Джамалов Зоҳид Зафаровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Узум кеки асосида иккинчи авлод биоэтанол ишлаб чиқариш учун экологик хавфсиз комплекс технологияни ишлаб чиқиш” мавзусидаги 06.01.11 – “Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сақлаш ва қайта ишлаш” ихтисослиги (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Т4060
Илмий раҳбар: Исламов Соҳиб Яхшибекович, Тошкент давлат аграр университети биринчи проректори, қишлоқ хоъжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат хизматларини ривожлантириш Агентлиги қошидаги Мутахассисларни хорижда тайёрлаш ва ватандошлар билан мулоқот қилиш бўйича “Эл-юрт умиди” жамғармаси дастури доирасида, Қозон Федерал университетида Тошкент давлат аграр университети билан ҳамкорликда бажарилган.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/29.04.2022.Qx.13.04.
Расмий оппонентлар: Азизов Актам Шарипович, қишлоқ хоъжалиги фанлари доктори, профессор; Сагдуллаева Дилафруз Саидакбаровна, техника фанлари доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Самарқанд агроинновация ва тадқиқотлар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Биоетанол ва лигногумин оғитлар олиш имконини берадиган узум турпалари асосида, комплекс қайта ишлаш технологиясини ишлаб чиқиш орқали атроф-муҳит ва экологияга салбий таъсирини камайтиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор узум турпаси асосида биоетанол БТИИ ишлаб чиқаришнинг комплекс технологиясини батафсил таҳлил қилиш амалга оширилган;
нитрат кислота ёрдамида хом-ашёга олдиндан ишлов бериш орқали Биоетанол БТИИ олиш технологиясини оптималлаштиришда ўсиш муҳити ва МФК таркибини ишлаб чиқиш, ферментатив гидролиз ва алкаголли бижғиш жараёнларининг самарадорлигини ошириш мақсадида, математик моделлаштириш ва учбурчакли 3Д диаграммалари ишлаб чиқилган;
тажрибада БТИИ биоёқилғи ишлаб чиқариш жараёнида селлюлаз фаоллигини намоён қила олувчи Saccharomyces оиласига мансуб Й-1693 ҳамиртуруш штаммларидан фойдаланиш юқори самара бериши исботланган;
аммоний сулфат, калий монофосфат, хамиртуруш экстракти, калций хлорид, магний сулфат, бензилпенициллин каби активатор ва минераллар билан бойитилган озиқ муҳитининг таркиби ферментация жараёнида самарали натижа бериши аниқланган;
илк бор ферментатив гидролиз ва алкаголли бижғишнинг комбинацияланган жараёни ишлаб чиқилиб, узум турпалари асосида вужудга келадиган шакарли моддалар ва биоетанол БТИИ самарадорлигини таҳлил қилишда учбурчакли 3Д диаграммалар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Узум кеки асосида иккинчи авлод биоетанол ишлаб чиқариш учун экологик хавфсиз комплекс технологияни ишлаб чиқиш бўйича ўтказилган тадқиқот натижалари асосида:
Узумни қайта ишлаш корхоналарида чиқинди сифатидаги турпаси асосида иккинчи авлод биоетанол ишлаб чиқариш ишланмаси Жиззах вилояти, Зомин тумани, “Зомин Узумзорлари Майдонлари” МЧЖ да 1 тонна узум чиқиндисига нисбатан жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 15 январдаги 06/27-06/69-сонли маълумотномаси). Натижада рентабеллик 170% ни ташкил этган.
Узумни қайта ишлаш корхоналарида чиқинди сифатидаги турпаси асосида иккинчи авлод биоетанол ишлаб чиқариш ишланмаси Тошкент вилояти, Тошкент тумани “Мева-шарбат виночилик экспериментал унитар корхона” га 1 тонна узум чиқиндисига насбатан жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 15 январдаги 06/27-06/69-сонли маълумотномаси). Натижада рентабеллик 170% ни ташкил этган.