тезликли маълумотларни узатиш тармоғини катта аниқликда тадқиқ қилишни ўтказиш имконияти яратилган;
ишлаб чиқилган дастурлар Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги тасаруфидаги корхоналарда, хусусан, “УНИCОН.УЗ” Фан-техника ва маркетинг тадқиқотлари маркази” МЧЖда, “Ўзбекистон телекоммуникация тармоқларини бошқариш республика маркази” ДУКда,  “Эаст Телеcом” ҚК МЧЖда жорий этилди (Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2023-йил 6-ноябрдаги 33-8/7744-сонли маълумотномаси). Илмий тадқиқотлар натижасида маълумотларни узатиш тармоғининг ишончлилик кўрсаткичларини ҳисоблаш вақти 1,5-2 баробарга қисқарган.