Зайнутдинова Дилноза Кахрамоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Шаҳарларнинг экологик ҳолатини тадқиқ қилишнинг ижтимоий-географик жиҳатлари (Самарқанд шаҳри мисолида)», 11.00.02 – Иқтисодий ва ижтимоий география (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Gr195.
Илмий раҳбар: Комилова Нилуфар Қаршибоевна, география фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2021.Gr.02.07.
Расмий оппонентлар: Турдимамбетов Изимбет Раҳметович, география фанлари доктори, профессор; Мавлонов Ахмаджон Муҳамадович, география фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Самарқанд шаҳрининг экологик ҳолатини баҳолаш, прогноз қилиш ҳамда аҳоли саломатлигини яхшилашга қаратилган таклиф ва тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Самарқанд шаҳри нозогеографик ҳолати экологик мониторинг, эксперт ҳамда социологик сўров тадқиқотлари орқали баҳоланган;
Самарқанд шаҳри экологик ҳолати ва аҳоли касалликларининг ҳудудий таркиби баҳоланган, улар ўртасидаги корреляцион боғлиқлик аниқланган;
аҳоли саломатлигини ҳисобга олган ҳолда Самарқанд шаҳрининг 2027- йилгача экологик ҳолати прогнози ишлаб чиқилган;
илк маротаба яратилган Ўзбекистон Республикасининг тиббий географик атласи таркибида аҳолининг касалланиши ва атмосфера ҳавосининг ифлосланишини асословчи 1:4000 000 масштабли туркум карталар яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Шаҳарларнинг экологик ҳолатини тадқиқ қилишнинг ижтимоий-географик жиҳатлари (Самарқанд шаҳри мисолида) бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Самарқанд шаҳри нозогеографик ҳолатини экологик мониторинг, эксперт ҳамда социологик сўров усуллари орқали баҳолашга оид натижалардан шаҳарда мавжуд оилавий поликлиникалар кесимида экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш, аҳолига тиббий хизмат кўрсатиш соҳасини ривожлантириш чора-тадбирларидан Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги амалиётида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2023-йил 15-декабрдаги 05-38/29059 - сон маълумотномаси). Натижада, шаҳар ҳудудидаги аҳоли саломатлигини комплекс баҳолашда расмий статистик маълумотлардан ташқари социологик маълумотлардан ҳам фойдаланиш имконини берган;
Самарқанд шаҳри экологик ҳолати ва аҳоли касалликларнинг ҳудудий таркиби баҳолаш ва улар ўртасидаги корреляцион боғлиқликдан Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги амалиётида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2023 йил 15 декабрдаги 05-38/29059 - сон маълумотномаси). Натижада, оилавий поликлиникалар кесимида экологик ҳолат ва аҳоли саломатлиги, шунингдек хизмат кўрсатиш соҳалари ҳолатини манзилли баҳолаш имконини берган;
аҳоли саломатлигини ҳисобга олган ҳолда Самарқанд шаҳри экологик ҳолатининг 2027- йилгача ишлаб чиқилган прогнози асосида Самарқанд шаҳри экологик ҳолати ва аҳолисининг саломатлик даражасини ҳамда касалликлар таркибида етакчилик қилувчи гуруҳларни аниқлаш бўйича таклифлардан Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги амалиётида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2023 йил 15 декабрдаги 05-38/29059-сон маълумотномаси). Натижада, улар асосида Самарқанд шаҳрида истиқболли экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ҳамда тиббий хизмат кўрсатиш тизимини ёʻлга қўйишга имкон яратилди;
Ўзбекистоннинг тиббий географик атласи таркибида аҳолининг касалланиши ва атмосфера ҳавосининг ифлосланишини ифодаловчи туркум карталар ҳамда касалликлар ҳудудий таркибини асословчи тиббий географик маълумотлардан Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги амалиётида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2023 йил 15 декабрдаги 05-38/29059-сон маълумотномаси). Натижада, мазкур шаҳарлар кесимида касаллик турлари билан боғлиқ карталарнинг маълумотлар базасини бойитиш имконини берган.