Ялгашев Бунёд Махмудовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Самарқанд воҳаси этномаданиятининг эволюцияси ва ўзига хос хусусиятлари (фалсафий-маданий таҳлил)”, 09.00.02 – Онг, маданият ва амалиёт шакллари фалсафаси (маданиятшунослик ва маданият фалсафаси) (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Fal546.
Илмий раҳбар: Нишанова Озода Джалолитдиновна, фалсафа фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.F.01.05.
Расмий оппонентлар: Мусаев Одил Рахматович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Бабабеков Акбар Довурбаевич, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Миллий рассомлик ва дизайн институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Самарқанд воҳаси этномаданиятининг эволюцияси ва ўзига хос хусусиятларини фалсафий-маданий нуқтаи назардан очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
этномаданиятнинг ўз моҳиятини сақлаб қолиш билан бир қаторда аҳоли миграцияси, глобаллашув, технологик тараққиёт, ижтимоий-иқтисодий тизимларнинг ўзгариши, сивилизациялар тўқнашуви, демографик тенденсиялар каби ижтимоий-тарихий жараёнлар таъсирида ташқи интеграцион алоқаларига эга система сифатида трансформация ва модернизациялашишга мойил воқелик экани асосланган;
Самарқанд воҳаси этномаданияти ўз тарихий-маданий парадигмаларига эга ижтимоий-маданий феномен эканлиги асосланиб, воҳадаги тожик, эроний, татар, арман, рус, араб каби турли этник гуруҳлар маданияти титул миллат билан интеграцияга киришиши, уларнинг ментал, комплекслик, синкретиклик, универсаллик, ўзгарувчанлик хусусиятлари асосида очиб берилган;
Самарқанд воҳаси этномаданиятининг аксиологик ва праксиологик хусусиятлари ҳамда унинг ривожланишига таъсир кўрсатган этносларнинг ўзаро маданий интеграцияси, тарихий қисматнинг умумийлиги, воҳа ҳудуди бўйича жойлашувидаги демографик баланси, ижтимоий норма ва қадриятлар, лингвистик, этномаънавий ва диний эътиқод каби этносоциал омиллар, этнослар этномаданиятидаги ўзаро объектив алоқадорлик, умумийлик ва айримлик, хусусийлик, ментал фарқ асосланган;
Самарқанд этномаданияти идентикликни сақлаб қолишга қаратилган ижтимоий-тарихий тажрибалари орқали маданий парадигмаларни асраши, диахрон алоқалари ҳамда типологик хусусиятларига кўра гносеологик функсияси асосида миллий онгни шакллантириш омили эканлиги, диффузионизм, байналмилаллашув ва ворисийлик тамойилининг этногенетик жиҳатдан миллий тараққиётга позитив таъсири очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Самарқанд воҳаси этномаданиятининг эволюцияси ва ўзига хос хусусиятлари бўйича ишлаб чиқилган илмий натижалар асосида:
этномаданиятнинг ўз моҳиятини сақлаб қолиш билан бир қаторда аҳоли миграцияси, глобаллашув, технологик тараққиёт, ижтимоий-иқтисодий тизимларнинг ўзгариши, сивилизациялар тўқнашуви, демографик тенденсиялар каби ижтимоий-тарихий жараёнлар таъсирида ташқи интеграцион алоқаларига эга система сифатида трансформация ва модернизациялашишга мойил воқелик эканига оид илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлигининг 2022-йил иккинчи ярим йилликка мўлжалланган иш режасининг ИИ боб “Давлат ва хўжалик бошқаруви органларида ёшлар сиёсатини мувофиқлаштириш, маҳалладаги ёшлар етакчилари билан ишлаш, беш ташаббус лойиҳаларини мувофиқлаштириш” йўналишининг 13 ва 25-бандлари ижроси доирасидаги “Маҳаллаларда маданият ва санъатни тарғиб қилиш” ҳамда “Интернет тармоғида Ўзбек миллий контентини ривожлантириш дастурини амалга оширишга қаратилган норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳасини тайёрлаш” мавзусидаги тадбирларни ташкил этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлигининг 2023-йил 16-августдаги 4-13-21-2294-сон маълумотномаси). Илмий натижалар мамлакатимиз ҳудудларидаги ёшларнинг маънавий-маданий салоҳиятини ошириш, уларнинг дунёқарашида миллий менталитетимиз, қадриятларимизга садоқат ғояларини шакллантиришга хизмат қилган;
Самарқанд воҳаси этномаданияти ўз тарихий-маданий парадигмаларига эга ижтимоий-маданий феномен эканлиги асосланиб, воҳадаги тожик, эроний, татар, арман, рус, араб каби турли этник гуруҳлар маданияти титул миллат билан интеграцияга киришиши, уларнинг ментал, комплекслик, синкретиклик, универсаллик, ўзгарувчанлик хусусиятлари асосида очиб берилган илмий янгиликлардан Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитаси фаолиятида фойдаланилган (Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг 2023-йил 19-сентябрдаги 14-08-2129-сон маълумотномаси). Натижада, диссертацияда илгари сурилган таклиф ва тавсиялар миллатлараро тотувлик ва бағрикенгликни янада мустаҳкамлашга, турли миллат вакилларининг ўзига хос маданиятини ўз ичига олган ягона ўзбек этномаданиятини ривожлантиришга хизмат қилган;
Самарқанд воҳаси этномаданиятининг аксиологик ва праксиологик хусусиятлари ҳамда унинг ривожланишига таъсир кўрсатган этносларнинг ўзаро маданий интеграцияси, тарихий қисматнинг умумийлиги, воҳа ҳудуди бўйича жойлашувидаги демографик баланси, ижтимоий норма ва қадриятлар, лингвистик, этномаънавий ва диний эътиқод каби этносоциал омиллар, этнослар этномаданиятидаги ўзаро объектив алоқадорлик, умумийлик ва айримлик, хусусийлик, ментал фарқ асосланганлигига оид илмий янгиликлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон Телерадиоканали” Давлат муассасасининг “Ўзбекистон тарихи” телеканалида 2022-йилда эфирга узатилган “Кўҳна манзиллар” ҳамда “Тарих ва янги талқин” кўрсатувларининг “Самарқанд воҳа маданиятининг ёшлар маънавиятига таъсири” ҳамда “Самарқанд – зиёрат туризми маскани” мавзусидаги сонларининг ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон Телерадиоканали” Давлат муассасасининг 2023-йил 1-августдаги 02-06-1147-сон маълумотномаси). Илмий натижалар “Ўзбекистон тарихи” телеканали дастурларини Самарқанд воҳаси этномаданияти ҳақидаги янги илмий маълумотлар билан бойишига ҳамда аҳолининг этномаданий қадриятларга ҳурмат ва садоқат туйғуларини кучайишига хизмат қилган;
Самарқанд этномаданияти идентикликни сақлаб қолишга қаратилган ижтимоий-тарихий тажрибалари орқали маданий парадигмаларни асраши, диахрон алоқалари ҳамда типологик хусусиятларига кўра гносеологик функсияси асосида миллий онгни шакллантириш омили эканлиги, диффузионизм, байналмилаллашув ва ворисийлик тамойилининг этногенетик жиҳатдан миллий тараққиётга позитив таъсирига оид илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020-йил 7-декабрдаги 648-сон буйруғига асосан нашр этилган “Этномаданият” номли ўқув қўлланмада ҳамда Республика Маънавият ва маърифат кенгаши Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2022-2023 йилларда ўтказилган тарғибот фаолиятида, жумладан, марказнинг 2023-йил чора-тадбирлар дастурининг ВИИИ йўналишида белгиланган “Миллий қадриятлар, маънавий фазилатлар ва ижтимоий одоблар тарғиботи” 41-банди “Миллий давлатчилигимиз тарихи, буюк аждодларимизнинг бой илмий-маънавий меросини ўрганиш орқали аҳоли ўртасида миллий бирдамлик, ватанга садоқат, миллий ўзлигидан фахрланиш туйғуларини кучайтириш” мавзусида ўтказилган тарғибот ишларини ташкил этиш ва ўтказишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 30-октябрдаги 4/17-4/4-10024-сон ҳамда Республика Маънавият ва маърифат кенгаши Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2023-йил 7-августдаги 02-22/750-сон маълумотномаси). Илмий натижалар “Этномаданият” ўқув қўлланмасини Самарқанд воҳасига оид янги илмий маълумотлар билан бойиши ҳамда Республика Маънавият ва маърифат маркази фаолиятида тарғиботчилар учун услубий қўлланмалар ишлаб чиқиш, шунингдек тарғибот ишларининг самарадорлигини ортишига хизмат қилган.